(KTSG Online) – Hiện nay, nhiều phụ nữ giỏi đã trở thành trụ cột của một số công ty. Tuy nhiên, nhìn chung khoảng cách tiền lương giữa nhân viên nam và nhân viên nữ tại Mỹ, nền kinh tế thường được xem là số một thế giới, lại không đổi là bao trong vòng 20 năm qua. Vì sao và làm sao có thể khắc phục tình trạng bất công này?
Pew Research Center (Trung tâm Nghiên cứu Pew) là một “think tank” (tạm dịch: tổ chức nghiên cứu) nổi tiếng ở Mỹ với nhiều cuộc thăm dò có độ tin cậy cao. Trong tuần lễ trước Ngày Quốc tế phụ nữ 8-3, một bài báo trên CNN trích dẫn nhiều kết quả của một nghiên cứu mới nhất của Pew về khoảng cách tiền lương giữa nam và nữ ở Mỹ cho thấy tình trạng bất công chẳng thay đổi bao nhiêu trong hai thập niên qua.
Theo bài báo, trong 20 năm từ 1982 đến 2002, chênh lệch tiền lương trung bình theo giờ giữa nam và nữ ở Mỹ – người làm toàn thời gian cũng như bán thời gian – đã giảm rất đáng kể so với hai thập niên trước đó. Nếu so sánh với với một đô la một nhân viên nam nhận được, phụ nữ được trả 80 xu. Đây là một bước nhảy vọt khi năm 1982, phụ nữ Mỹ chỉ được trả 65 xu so với một đô la dành cho đồng nghiệp nam.
Tuy nhiên, CNN trích dẫn nghiên cứu của Pew cho thấy 20 năm sau bước tiến bộ nhảy vọt này, năm 2022, tiền công trung bình trả cho phụ nữ Mỹ gần như dậm chân tại chỗ khi họ chỉ kiếm được 82 xu so với một đô la đàn ông thu được.
Công trình nghiên cứu của Pew cho thấy học vấn cao hơn, đà thăng tiến đến các chức vụ cao hơn và kinh nghiệm làm việc tốt hơn đã giúp phụ nữ Mỹ thu hẹp khoảng cách giới trong việc trả lương giữa nam và nữ kể từ năm 1982. Tuy nhiên, dù số lượng phụ nữ có học vấn cao hơn nam tiếp tục tăng vọt, trong hai thập niên vừa qua, mức độ chênh lệch thu nhập đã gần như đóng băng khi phụ nữ chỉ được trả từ 80 xu đến 85 xu so với một đô la ở nam giới.
Vì sao chênh lệch thu nhập nam – nữ vẫn chưa giảm thêm trong hai thập niên qua?
Như đã nói ở trên, nhiều phụ nữ đã tham gia vào các vị trí cao nhất tại một số công ty lớn nhất ở Mỹ. Tuy vậy, họ không thể đại diện cho số đông còn lại.
Phụ nữ Mỹ trong độ tuổi 25 đến 34 là nhóm tiến gần nhất đến sự bình đẳng tiền lương với đồng nghiệp nam. Nghiên cứu của Pew cho biết từ năm 2007, phụ nữ trẻ được trả trung bình 90 xu so với một đô la trả cho nam. Nhưng khi họ nhiều tuổi hơn, sự bình đẳng lúc mới bắt đầu sự nghiệp của họ có khuynh hướng ngày càng giảm.
Một lý do có thế rút ra từ công trình nghiên cứu Pew liên quan đến con cái. Việc làm mẹ có thể khiến một số phụ nữ phải tạm dừng sự nghiệp hoặc làm việc ít thời gian hơn. Đối với các ông bố có công ăn việc làm ở độ tuổi 35 đến 44, có con cái thường trùng hợp với việc họ được trả lương cao hơn trong khi lương của các bà mẹ trong độ tuổi này vẫn đứng yên.
Các thống kê chỉ ra rằng năm 2022, các bà mẹ Mỹ từ 25 đến 34 tuổi có thu nhập khoảng 85% các ông bố cùng tuổi, trong khi thu nhập của phụ nữ không con gần ngang bằng các ông bố này (ở mức 97%). Ngược lại, thu nhập của phụ nữ có công ăn việc làm từ 35 đến 44 tuổi, dù có hay không có con, chỉ bằng 80% các ông bố.
Màu da và chủng tộc là một yếu tố khác. Theo nghiên cứu của Pew, phụ nữ da màu chỉ kiếm được khoảng 70% thu nhập của đàn ông da trắng. Con số này của phụ nữ gốc Tây Ban Nha là 65%. Đối với phụ nữ da trắng, khoảng cách tiền lương so với nam giới là 83%. Trong khi phụ nữ châu Á lại là nhóm tốt nhất, với tỷ lệ bằng 93% nam giới.
Giải thích hiện tượng này, nghiên cứu Pew cho rằng trong chừng mực nào đó khoảng cách tiền lương thay đổi theo chủng tộc do sự khác biệt về giáo dục, kinh nghiệm, ngành nghề và nhiều yếu tố khác.
Và cũng đừng quên loại hình nghề nghiệp. Phụ nữ vẫn chiếm số đông trong các nghề có thu nhập thấp, như chăm sóc cá nhân và các dịch vụ. Trong đó họ vẫn là thiểu số trong các nghề có thu nhập cao, chẳng hạn như quản lý và STEM [Science (khoa học), Technology (công nghệ), Engineering (kỹ thuật) và Math (toán học)].
Các yếu tố xưa nhưng không cũ
Khoảng cách tiền lượng trong 20 năm qua vẫn kéo dài là một thực tế không thể chối bỏ. Điều này cho thấy nhiều yếu tố khác vẫn còn nguyên hiệu lực.
Kỳ thị nam nữ cũng có thể là một trong các nguyên nhân tồn tại từ lâu nhưng chưa hề mất đi. Trong một cuộc phỏng vấn người Mỹ về các lý do góp phần vào khoảng cách tiền lương thực hiện vào tháng 10 năm 2022 của Trung tâm Pew, một nửa số người trả lời cho rằng các sếp phân biệt đối xử với phụ nữ. Số lượng phụ nữ chọn đây là một nguyên nhân cao gấp đôi so với nam (61% so với 37%).
Một yếu tố khác có thể giúp lý giải vấn đề này là phần chênh lệch tiền lương trả cho người có trình độ đại học ngày càng thấp. Vì thế, dù 48% phụ nữ có công ăn việc làm có bằng đại học, trong khi nam chỉ có 41%, điều này trở nên ít có nghĩa trên thực tế.
Các lựa chọn cá nhân, như dành thời gian nghỉ làm để chăm sóc con cái, cũng tiếp tục góp phần vào chênh lệch tiền lương nam – nữ.
Liệu khoảng cách tiền lương nam – nữ có thể thu hẹp hơn nữa?
Thu hẹp khoảng cách tiền lương theo giới tính có thể là một công việc đầy thách thức, gay go.
Nhóm nghiên cứu Trung tâm Pew nhận thấy việc thu hẹp khoảng cách tiền lương có tiếp diễn hay không phụ thuộc vào sự thay đổi về chuẩn mực xã hội, văn hóa và sự linh hoạt tại công sở ảnh hưởng đến cân bằng sự nghiệp và gia đình của cả nam lẫn nữ.
Tuy thế, một số vấn đề có thể tiến triển chậm hơn mong đợi. Ngay tại các quốc gia đang dẫn đầu về việc áp dụng chính sách ủng hộ gia đình, như Đan Mạch, việc trở thành cha mẹ cũng khiến khoảng cách tiền lương giữa nam và nữ có sự khác biệt lớn.
Còn trang web globalcitizen.org, đề cập đến các yếu tố sau đây.
Tuyển dụng phụ nữ và giúp họ thăng tiến vào các vị trí lãnh đạo trong công ty sẽ giúp giảm khoảng cách tiền lương nam – nữ. Khi đó, phụ nữ sẽ có cơ hội tác động đến văn hóa doanh nghiệp và đưa ra quyết định, trong đó bao gồm các lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp lên lương bổng và các vấn đề khác.
Một vấn đề khác có thể giúp việc trả lương công bằng hơn là thông qua sự minh bạch trong các công ty và giữa các ngành nghề. Nếu phụ nữ được trả lương công bằng giống như các đồng nghiệp khác ở mọi lúc mọi nơi, họ có thể đàm phán lương khởi điểm và quy trình trả lương sau đó. Sự minh bạch của thu nhập cũng buộc giới chủ công ty chịu trách nhiệm trước các hành vi đối xử bất công và kỳ thị giới tính.
_____________
Nguồn tham khảo: cnn.com, globalcitizen.org
