Cuộc du hành trong thế giới đồ vật (*)
Nguyễn Nguyên Thảo
(TBKTSG) – Không phục vụ mục đích tuyên truyền bản sắc mà thông qua cuộc khám phá, khai quật, ghi chép, phục dựng lại thế giới văn minh vật chất của người Việt, tác giả cung cấp cho người đọc những dữ liệu quý về những giá trị Việt trong suốt chiều dài lịch sử và hiện tại.
Là một công trình nghiên cứu, nhưng cũng có thể xem đây là một cuốn sách học thuật giàu tính văn chương với những ghi chú bổ ích được đúc rút từ sổ tay nhà khảo cổ, những trang tản mạn của người ghi chép lịch sử, những tư liệu ký họa được lưu giữ cẩn trọng của một họa sĩ…
Tính chất liên ngành phức hợp trong nghiên cứu thể hiện rõ trên từng trang viết. Tác giả cuốn sách thỏa thuận với người đọc để lập ra tam giác vật chất – kỹ thuật – văn minh trong việc khảo sát, rồi từ đó, ông cùng chúng ta đi đến một mục đích xa hơn – nhìn thấy “mức độ nhân văn”: Tam giác “vật chất – kỹ thuật – văn minh không phụ thuộc vào trình độ tổ chức kỹ thuật, mà phụ thuộc vào mức độ nhân văn dù cho đời sống có nghèo nàn” (trang 27); “Vật chất có mối quan hệ hai chiều với con người, nó sinh ra để được sử dụng và tiêu hủy, rồi ngược lại, phản chiếu sự sử dụng, người sử dụng có đủ điều kiện hình thành một nền văn minh vật chất hay không” (trang 24). Chương 5 là chương được viết kỹ và nhiều phát hiện nhất trong cuốn sách.
Tác giả nói chuyện người Việt làm kiến trúc, nghệ thuật, sáng tạo song hành phát minh. Xoay quanh câu chuyện có khá nhiều dữ liệu lý giải hành vi ăn ở, đi đứng, nếp sống…, như tại sao người Việt ưa ngồi xổm, ngồi khoanh chân vòng tròn, ưa văng tục, hay cười, thích nghe và kể chuyện tiếu lâm… Một cuốn sách xứng đáng có mặt trong tủ sách của mỗi gia đình người Việt, để hiểu và yêu thêm về gia sản của mình.
_________
(*) Đọc Văn minh vật chất của người Việt, tác giả Phan Cẩm Thượng, NXB Tri thức, 2011, 663 trang, 165.000 đồng)
