Thứ Sáu, 29/03/2024
32 C
Ho Chi Minh City

Ba đánh một, vừa chột vừa què!

Kinh tế Sài Gòn Online

Kinh tế Sài Gòn Online

Ba đánh một, vừa chột vừa què!

Tranh minh họa: Khều

(TBKTSG) – Thường thì mèo khen mèo dài đuôi vì nếu nói ngược e khó sống với hội đồng… mèo! Nhưng đôi khi cũng đành bó bụng chê mèo đứt đuôi! Nếu dựa vào độ chính xác để tính điểm hơn thua thì khó có ngành khoa học thực nghiệm nào nhận điểm thấp cho bằng ngành… y!

Bằng chứng là không ít định nghĩa về bệnh tật cứ phải được điều chỉnh, cũng thường như bên mình đính chính sách… giáo khoa! Thậm chí có lúc thường hơn mới khổ cho cả người bệnh lẫn thầy thuốc vì nói đi rồi phải nói lại mà vẫn áy náy vì không biết lúc nào lại phải nói… thêm!

Trước hết là bệnh tiểu đường! Chính vì cứ tưởng bệnh do ăn quá ngọt và biểu hiện rõ rệt qua ba triệu chứng điển hình là ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều nên tỷ lệ mắc bệnh ở nhiều nước, thậm chí ở các quốc gia được khen có nền y học tiên tiến, lên đến 10% dân số!, và sẽ tiếp tục tăng!

Trên thực tế, bệnh tiểu đường hiện không chừa một ai, thậm chí ở trẻ em, ở người ăn uống kiêng cử. Đã vậy, bệnh lại có nhiều triệu chứng mơ hồ, từ mệt mỏi bước qua đau nhức cho đến sụt cân vô cớ, khiến không chỉ bệnh nhân mà ngay cả nhiều thầy thuốc cũng nghĩ đến bệnh khác khi khám bệnh!

Bệnh sở dĩ phát tán nhanh đến thế, dù không lây lan, vì nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng tụy tạng, cơ quan giữ nhiệm vụ kiểm soát đường huyết, kiệt sức chính là lối sống tuy được tiếng văn minh nhưng càng lúc càng xa rời thiên nhiên, vì căng thẳng, đơn điệu và thái quá.

Bên cạnh môi trường ô nhiễm, hóa chất trong sản phẩm gia dụng, nông nghiệp, dược phẩm, thực phẩm công nghệ, mỹ phẩm… đều là yếu tố khiến lượng đường trong máu dao động liên hồi, khiến tụy tạng phải không ngừng ứng chiến. Khó tránh không tràn ly nước nếu cứ châm thêm.

Vấn đề của bệnh tiểu đường lại không hề dừng lại với lượng đường trong máu cao hơn bình thường. Hình ảnh kinh khủng của căn bệnh này là hậu quả mù mắt, đoạn chi, suy thận… với tỷ lệ từ lâu vượt xa mức báo động, mặc dù ngành y tiếp tục tự hào với tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị.

Kế đến là bệnh thống phong, còn gọi là bệnh gout! Định nghĩa ngày xưa về căn bệnh thường gặp ở xứ lạnh, ở người lớn tuổi, nam giới, hay uống rượu bia và mạnh miệng với thịt mỡ… tuy vẫn đúng ở nước người nhưng sai bét ở xứ ta. Bằng chứng là tỷ lệ mắc bệnh gout với dấu hiệu điển hình là cơn đau khớp còn ghê hơn bị tùng xẻo bằng dao cùn ở nước mình cao hơn ở các xứ lạnh!

Ác hơn nữa là bệnh phát tán ngay cả ở người không hề nhậu nhẹt, ở nữ giới, ở người còn rất trẻ và thậm chí ở đối tượng ăn chay trường! Hậu quả tất nhiên nếu chẩn đoán quá trễ, nếu điều trị không theo dõi lượng acid uric, nếu thiếu biện pháp phòng ngừa tái phát sau khi may mắn trị bệnh hiệu quả là hình ảnh biến dạng của khớp.

Đừng tưởng nhằm nhò gì với vài cái khớp méo mó. Xiêu vẹo một chút lúc ban đầu bao giờ cũng kéo theo trục trặc trầm trọng hơn trong hệ vận động. Thêm vào đó, bệnh không hề khu trú ở khớp, như quan điểm trước đây của thầy thuốc. Tình trạng tăng acid uric trong máu, nghĩa là thay đổi độ pH của máu về hướng bất lợi do sự hiện diện của quá nhiều chất toan, là đòn bẩy cho nhiều bệnh chứng khác như hội chứng mệt mỏi kinh niên, bệnh ngoài da, sỏi thận… Đánh mất chất lượng của cuộc sống chỉ vì nhúm nhỏ acid uric, thật đáng tiếc vô cùng!

Tiếp theo là bệnh xơ vữa mạch máu do tăng cholesterol. Mặc dù hầu như ai cũng có lần nghe nói về tai hại đủ điều của tình trạng tăng chất mỡ trong máu, nhưng số người thực sự theo đuổi liệu pháp hạ chất mỡ trong máu cho đến nơi đến chốn vẫn là… thiểu số.

Khổ hơn nữa là nhiều người vẫn tưởng chỉ khi nào béo phì mới dư mỡ trong máu. Sai đến độ tai hại khó lường vì không ít người “mình dây” mà lượng mỡ trong máu, đặc biệt là loại độc hại như triglyceride, lại tăng mới đau, mới dễ bệnh vì không ngờ. Đừng quên là chất mỡ trong máu vẫn tăng cao dễ dàng dù không ăn mỡ vì cơ thể tự tổng hợp chất béo. Ăn béo rồi mập là chuyện thuận lý. Nhưng kiêng cử đủ điều mà đứt mạch máu mới oan vì tăng chất mỡ nội sinh bao giờ cũng khó chữa.

Không lạ gì khi nhồi máu cơ tim vì tắc mạch máu vành tim, bại liệt vì tai biến mạch máu não vẫn trước sau đứng đầu trên bảng tử vong. Đó là chưa kể đến hàng chục căn bệnh khác thuộc nhóm được đặt tên là “bệnh thời đại” có mối liên hệ mật thiết với chất mỡ trong máu, từ dị ứng thông thường cho đến ung thư! Vấn đề tuy phức tạp nhưng giải pháp lại tương đối đơn giản nếu đừng quên mấy tiếng “tầm soát định kỳ”!

Còn nhiều bệnh nữa cũng được thầy thuốc điều chỉnh cho hợp thời trang nhưng để dành cho bài viết khác hầu khỏi bị cho về hưu sớm. Hơn nữa, bấy nhiêu với bệnh tiểu đường, thống phong và xơ vữa mạch máu đã đủ khổ. Thậm chí thừa là đàng khác.

Cả ba bệnh vừa liệt kê đều không dễ chữa nhưng cũng còn một điểm may cho người bệnh. Đó là không quá khó để ngăn ngừa biến chứng, từ mù mắt trong bệnh tiểu đường bước qua biến dạng khớp trong bệnh gout cho đến nhồi máu cơ tim vì xơ vữa động mạch, nếu phát hiện bệnh thật sớm.

Điểm may mắn kế tiếp là việc định bệnh không mấy khó, thậm chí khá đơn giản, với phương tiện xét nghiệm “nhanh” hiện nay. Ai cũng rõ là ba căn bệnh này đang là mối nguy hàng đầu cho sức khỏe cộng đồng, nhất là cho cư dân trong các thành phố lớn. Điểm éo le chỉ là liệu bao nhiêu thầy thuốc còn nhớ nhắc nhở người chưa có dấu hiệu phát bệnh, và bao nhiêu người có nhiều nguy cơ mắc bệnh chịu nghe lời thầy thuốc?

Vấn đề không còn ở chỗ chi phí xét nghiệm thậm chí rẻ hơn ổ bánh mì thịt bình dân và chỉ mất vài giây đồng hồ. Khó khăn đang tồn đọng ở điểm liệu có bao nhiêu người, đặc biệt là giới doanh nhân, chịu mất mấy giây và không hơn chục ngàn đồng cho một lần thử máu?!, thay vì hao tốn rất nhiều khi bệnh đã phát? Nhiều khi phải hỏi dù đã biết rõ câu trả lời!

Ông bà có dạy “hai đánh một không chột cũng què”, nghĩa là nếu may mắn chỉ lãnh một trong hai. Với bệnh tật lại không đơn giản như thế. Trong thế ba mặt giáp công cùng lúc của cholesterol, đường huyết và acid uric thì nạn nhân nắm chắc phần khó giống ai vì “ba đánh một, dễ gì không vừa què, vừa chột”! Tiếc chi mấy phút tầm soát để rồi ngoại hình cứ như kép độc trong phim “Hải tặc vùng Caribê”!

BS. LƯƠNG LỄ HOÀNG – Trung tâm Oxy cao áp, TPHCM

BÌNH LUẬN

Vui lòng nhập bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn ở đây

Tin liên quan

Có thể bạn quan tâm

Tin mới