(KTSG Online) – Giá lúa mì và bắp tăng cao, làm gia tăng nhu cầu đối với gạo phẩm cấp thấp dùng để chế biến thức ăn gia súc trên khắp châu Á. Tình trạng này đẩy giá gạo tăng theo vào thời điểm lạm phát lương thực toàn cầu đang tiến gần mức cao kỷ lục.
Trung Quốc đang gia tăng thu mua gạo tấm để thay thế lượng bắp thiếu hụt nhập từ Ukraine. Thị trường gạo nội địa của Ấn Độ cũng sẽ có biến chuyển mạnh khi người dân bắt đầu giảm lượng bột mì để chuyển sang gạo do giá lúa mì trong nước tăng vọt.
Chiến tranh thay đổi thói quen và nhu cầu
Các nhà nhập khẩu lương thực toàn cầu đang chuyển sang gạo và tranh giành nguồn cung sau khi cuộc chiến Nga – Ukraine bùng nổ, cắt đứt nguồn cung ngũ cốc từ hai nước này vốn chiếm khoảng 25% lúa mì và 16% lượng bắp xuất khẩu của thế giới.
Giá lúa mì kỳ hạn ở Chicago đạt mức cao kỷ lục trong tháng 3, trong khi bắp leo lên mức cao nhất trong một thập niên sau khi các cảng biển của Ukraine đóng cửa và các lệnh trừng phạt của phương Tây ảnh hưởng đến xuất khẩu của Nga.
Giá lúa mì và bắp tăng đột biến đã thúc đẩy người mua tìm kiếm các lựa chọn thay thế, kể cả ở Trung Quốc – thị trường thức ăn chăn nuôi lớn nhất thế giới cho đến nay. Các nhà nhập khẩu đang đàm phán để mua thêm gạo tấm gãy nát trong quá trình xay xát dùng để nuôi heo và các loại gia súc khác – Reuters trích dẫn các nhà buôn và các nhà phân tích.
Gạo thường được giao dịch ở mức cao so với lúa mì, nhưng chiến tranh bùng phát đã rút nhanh khoảng cách biệt về giá giữa hai loại ngũ cốc này. Giá lúa mì tăng 50% và thậm chí còn đắt hơn một số loại gạo cấp thấp.
Loại gạo dành làm lương thực cho người từ các nhà xuất khẩu Thái Lan đã đạt mức tăng hàng tuần lớn nhất kể từ tháng 10-2020 vào tuần thứ hai của tháng 3 nhờ nhu cầu lương thực và thức ăn chăn nuôi tăng mạnh, tăng hơn 5% lên 428 đô la/tấn. Tuy nhiên, giá đã giảm xuống trong tuần này.
Đó là mức cao nhất kể từ tháng 6 năm ngoái và các nguồn tin cho biết giá có thể tiếp tục tăng nếu sự gián đoạn dòng chảy từ Biển Đen (nơi xuất hàng của Nga và Ukraine) vẫn tiếp diễn. Giá xuất khẩu từ Việt Nam và Ấn Độ cũng tăng.
Nhà kinh tế chuyên về thị trường gạo Shirley Mustafa của Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc (FAO) có trụ sở tại Rome cho biết: “Có thể có nhiều mối quan tâm hơn đến gạo tấm làm thức ăn gia súc nếu các áp lực hiện đang dồn ép lên thị trường lúa mì và bắp vẫn còn. Không chỉ là thức ăn chăn nuôi, mà còn có thể là sự thay thế thay thế khác, chẳng hạn như nhiều người chuyển từ bột mì sang dùng gạo cho bữa ăn hàng ngày của họ”.
Lùng mua gạo tấm
Trung Quốc tiêu thụ đến 175 triệu tấn bắp mỗi năm để làm thức ăn gia súc, trong đó năm ngoái nhập mức kỷ lục đến 28,35 triệu tấn. Nước này cũng nhập khoảng 100 triệu tấn đậu nành làm thức ăn gia súc mỗi năm.
Hồi tháng 4-2021, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Trung Quốc đã đưa ra hướng dẫn dùng gạo, cám gạo, khoai mì, lúa mạch và lúa miến để thay thế bắp làm thức ăn gia súc khi giá bắp đã tăng hơn 30% so với năm trước đó. Tương tự như vậy là các loại nông sản khác để thay thế đậu nành làm thức ăn gia súc.
Trung Quốc đã đặt tới hai triệu tấn bắp nhập khẩu của Ukraine trong năm nay, nhưng hầu hết các lô hàng đó hiện đang gặp “nguy hiểm” do sự gián đoạn chuỗi hậu cần của Ukraine.
Để thay thế khối lượng bị mất đó, Trung Quốc dự kiến sẽ nhập khẩu khoảng 3 triệu tấn gạo tấm, tăng từ khoảng 2 triệu tấn mỗi năm trong hai năm qua, một nhà kinh doanh gạo có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết.
Một nhà nhập khẩu ở Quảng Đông đang tìm cách mua gạo tấm từ Thái Lan, trong khi những nhà nhập khẩu khác gần đây đã mua gạo tấm của Ấn Độ để làm thức ăn chăn nuôi – theo một nguồn tin khác.
“Nhu cầu đối với gạo tấm của Ấn Độ đã tăng lên do giá bắp cao hơn. Các nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi đang cố gắng thay thế bắp bằng gạo”, B.V. Krishna Rao, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo của Ấn Độ nói với Reuters.
Ông nói thêm giá gạo 100% tấm của Ấn Độ đã tăng lên 320 đô la/tấn trong tháng 3 từ mức 290 đô la trong tháng 2.
Các nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi ở Thái Lan cũng đang xem xét sử dụng nhiều tấm hơn để thay thế bắp, đẩy giá nội địa trên cả nước lên, các thương nhân có trụ sở tại Bangkok cho biết.
Một thương nhân ở Bangkok cho biết: “Nhu cầu về gạo chất lượng thấp của ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi của Thái Lan đang gia tăng mạnh mẽ. Trên thực tế, phần lớn gạo tấm của Thái Lan có khả năng được tiêu thụ ở thị trường nội địa”.
Lo ngại về an toàn lương thực
Giá gạo toàn cầu có thể tăng hơn nữa trong quí 2 này nếu người tiêu dùng lúa mì ở Ấn Độ – nước sử dụng gạo lớn thứ hai sau Trung Quốc – chuyển sang dùng gạo do giá lúa mì trong nước cao kỷ lục. Chủ tịch danh dự Chookiat Ophaswongse của Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan nói rằng tình trạng này sẽ có thể gây sụt giảm nhanh lượng dự trữ trong kho gạo Ấn Độ.
Lượng tồn kho hay gạo dự trữ sẽ đạt mức kỷ lục 190 triệu tấn trong năm nay. Sản lượng gạo toàn cầu dự kiến sẽ vượt mức tiêu thụ thế giới gần 5 triệu tấn trong năm 2022 – theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ. Do đó, nếu nhu cầu trên toàn thế giới tăng đột biến, thì việc mở cửa các kho dự trữ sẽ nhanh chóng giải phóng lượng tồn kho và duy trì tâm lý lạc quan trên thị trường, tức giá không tăng mạnh.
Ngược lại, giá gạo tăng sẽ làm gia tăng lo lắng về an ninh lương thực cho một số quốc gia nghèo nhất ở châu Phi và châu Á, nơi hàng triệu người sống dựa vào nguồn lương thực sẵn có với giá rẻ.
Một nhà kinh doanh ngũ cốc có trụ sở tại Singapore cho biết: “Hiện tại, gạo tấm chủ yếu dành cho lĩnh vực thức ăn chăn nuôi. Nhưng khi chiến tranh kéo dài và người mua không có đủ lúa mì, thì lúc đó chúng ta sẽ lo ngại về vấn đề an ninh lương thực”.
“Người mua sẽ làm bất cứ điều gì họ có thể để thay thế lúa mì đắt tiền bằng gạo hoặc các lựa chọn thay thế khác”, nhà buôn này nói.
