(KTSG Online) – Chính phủ cho biết báo cáo hợp nhất của 16 tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ – con ghi nhận số lỗ lũy kế lên tới 14.703 tỉ đồng tính tới cuối năm 2021. Với 197 doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ trên 50% vốn, có 23 đơn vị bị lỗ trong năm 2021, với tổng lỗ phát sinh là 13.757 tỉ đồng.
- Khám sức khoẻ tài chính của 4 ngân hàng thương mại Nhà nước
- Công ty con, liên kết của một số doanh nghiệp nhà nước kinh doanh thua lỗ lớn
Tại báo cáo về hoạt động của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) năm 2021, Chính phủ cho biết tổng tài sản của 826 doanh nghiệp, gồm 673 DNNN và 153 doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp của nhà nước là 3,74 triệu tỉ đồng, tăng 2% so với năm 2020.
Tổng vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp là 1,79 triệu tỉ đồng, tăng 3% so với năm 2020. Tổng vốn nhà nước đang đầu tư tại doanh nghiệp là 1,67 triệu tỉ đồng, tăng 3% so với năm 2020.
Về hoạt động kinh doanh, tổng doanh thu của các doanh nghiệp đạt 2,12 triệu tỉ đồng, tăng 8%. Lợi nhuận phát sinh trước thuế đạt 205.045 tỉ đồng, tăng 25%.
Tỷ suất lợi nhuận phát sinh trước thuế/vốn chủ sở hữu bình quân chung của các doanh nghiệp vào năm ngoái là 11%, tăng 2% so với năm trước đó. Tỷ suất lợi nhuận phát sinh trước thuế/Tổng tài sản bình quân chung của các doanh nghiệp năm 2021 là 5%, tăng 1%.
Với 673 DNNN, Chính phủ cho biết tổng tài sản của các doanh nghiệp là 3,64 triệu tỉ đồng trong năm 2021, tăng 1% so với năm 2020. Lợi nhuận phát sinh trước thuế đạt 198.672 tỉ đồng, tăng 25% so với năm 2020. Tỷ suất lãi phát sinh trước thuế/vốn chủ sở hữu bình quân chung là 11%, tăng 2%.
Tuy nhiên, có 58 doanh nghiệp phát sinh lỗ với tổng số lỗ là 15.785 tỉ đồng. Ngoài ra, còn có 138 doanh nghiệp lỗ lũy kế với tổng số lỗ lũy kế là 50.125 tỉ đồng.
Với 75 doanh nghiệp hoạt động theo mô hình tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ – con do nhà nước giữ 100% vốn, Chính phủ cho biết tổng tài sản của các doanh nghiệp hơn 2,73 triệu tỉ đồng, tăng 1% so với 2020. Tài sản cố định chiếm bình quân 34% tổng tài sản.
Lợi nhuận trước thuế năm 2021 của các tập đoàn, tổng công ty đạt 156.531 tỉ đồng, tăng 33%. Tuy nhiên, số tập đoàn, tổng công ty có lãi trước thuế trên 5.000 tỉ đồng vẫn chủ yếu ở các đơn vị có quy mô lớn, như Viettel với 36.908 tỉ đồng, PVN với 51.700 tỉ đồng, EVN với 17.991 tỉ đồng, VNPT với 6.430 tỉ đồng…
Các công ty mẹ của các tập đoàn, tổng công ty quy mô lớn hầu hết đều có lợi nhuận trước thuế cao. Một số ghi nhận lãi 2021 tăng mạnh, như công ty mẹ Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc ghi nhận lợi nhuận ở mức 187 tỉ đồng, tăng 7%; Công ty mẹ – Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) ghi nhận lợi nhuận ở mức 5.875 tỉ đồng, tăng 267%; Công ty mẹ – Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ghi nhận lợi nhuận ở mức 314 tỉ đồng, tăng 156%
Tuy nhiên, công ty mẹ của một số tập đoàn, tổng công ty ghi nhận lợi nhuận năm 2021 giảm mạnh như Công ty mẹ – Tổng công ty Giấy Việt Nam và Tổng công ty vận tải Hà Nội với mức giảm 90% so với năm 2020, Công ty mẹ – Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và Đô thị (HUD) ghi nhận mức giảm 52%.
Thậm chí, có 9 công ty mẹ ghi nhận kết quả kinh doanh lỗ, bao gồm cả trường hợp còn lỗ lũy kế sau khi trích lập các khoản dự phòng rủi ro theo quy định nên chưa bảo toàn được vốn chủ sở hữu.
Cụ thể, Công ty mẹ – Tập đoàn Hóa chất lỗ lũy kế là 2.613 tỉ đồng; Công ty mẹ – Tổng công ty Đường sắt lỗ lũy kế 1.822 tỉ đồng; Công ty mẹ – Tổng công ty Cà phê lỗ lũy kế 453 tỉ đồng; Công ty mẹ – Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TPHCM lỗ lũy kế 426 tỉ; Công ty mẹ – Tổng công ty 15 lỗ lũy kế 156 tỉ đồng.
Nhiều tập đoàn, tổng công ty cũng có khoản lỗ phát sinh lớn trong năm 2021 như Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TPHCM lỗ phát sinh 771 tỉ đồng; Tổng công ty Đường sắt lỗ phát sinh 518 tỉ đồng; Tổng công ty Du lịch Sài Gòn lỗ phát sinh 488 tỉ đồng; Công ty TNHH MTV 622-BQP lỗ phát sinh 50 tỉ đồng; Tổng công ty Đầu tư và XNK Cao Bằng lỗ phát sinh 2 tỉ đồng…
Ngoài ra, lỗ phát sinh theo báo cáo của 5 công ty mẹ là 2.369 tỉ đồng. Cụ thể, lỗ lớn nhất là Công ty mẹ – Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TPHCM lỗ phát sinh là 1.592 tỉ đồng do trong năm 2021 đã trích lập dự phòng rủi ro cho vay dẫn đến chi phí tăng mạnh; Công ty mẹ – Tổng công ty Đường sắt lỗ phát sinh 565 tỉ đồng; Công ty mẹ – Tổng công ty Du lịch Sài Gòn lỗ phát sinh 179 tỉ đồng; Công ty mẹ – Công ty TNHH MTV 622 lỗ phát sinh 33 tỉ đồng.
Về lỗ lũy kế, báo cáo hợp nhất có 16 tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ – con còn lỗ lũy kế là 14.703 tỉ đồng. Cụ thể, Tập đoàn Hóa chất lỗ 3.038 tỉ đồng; Tổng công ty Đường sắt Việt Nam lỗ 1.976 tỉ đồng; Tổng công ty Cà phê lỗ 857 tỉ đồng; Tổng công ty 15 lỗ 548 tỉ đồng; Công ty TNHH MTV 622 – Bộ Quốc phòng lỗ 77 tỉ đồng; Tổng công ty Du lịch Hà Nội lỗ 69 tỉ đồng; Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn lỗ 61 tỉ đồng…
Ngoài ra, có 9 công ty mẹ còn lỗ lũy kế là 5.532 tỉ đồng. Cụ thể, Tập đoàn Hóa chất lỗ 2.612,7 tỉ đồng; Tổng công ty Đường sắt Việt Nam lỗ 1.822 tỉ đồng; Tổng công ty Cà phê lỗ 453 tỉ đồng; Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM lỗ 426 tỉ đồng; Tổng công ty 15 lỗ 156 tỉ đồng; Công ty TNHH MTV 622 – Bộ Quốc phòng lỗ 54 tỉ đồng.
Với 197 doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ trên 50% vốn, có 23 đơn vị bị lỗ trong năm 2021, với tổng lỗ phát sinh là 13.757 tỉ đồng.
Một số doanh nghiệp có số lỗ phát sinh cao như Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) lỗ 12.965 tỉ đồng; Công ty TNHH Truyền hình số vệ tinh Việt Nam lỗ 342 tỉ đồng; Tổng công ty Lương thực Miền Nam lỗ 298 tỉ đồng…
Ngoài ra, một số doanh nghiệp khi chuyển đổi hoạt động kinh doanh thua lỗ, nên không bảo toàn được vốn chủ sở hữu như Công ty TNHH Truyền hình số vệ tinh Việt Nam âm vốn sỡ hữu 3.551 tỉ đồng; Công ty cổ phần bóng đá Xuân Thiện Nam Định âm vốn 17 tỉ đồng.
Về nợ phải thu, một số tập đoàn, tổng công ty có khoản nợ phải thu khó đòi lớn, như PVN với 19.404 tỉ đồng, Viettel với 8.311 tỉ đồng; Tổng công ty Lương thực miền Bắc 714 với tỉ đồng, VNPT với 622 tỉ đồng.
Một số công ty mẹ có tỷ lệ nợ phải thu trên tổng tài sản ở mức trên 50%, gồm Tổng công ty xây dựng Lũng Lô với 64%, Tổng công ty Thái Sơn với 62%, Tổng công ty Kinh tế kỹ thuật công nghiệp quốc phòng với 54%.
Ngoài ra, tổng nợ phải thu khó đòi của các công ty mẹ đạt mức 31.331 tỉ đồng trong năm 2021, tăng 35% so với 2020. Trong đó PVN chiếm gần một nửa con số này, Vinachem là 11.151 tỉ đồng, Viettel là 940 tỉ đồng, MobiFone là 420 tỉ đồng.
Về nợ phải trả, 13 công ty mẹ có tỷ lệ tổng nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu lớn hơn 3 lần. Tỷ lệ này tại Tổng công ty Xuất nhập khẩu Vạn Xuân là 24,14 lần; Tổng công ty Thái Sơn 7,08 lần; Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn 6,39 lần…
Tổng kết, Chính phủ đánh giá hiệu quả hoạt động của DNNN chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ. Còn hiệu quả đầu tư trong thời gian qua chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng khi phê duyệt dự án. Thậm chí, một số dự án có vốn đầu tư lớn nhưng không thành công, rủi ro cao như dự án tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí, khai thác khoáng sản.
Bên cạnh đó, các dự án đầu tư tại các khu vực bất ổn về kinh tế, chính trị, pháp lý, xã hội, thị trường; một số dự án có lỗ lũy kế lớn, lỗ liên tiếp trong nhiều năm, phương thức tái cấu trúc chưa hiệu quả.
Nhà nước nên nhanh chóng CPH các doanh nghiệp nhà nước, chỉ có con đường thoái vốn nhà nước và huy động nguồn lực tư nhân mới có thể đưa đất nước phát triển bền vững và tiêu diệt được nạn tham nhũng, lãng phí tài sản quốc gia ngày càng nghiêm trọng như hiện nay.