Cuối năm bàn chuyện làm nông

Cuối năm bàn chuyện làm nông

Huỳnh Kim

(TBKTSG Online) – Cắt bỏ trái sai cành; ngồi nhà bấm điện thoại di động điều khiển tưới tiêu ngoài ruộng; dự hội thảo bàn chuyện chuyển tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp… Những việc làm này không còn xa lạ với nhiều nông dân đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Giúp nhà nông làm chuyện này cần sự đồng hành của nhiều “nhà” khác.

Giúp nông dân làm… kinh tế nông nghiệp

Nghề nông muôn năm!

Khách du lịch trong vườn quýt hồng ở tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: Đào Loan.

Chiều ngày 3-2 (29 Tết Kỷ Hợi), trao đổi với chúng tôi về đề tài này, ông Lê Minh Hoan, Bí thư tỉnh Đồng Tháp, cho biết trong làn sóng cách mạng 4.0, Đồng Tháp phải lo nhiều hơn chuyện giúp bà con nông dân không bị bỏ lại phía sau. Trong đó có việc hưởng ứng đề án “Hệ tri thức Việt số hóa” của Chính phủ, Đồng Tháp đã đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ hỗ trợ điện thoại thông minh cho nông dân. Ở Đồng Tháp, một nhóm thanh niên chuyên lo tập huấn cho nông dân sử dụng điện thoại thông minh để làm nông mà không phải suốt ngày ở ngoài đồng ruộng.

“Hiện nay nhiều nông dân Đồng Tháp đã sử dụng điện thoại thông minh để điều khiển hệ thống tưới tự động cho cam, quýt, xoài… Chúng tôi muốn chuyện này phổ biến hơn”, ông Hoan nói.

Ông Hoan kể, khi khảo sát Hợp tác xã (HTX) Xoài Mỹ Xương ở Cao Lãnh hôm 12-6-2016, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã kể chuyện làm nông kiểu 4.0 ở nông trại Yokoyama (tỉnh Aichi, Nhật Bản), nơi Thủ tướng vừa tới thăm.

Nông trại này chỉ có 15 nhân công, làm 1,2ha dưa lưới và cà chua nhưng hàng năm thu lãi 350.000 – 400.000 đô la (hơn 8 tỉ đồng). Trong tay 15 nông dân này luôn có hàng trăm trang web là địa chỉ tiêu thụ sản phẩm.

Chưa nói về công nghệ cao, Thủ tướng chỉ nhấn mạnh với bà con xã viên HTX Xoài Mỹ Xương: “Một dây dưa có rất nhiều quả nhưng để bảo đảm chất lượng thì họ đã cắt hết, chỉ để lại một quả. Một quả dưa của họ có giá từ 800.000 đồng đến một triệu đồng. Tôi nói điều đó để thấy rằng kinh nghiệm nâng cao chất lượng, thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ và đặc biệt là áp dụng tiến bộ kỹ thuật, quản lý tốt thì nhất định sẽ thành công”. Một chi tiết nhỏ nói lên quan hệ giữa chất lượng, số lượng, giá trị gia tăng… trong thời làm nông kiểu 4.0.

Ở Đồng Tháp, từ năm 2017, Tỉnh ủy đã họp chuyên đề và đến nay UBND tỉnh đã tổ chức nhiều hoạt động để liên kết nhà nông với doanh nghiệp, nhà khoa học cùng chính quyền địa phương thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp theo xu hướng 4.0. Nói như Tiến sĩ Nguyễn Thanh Mỹ, Việt kiều Canada, Chủ tịch Tập đoàn Rynan Holdings JSC chuyên ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp: “Ở Đồng Tháp, từ bí thư, chủ tịch tỉnh đến giám đốc các sở, người nào cũng rất tâm huyết với quê hương của họ trong chuyện này”.

TS Nguyễn Thanh Mỹ cho biết ông đang cùng nông dân Trà Vinh, Đồng Tháp ứng dụng nhiều giải pháp dựa trên nền tảng công nghệ 4.0 để canh tác lúa và hoa màu. Làm kiểu này, theo ông Mỹ, sẽ giảm được hơn 30% nước tưới, hơn 40 % phân đạm, hơn 50% tiền công, hơn 50% thuốc bảo vệ thực vật, hơn 40 % khí nhà kính; tăng năng suất 10-20% và tăng doanh thu 100% với mô hình canh tác lúa – vịt.

“Nông dân mình rất thông minh, bà con sẽ làm được khi có hướng dẫn phù hợp. Thông qua các cơ quan chuyên về quản lý nông nghiệp cấp tỉnh, chúng tôi đang cùng hàng trăm ngàn bà con nông dân sử dụng điện thoại thông minh để cho ra sản phẩm đáp ứng được chuỗi giá trị gia tăng và nâng cao thu nhập”, ông Mỹ nói.

Trong mối liên kết này, vào tháng 6-2018, TBKTSG và UBND tỉnh Đồng Tháp đã đồng tổ chức hội thảo “Giúp nông dân làm kinh tế nông nghiệp” với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp, chuyên gia, nhà quản lý và hàng trăm bà con nông dân Đồng Tháp từ 81 đầu cầu trực tuyến.

Tại đây, các đại biểu đã nhất trí rằng thời làm nông 4.0 này, muốn thắng, người nông dân phải xóa bỏ “tư duy mùa vụ”, doanh nghiệp phải xóa bỏ “tư duy thương vụ” và các cấp lãnh đạo chính quyền phải xóa bỏ “tư duy nhiệm kỳ” thì liên kết mới bền vững.

Ở Cần Thơ, nơi đang giảm dần làm nông truyền thống và đang quy hoạch xây dựng khu nông nghiệp công nghệ cao, mấy năm nay đã diễn ra nhiều hội thảo về đề tài này, nhằm kết nối cho được nhà nông với nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và chính quyền các địa phương vùng ĐBSCL.

Tại một hội thảo hôm 28-12-2018, GS.TS Hà Thanh Toàn, Hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ, cho biết nhà trường sẵn sàng thực hiện theo đơn đặt hàng của các doanh nghiệp và địa phương với những ký kết cụ thể để thực hiện việc giúp nông dân làm nông theo kiểu 4.0. Trong đó, Đại học Cần Thơ luôn bắt đầu từ việc đào tạo nguồn nhân lực ngay trong thực tế, yếu tố quyết định cho sự thành công của câu chuyện này.

Bến Tre, Kiên Giang, Long An, Tiền Giang, Hậu Giang… cũng đang có những dự án, chương trình liên kết làm nông theo hướng gắn kinh tế xanh với nông nghiệp công nghệ cao. Ở Hậu Giang, nhiều doanh nghiệp đã cùng bà con nông dân đưa ra thị trường trong nước và xuất khẩu được một số đặc sản tươi và chế biến như cá thát lát, mãng cầu xiêm, dưa lưới, khóm, xoài… từ những cánh đồng, nhà lưới sản xuất theo công nghệ mới.

Mấy năm nay, nhiều cơ quan báo chí cũng đã tham gia truyền thông mạnh hơn về mối liên kết này. Riêng với nhóm TBKTSG, theo kế hoạch, ngày 8-3-2019, TBKTSG sẽ phối hợp với UBND tỉnh Hậu Giang và Đài Truyền hình Hậu Giang tổ chức một hội thảo với chủ đề “Giúp nông dân làm nông thông minh”.

Trao đổi với TBKTSG Online xoay quanh câu chuyện liên kết làm nông thời 4.0, GS.TS Võ Tòng Xuân, chuyên gia nông nghiệp, nhấn mạnh: “Trước hết, chính quyền các địa phương không nên để doanh nghiệp tự mua đất rồi “đuổi” nông dân đi để muốn làm bao nhiêu nhà màng, nhà lưới thì làm”.

Ông Xuân đề xuất, phải tìm cách đưa công nghệ mới vào tay người nông dân để họ làm trực tiếp, sát với thực tiễn và thu được lợi. Thí dụ với những cây trồng ngắn ngày trong nhà màng thì có thể đầu tư nhà màng cho một nhóm nông dân để họ cùng làm. Hoặc đầu tư cho cây lúa thì nên bón phân lót bằng phân hữu cơ vi sinh do doanh nghiệp cung cấp để nông dân làm ra lúa có chất lượng tốt nhất. Ở đây, theo GS Xuân, trách nhiệm của chính quyền địa phương, tức ông “nhà nước”, phải rõ ràng trong việc ban hành các chính sách liên quan, có lợi cho cả nông dân và doanh nghiệp.

“Còn nhà khoa học thì phải làm việc với cả hai “nhà” kia. Vì nhà doanh nghiệp phải tham khảo nhà khoa học trước để sau đó nhà khoa học ngồi lại thỏa thuận với nhà nông cho ra được một cái quy trình áp dụng VietGAP hay GlobalGAP sát thực tế nhằm giúp nông dân làm đúng quy trình này chớ không nên làm theo cái cũ nữa”, GS Xuân nhấn mạnh.