500.000 = 1,6 triệu!
Luật gia Vũ Xuân Tiền (*)
(TBKTSG) – 500.000 đồng = 1,6 triệu đồng là một phương trình hoàn toàn sai. Thế nhưng, thật lạ lùng, trong các quy định hướng dẫn thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN), phương trình trên lại mặc nhiên được coi là đúng và có hiệu lực trong cuộc sống nhiều năm nay.
Luật Thuế TNCN do Quốc hội thông qua ngày 21-11-2007, có hiệu lực từ 1-1-2009 và Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành luật này đều có quy định: a. Mức giảm trừ đối với đối tượng nộp thuế là 4 triệu đồng/tháng (48 triệu đồng/năm); b. Mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 1,6 triệu đồng/tháng.
Với quy định của Luật Thuế TNCN và Nghị định của Chính phủ, một người có mẹ già sẽ “được” cấp cho mẹ mỗi tháng 1,6 triệu đồng và số tiền này được trừ khỏi thu nhập chịu thuế TNCN của bản thân. Song, trong thực tế Thông tư 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính lại quy định: “Mức thu nhập làm căn cứ để xác định người phụ thuộc được áp dụng giảm trừ là mức thu nhập bình quân tháng trong năm từ tất cả các nguồn thu nhập (của người phụ thuộc – NV) không vượt quá 500.000 đồng”.
Thông tư số 62/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính còn quy định cụ thể hơn: “Người trong độ tuổi lao động được tính là người phụ thuộc phải thỏa mãn đồng thời các điều kiện sau:
• Bị tàn tật không có khả năng lao động (trừ con đang theo học các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề);
• Không có thu nhập hoặc có thu nhập bình quân tháng trong năm không vượt quá 500.000 đồng. Người ngoài độ tuổi lao động được tính là người phụ thuộc phải không có thu nhập hoặc có thu nhập bình quân tháng trong năm không vượt quá 500.000 đồng”.
Quy định của Thông tư 84 và Thông tư 62 có nghĩa là người phụ thuộc sẽ không được coi là phụ thuộc nữa nếu họ có một nguồn thu nào đó đến mức bình quân 500.000 đồng/tháng. Và như vậy, thông tư của Bộ Tài chính đã mặc nhiên áp đặt phương trình 500.000 đồng = 1,6 triệu đồng là đúng!
Chẳng hạn, một người có người phụ thuộc là mẹ già, nhưng bà lại tần tảo sớm hôm và mỗi tháng có thu nhập 550.000 đồng thì người con lẽ ra được giảm trừ cho người phụ thuộc là 1.050.000 đồng/tháng. Song, Bộ Tài chính đã không quy định như vậy mà xóa ngay cái “danh hiệu” người phụ thuộc vì bà mẹ đã làm thêm và có thu nhập đến 500.000 đồng/tháng!
Không thể lý giải được căn cứ khoa học mà Bộ Tài chính đã “quy định” trong Thông tư 84 và Thông tư 62. Phải chăng đó là do mục tiêu tận thu đến quá mức cần thiết trong chính sách thuế?
Hiện Bộ Tài chính đã có tờ trình nâng mức giảm trừ gia cảnh từ 4 triệu đồng lên 5 triệu đồng. Điều này không thể không làm bởi ngay khi trình Quốc hội ban hành Luật Thuế TNCN, đã có không ít ý kiến phản đối việc quy định cứng mức giảm trừ gia cảnh như vậy. Thực tế đã cho thấy, mức thu nhập 4 triệu đồng/người/tháng từ năm 2007, hiện nay chỉ còn tương đương hơn 3 triệu đồng. Nhưng xem ra, mức 5 triệu đồng cũng chỉ là một biện pháp chắp vá và chắc chắn sẽ lại phải điều chỉnh tiếp trong thời gian ngắn sắp tới do lạm phát đang có xu hướng tăng. Những bất hợp lý trong Luật Thuế TNCN là khá nhiều, trong đó, sự bất hợp lý của mức giảm trừ gia cảnh khi ban hành luật như nêu trên chỉ là một ví dụ.
_____________________________________________________
(*) Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Tư vấn VFAM Việt Nam
