Bộ KH&ĐT: Chuyển giao công nghệ của nhà đầu tư nước ngoài chưa như kỳ vọng
Thùy Dung
(TBKTSG Online) – Cần phải nhìn nhận thẳng thắn rằng mục tiêu chuyển giao công nghệ giữa khu vực có vốn đầu tư nước ngoài cho khu vực trong nước chưa đạt được như mong đợi, chưa tạo được tác động lan tỏa và chưa đáp ứng được sự phát triển đất nước trong giai đoạn tới.
 |
| Các đại biểu bàn luận về tác động của dòng vốn FDI tới nền kinh tế trong nước. Ảnh: TD |
Đây là nhận định của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Nguyễn Thế Phương tại hội thảo chuyên đề "Thu hút và chuyển giao công nghệ trong khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài" diễn ra ngày 25-6 tại Hà Nội.
Theo ông Phương, sau 30 năm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), khu vực này đã trở thành bộ phận quan trọng trong nền kinh tế, là khu vực phát triển năng động, ngày càng có sự đóng góp đáng kể trong phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam.
Đến nay, Việt nam đã thu hút được gần 26.000 dự án FDI, với tổng vốn đăng ký đầu tư là hơn 325 tỉ đô la Mỹ, trong đó 84% số dự án là đầu tư 100% vốn nước ngoài. Vốn thực hiện lũy kế ước đạt 180,7 tỉ đô la, bằng 56,7% tổng vốn đăng ký còn hiệu lực.
Khu vực FDI là nguồn vốn bổ sung quan trọng, chiếm 25% tổng vốn đầu tư cả nước, đóng góp 20% GDP. FDI cũng thúc đẩy chuyển dịch kinh tế. Hiện nay 58% vốn FDI tập trung vào công nghiệp chế biến, chế tạo, tạo ra 50% giá trị sản xuất công nghiệp, góp phần hình thành một số ngành công nghiệp chủ chốt của nền kinh tế như dầu khí, điện tử, viễn thông…
Ngoài ra FDI còn góp phần chuyển đổi cơ cấu các ngành theo hướng tích cực. FDI đóng góp vào ngân sách nhà nước. Năm 2017, FDI góp gần 8 tỉ đô đa, chiếm 14,4% tổng thu ngân sách cả nước.
FDI đóng góp quan trọng trong xuất khẩu, tạo nên giá trị xuất khẩu lớn. Các doanh nghiệp FDI năm 2017 chiếm 72,6% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. FDI góp phần tạo việc làm, nâng cao chất lượng lao động, thay đổi cơ cấu lao động. Đến nay, FDI đang tạo ra việc làm cho hơn 3,6 triệu lao động trực tiếp, và 5 đến 6 triệu lao động gián tiếp.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Thế Phương phải thừa nhận, các dự án FDI chủ yếu là lắp ráp, gia công, tỉ lệ nội địa hóa thấp, giá trị tạo ra tại Việt Nam chưa cao. FDI cũng chưa tạo được mối liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp Việt Nam để cùng tham gia chuỗi giá trị, chưa thúc đẩy được ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam phát triển, hoạt động chuyển giao công nghệ, kinh nghiệm quản lý chưa được như kỳ vọng, đóng góp ngân sách nhà nước chưa tương xứng, một số doanh nghiệp còn có hiện tượng chuyển giá, trốn thuế, vi phạm quy định về môi trường…
Đặc biệt, nguồn vốn FDI được kỳ vọng sẽ giúp chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp trong nước. Nhưng thực tế, sau 30 năm thu hút nguồn vốn này, kết quả chuyển giao công nghệ là rất hạn chế.
“Cũng phải thừa nhận thẳng thắn, mục tiêu chuyển giao công nghệ trong thời gian qua chưa đạt được như mong đợi, chưa tạo được tác động lan tỏa từ FDI sang doanh nghiệp trong nước, chưa đáp ứng được sự phát triển đất nước trong giai đoạn tới”, ông Phương nói.
Phân tích sâu hơn về nguồn vốn FDI, ông Trần Toàn Thắng, Trưởng ban Kinh tế Thế giới, Trung tâm thông tin dự báo KTXH quốc gia, Bộ KH&ĐT, cho biết doanh nghiệp Việt Nam có sự thay đổi nhanh về năng suất trong thời gian qua. Song, đóng góp của công nghệ là không nhiều, điều này đúng với cả doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước.
Thực tế, theo ông Thắng, công nghệ của các doanh nghiệp FDI cũng không vượt trội nhiều hơn so với doanh nghiệp trong nước. Tỉ lệ doanh nghiệp sử dụng công nghệ hiện đại trong khoảng thời gian 5 năm gần đây là rất thấp, trung bình 14%, trong khi phần lớn công nghệ được sử dụng là trong thời gian trên 10 năm.
“Nếu so sánh công nghệ sử dụng giữa FDI và doanh nghiệp nước, không có sự khác biệt đáng kể", ông Thắng nói.
Hơn nữa, công nghệ đến từ các nước châu Âu, Mỹ, nơi được coi là có công nghệ hiện đại, chiếm tỉ lệ rất thấp, trung bình chỉ 6% công nghệ mà doanh nghiệp hiện đang sử dụng và cũng không khác biệt nhiều giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước. Thậm chí, các doanh nghiệp FDI sử dụng công nghệ từ Trung Quốc khá nhiều, cao hơn cả doanh nghiệp tư nhân trong nước.
Mời đọc thêm:
