Cuộc chạy đua bán lẻ thực phẩm trực tuyến ở Ấn Độ
Chánh Tài (Quartz India, Economic Times)
 |
| Bên trong nhà kho của công ty bán lẻ thực phẩm trực tuyến Big Basket ở ngoại ô thành phố Mumbai, Ấn Độ. |
(TBVTSG) – Các mặt hàng thực phẩm tươi sống như rau quả, trái cây và các loại bánh kẹo sẽ là “mặt trận” tiếp theo trong cuộc chiến thương mại điện tử của Ấn Độ giữa hai kình địch lớn nhất Amazon và Flipkart.
Bất chấp cú thất bại cách đây hai năm, công ty thương mại điện tử bản địa lớn nhất Ấn Độ Flipkart một lần nữa thử nghiệm việc bán lẻ thực phẩm trực tuyến bằng việc cho ra mắt ứng dụng di động Supermart hôm 5-11.
Phần mềm ứng dụng này cho phép khách hàng đặt mua thực phẩm với giá trị tối thiểu 500 rupee (170.000 đồng). Nếu đặt mua đơn hàng với giá trị lớn hơn 1.000 rupee (340.000 đồng), khách hàng sẽ được giao hàng miễn phí.
Sự trở lại của Flipkart
Trước mắt, Flipkart vận hành thử nghiệm Supermart để phục vụ cho một nhóm khách hàng nhỏ, bao gồm các nhân viên của Flipkart ở Bengaluru, bang Karnataka. “Chúng tôi dự định mở rộng dịch vụ Supermart tới tất cả các khách hàng ở Bengaluru rồi nhân rộng nó ra ở các thành phố khác trong tương lai”, người phát ngôn của Flipkart nói.
Động thái tiến vào phân khúc bán lẻ thực phẩm của Flipkart diễn ra sau khi đối thủ Amazon India, thành viên của tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ của Mỹ Amazon, khai trương dịch vụ bán lẻ thực phẩm vào tháng 2-2016 ở Ấn Độ. Người phát ngôn của Amazon India ghi nhận thực phẩm là một trong những phân khúc phát triển nhanh nhất của công ty.
Hai người khổng lồ thương mại điện tử cùng nhảy vào ngành bán lẻ thực phẩm trực tuyến là một điều khá đặc biệt khi mà phân khúc này chứng kiến một loạt đấu thủ bị loại bỏ ra khỏi cuộc chơi trong hai năm qua và những công ty còn sống sót đang phải chật vật phát triển. Chẳng hạn, công ty giao thực phẩm theo yêu cầu Grofers có trụ sở ở thành phố Gurugram, bang Haryana đã phải thu hẹp mạng lưới kinh doanh vào đầu năm 2016; PepperTap, đối thủ cũ của Grofers, “dẹp tiệm” sau 17 tháng hoạt động. Nhiều dự án khởi nghiệp thử nghiệm mô hình này cũng thất bại.
Tuy nhiên, nếu có những bước đi hợp lý thì sự nỗ lực thâm nhập vào ngành bán lẻ thực phẩm có thể tạo ra đòn bẩy tăng trưởng tiếp theo cho Flipkart và Amazon India.
“Việc mua sắm thực phẩm trực tuyến được kỳ vọng sẽ tăng trưởng nhanh chóng, đặc biệt là ở nhóm khách hàng thuộc thế hệ thiên niên kỷ, những người đang ở trung tâm của cuộc cách mạng số hóa. Người tiêu dùng đang thay đổi nơi và cách họ mua thực phẩm và các siêu thị đa kênh phải đáp ứng các nhu cầu mới xuất hiện này”, giáo sư Anindya Ghose ở Viện Kinh doanh Stern thuộc trường Đại học New York, nhận định. “Nếu các nhà bán lẻ trực tuyến không nhảy lên ‘chuyến tàu thực phẩm’ ngay bây giờ, họ có thể sẽ không bắt kịp chuyến tàu đó trong một hoặc hai năm tới”, giáo sư Ghose nói tiếp.
Vì sao thực phẩm được nhắm tới?
Trong làn sóng tăng trưởng thương mại điện tử đầu tiên ở Ấn Độ, hàng điện tử và thời trang là những phân khúc có mức tăng trưởng tốt nhất. Các công ty có thể dễ dàng thu hút khách hàng bằng các mức giá bán giảm sâu, các phương thức thanh toán dễ dàng và bằng cách mang những thương hiệu quốc tế đến trong tầm tay của họ.
Song, ngành bán lẻ thực phẩm trực tuyến phần lớn vẫn còn chưa được khai thác. “Thậm chí 15 năm sau khi thương mại điện tử lan đến ngành bán lẻ thực phẩm, nó chỉ đang chiếm 3-5% thị trường ngành bán lẻ thực phẩm tổng thể trong khi thị phần trực tuyến chiếm 50% trong ngành du lịch và 35% trong ngành hàng điện tử ở các thị trường phát triển”, giáo sư Ghose phân tích.
Điều này cho thấy ngành bán lẻ thực phẩm trực tuyến còn dư địa khổng lồ để phát triển. Hơn nữa, đây là mảng kinh doanh có doanh số lớn vì khách hàng mua sắm bánh mì, bột mì, rau quả, trái cây hằng tuần, hằng tháng nhưng họ mua điện thoại di động mới hoặc các hàng điện tử lớn như ti vi, máy giặt, tủ lạnh chỉ một lần sau một khoảng thời gian dài.
“Nếu muốn thay đổi sự trải nghiệm mua sắm của khách hàng, bạn cần phải nghiên cứu xem họ dành thời gian mua sắm nhiều nhất cho những mặt hàng nào. Câu trả lời là các mặt hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) và thực phẩm”, Saurabh Srivastava, Giám đốc mảng FMCG ở Amazon India, nói. “Khách hàng tiếp xúc hằng ngày trong mảng hàng này nhưng chắc chắn họ không mua điện thoại di động hoặc tủ lạnh mỗi ngày”, ông Srivastava nhấn mạnh.
Phân khúc thực phẩm của Amazon India chứng kiến nhu cầu tăng trưởng 250% kể từ khi khai trương, theo ông Srivastava. Amazon India đang cung cấp 1,9 triệu mặt hàng từ 9.000 nhà cung cấp trong phân khúc này.
Cuộc chơi nghiệt ngã
Trên thực tế, việc bán lẻ trái cây và rau quả trực tuyến là một sự thách thức thực sự đối với nhà kinh doanh. Khác với việc bán lẻ những chiếc điện thoại di động thông minh, ngành bán lẻ thực phẩm có những sự đòi hỏi riêng, từ các mức biên lợi nhuận mỏng cho đến việc đầu tư tốn kém cho dịch vụ kho vận, khiến hàng loạt công ty khởi nghiệp (startup) “chết” yểu, bao gồm trường hợp của PepperTap dù được công ty đầu tư mạo hiểm Sequoia Capital (Mỹ) rót vốn.
Tập trung thúc đẩy sự tăng trưởng ở một số thành phố lớn, đặc biệt là ở các trung tâm đô thị, là một hướng đi khả thi cho các công ty bán lẻ thực phẩm trực tuyến. Tuy nhiên, trên quy mô lớn, trải rộng khắp hàng trăm thành phố, công việc này cực kỳ nặng nề vì đòi hỏi nhà bán lẻ phải liên kết với các nhà cung cấp địa phương, thuê hàng trăm nhân viên giao hàng và bảo đảm các kho lưu trữ hàng hóa vận hành tốt ở mỗi thị trường.
Những nỗ lực như vậy đã vấp phải thất bại ở Ấn Độ. Năm 2015, Flipkart cho ra mắt ứng dụng giao thực phẩm theo yêu cầu Nearby như là một bước đi thử nghiệm ở thành phố Bengaluru. Tuy nhiên, chỉ năm tháng sau đó, công ty này buộc phải ngưng ứng dụng Nearby vì nhu cầu yếu và chỉ thu được các mức biên lợi nhuận quá nhỏ. Hồi tháng 1-2016, Grofers đã đóng cửa mạng lưới hoạt động ở chín thành phố vì không thể tạo ra đủ nhu cầu để duy trì kinh doanh ở những nơi này. Vài tháng sau đó, PepperTap, công ty bán lẻ thực phẩm trực tuyến lớn thứ ba của Ấn Độ vào lúc đó, cũng ngưng hoạt động dù đã huy động được 51 triệu đô la. Tương tự, công ty giao thực phẩm trực tuyến AAGAAR.com, có trụ sở Delhi, đóng cửa trang web vào tháng 6-2016 sau gần hai năm hoạt động.
“Nếu tiếp tục theo đuổi lời cam kết giao hàng trong vòng hai tiếng, chúng tôi cần phải xây dựng năng lực dự phòng ở 17 thành phố mà chúng tôi hiện diện”, người đồng sáng lập PepperTap Navneet Singh giải thích khi quyết định chấm dứt hoạt động. “Cộng thêm với việc cần phải giảm giá các sản phẩm thì số tiền mà chúng tôi đang tiêu tốn cho mỗi đơn hàng đang tăng lên khá nhanh mà không thấy điểm dừng”, Singh nói.
Vậy nên, dù Amazon India và Flipkart đã cố gắng giải quyết bài toán kho vận cho các hạng mục kinh doanh hiện nay, bao gồm việc giao hàng cho những nơi xa xôi, ngành kinh doanh thực phẩm vẫn đòi hỏi họ phải xây dựng thêm các năng lực riêng lẽ.
“Không giống như những nhà bán lẻ hàng phi thực phẩm, các nhà bán lẻ thực phẩm trực tuyến không thể tìm ra một mẫu hình kinh doanh cho bất cứ loại thực phẩm tươi sống nào của họ. Hơn nữa, đặc tính dễ hư thối của chúng đòi hỏi người bán phải giao hàng trong một khoảng thời gian nhất định”, Shabori Das, nhà phân tích cấp cao ở hãng nghiên cứu thị trường Euromonitor International, viết trong một bài báo hồi tháng 11-2016.
Tạo bước ngoặt bằng việc thâu tóm
Tất cả những điều thách thức kể trên sẽ không thể cản trở sự quyết tâm của Flipkart và Amazon India vì phân khúc bán lẻ thực phẩm trực tuyến hiện tại có giá trị khoảng một tỉ đô la mỗi năm và được dự báo có mức tăng trưởng gộp hằng năm lên đến 55% trong bốn năm tiếp theo.
Song cuộc cạnh tranh có thể chứng kiến một bước ngoặt thú vị nếu một trong hai người khổng lồ này thâu tóm được công ty kinh doanh thực phẩm trực tuyến có thế mạnh còn lại trên thị trường Ấn Độ, đó là Big Basket.
Trong nhiều tháng qua, có những lời đồn đoán về việc Amazon India tổ chức các cuộc đàm phán thâu tóm với Big Basket dù cả hai bên cho đến nay vẫn phủ nhận các thông tin đó.
Đối với Flipkart, không giống như lần nhảy vào phân khúc này cách đây hai năm, sự nỗ lực lần này không bị bó buộc bởi các giới hạn tài chính vì công ty đang có bốn tỉ đô la tiền mặt trong ngân quỹ, dư sức rót tiền vào mảng thực phẩm và thậm chí tiến hành một cuộc thâu tóm.
“Phân khúc thực phẩm chắc chắn sẽ trở nên cực kỳ quan trọng đối với cuộc chiến thương mại điện tử ở Ấn Độ. Tại sao? Đó là vì ngành kinh doanh thực phẩm có mức biên lợi nhuận thấp hơn nhiều nên nếu bạn mất 10% số khách hàng vào tay đối thủ, điều này sẽ tạo ra sự chênh lệch lớn cho doanh thu của bạn”, giáo sư Ghose nhận định.
Một điều quan trọng nữa là các công ty kể trên ở Ấn Độ cần đi theo các xu hướng ở Mỹ và châu Âu, nơi ngành bán lẻ thực phẩm trực tuyến thường thu hút những đối tượng khách hàng mang lại lợi nhuận nhiều nhất bao gồm các hộ gia đình mà cả vợ lẫn chồng đều có thu nhập hoặc các khách hàng ưu tiên tính tiện lợi hơn yếu tố giá cả. “Đây là những nhóm khách hàng mà các nhà bán lẻ trực tuyến cần phải quan tâm đến”, Ghose nói.
