Bản quyền tác giả: giảm vi phạm nhưng rối xử lý
 |
| Hội thảo về bảo hộ quyền phần mềm hôm 29-2 tại TPHCM – Ảnh: Nguyên Tấn |
(TBKTSG Online) – Việt Nam đang có những chuyển biến tích cực trong hoạt động bảo hộ quyền tác giả nhưng xử lý hình sự và giải quyết tranh chấp liên quan tới sở hữu trí tuệ vẫn còn nhiều bất cập.
Tại cuộc hội thảo do Tòa án Nhân dân (TAND) tối cao và Cục Bản quyền tác giả tổ chức vào ngày 29-2 tại TPHCM, tiến sĩ Vũ Mạnh Chu, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả cho biết đang có những chuyển biến tích cực trong hoạt động bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam.
Ông Chu cho biết năm nay Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam có khả năng sẽ thu về khoảng 1 triệu đô la Mỹ phí tác quyền “nhờ đòi giùm” của các tác giả âm nhạc. Đến nay, đơn vị này đã có trên 1.000 tác giả âm nhạc trong nước cùng hàng chục ngàn tác giả âm nhạc của 16 quốc gia và vùng lãnh thổ ủy quyền nhờ bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho họ.
Hiệp hội Công nghiệp ghi âm cũng vừa đạt được thỏa thuận với 50 khách sạn lớn trên cả nước trả phí sử dụng sản phẩm băng đĩa ghi âm với số tiền khoảng 3 tỷ đồng.
Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Vũ Mạnh Chu “Sắp ban hành hai thông tư hướng dẫn về xử lý hình sự và giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ”
Tổ chức Liên minh phần mền doanh nghiệp (BSA) cũng cho hay, so với 2005 tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm ở Việt Nam trong 2006 đã giảm từ 90% xuống còn 88%. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về bản quyền tác giả trên thực tế vẫn còn rối.
Theo ông Tarun Sawney, Giám đốc Bộ phận chống vi phạm bản quyền phần mềm của BSA, quy định về chế tài hiện nay không đủ mạnh đối với những người vi phạm mà đôi lúc còn “khuyến khích” cho việc sử dụng phần mềm sao chép lậu. Tổng giá trị vi phạm trong ba vụ từng bị phát hiện khoảng 463.000 đô la Mỹ, tức trung bình 155.000 đô la Mỹ/vụ. Trong khi đó, mức phạt chỉ cỡ khoảng 1.500 đô la Mỹ thì theo ông Sawney chưa đủ sức răn đe những người vi phạm.
Bên cạnh đó, việc vi phạm bản quyền rất phổ biến nhưng điều nghịch lý là số vụ khởi kiện, ra tòa lại quá ít. Theo thống kê chưa đầy đủ của TAND tối cao, từ năm 2000 đến 2007, số vụ xét xử dân sự về vi phạm bản quyền tại các tòa án trên cả nước trung bình chưa tới 20 vụ/năm, xét xử hình sự về tội sản xuất, mua bán hàng giả cũng chỉ trên 100 vụ/năm.
Thẩm phán Trần Văn Sự, Phó chánh án TAND TPHCM, cho rằng một trong những nguyên nhân là do việc chứng minh, xác định thiệt hại trong một vụ án xâm phạm bản quyền phần mềm quá nan giải, văn bản pháp luật lại quy định không rõ ràng. Ông Phạm Anh Tuấn, Văn phòng Luật sư Phạm & liên danh cũng chỉ ra một “lỗ hổng” quan trọng ở điều 131, Bộ luật Hình sự quy định về tội xâm phạm bản quyền tác giả. Toàn bộ điều này chỉ tập trung điều chỉnh các hành vi xâm phạm quyền nhân thân như chiếm đoạt quyền tác giả, mạo danh tác giả, sửa đổi bất hợp pháp tác phẩm, công bố bất hợp pháp tác phẩm. Còn vấn đề các chủ thể tác quyền quan tâm nhất là quyền tài sản bị xâm phạm thì lại bị luật “bỏ quên”.
Ở một góc độ khác, theo thẩm phán Phan Gia Quý, Chánh Tòa Kinh tế TPHCM, bản thân các thẩm phán cũng chưa đáp ứng được yêu cầu về năng lực xét xử. “Thẩm phán được xem là xử nhiều nhất, một năm cũng chỉ có hai vụ tranh chấp về sở hữu trí tuệ. Do đó, mỗi khi xét xử, các thẩm phán thường lúng túng, mất rất nhiều thời gian để củng cố, cập nhật các quy định của pháp luật,” ông Quý thừa nhận.
Để khắc phục những bất cập, Cục trưởng Vũ Mạnh Chu cho biết sắp tới sẽ ban hành hai thông tư liên tịch hướng dẫn về xử lý hình sự và giải quyết tranh chấp liên quan tới sở hữu trí tuệ. Nghị định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ cũng đang được sửa lại để trình Chính phủ. Ngoài ra, Cục Bản quyền tác giả cũng đang có dự kiến mời các chuyên gia trong và ngoài nước bình luận một số vụ án về vi phạm bản quyền nhằm phân tích, rút kinh nghiệm trong việc xét xử.
NGUYÊN TẤN
