(KTSG Online) – Cựu Chủ tịch Tổng công ty Máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM) Trần Ngọc Hà bị kết tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát. Mức đề nghị của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC) là 15-16 năm nhưng ông Hà được tòa sơ thẩm tuyên án mức 11 năm.
Vụ án xảy ra tại VEAM thời kỳ 2011-2014, khi ông Trần Ngọc Hà là Chủ tịch HĐTV và Tổng giám đốc (2015-2018) doanh nghiệp mà đại diện Nhà nước chủ sở hữu vốn 88% là Bộ Công Thương.
Theo cáo trạng của VKSND, ông Hà cùng 17 bị cáo khác đã gây thất thoát hơn 200 tỉ đồng cho Nhà nước do những quyết định sai và bảo lãnh trái pháp luật; bị truy tố vì tội vi phạm các quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí và tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Hành vi thứ nhất của ông Hà và các đồng phạm trong ban giám đốc là quyết định bảo lãnh cho Công ty cổ phần vận tải và thương mại VEAM (gọi tắt là Vetranco) – doanh nghiệp mà VEAM sở hữu 51% vốn – để vay 193 tỉ đồng (kèm theo 5 chứng thư bảo lãnh thanh toán ngân hàng). Được VEAM bảo lãnh, Vetranco vay tiền tại các ngân hàng để kinh doanh với Công ty Công ty cổ phần Đầu tư Minh Quang, Công ty cổ phần Thép Minh Quang, Công ty cổ phần đầu tư Tương Lai và Công ty TNHH đầu tư thương mại và xuất nhập khẩu Hải Đăng. Hiện các công ty này đã dừng hoạt động và không còn tài sản gì, không có khả năng trả nợ cho Vetranco.
Do Vetranco không có nguồn tiền trả nợ ngân hàng, VEAM bị các ngân hàng cưỡng thu hoặc phải trả nợ thay Vetranco tổng số tiền gần 76 tỉ đồng.
Mặt khác, Giám đốc Vetranco Đào Quốc Việt đã cho ông Trần Quang Tiến, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần đầu tư Tập đoàn Đại Nam, vay lại để hưởng lãi cũng từ nguồn tiền VEAM bảo lãnh.
Để che giấu việc cho vay tiền trái quy định, ông Việt và ông Tiến thỏa thuận hợp thức bằng cách lập các hợp đồng mua bán hàng hóa khống. Ông Trần Quang Tiến không hoàn trả được 15 khoản vay phát sinh từ tháng 5/2013-8/2013, gây thiệt hại cho Vetranco số tiền gần 183 tỉ đồng.
Hội đồng xét xử đánh giá các bị cáo Hà, Quang cùng các cựu cán bộ tại VEAM đã có sai phạm “rất nghiêm trọng”, xâm phạm đến trật tự trị an, quản lý kinh tế các doanh nghiệp có vốn nhà nước, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.
Sai phạm thứ hai của các bị can tại vụ án này mà ông Hà đứng đầu là đầu tư dự án “sản xuất máy kéo bốn bánh hạng trung” với đối tác Nhật Bản khi chưa được Bộ Công Thương phê duyệt.
Sai phạm thứ ba là hợp tác với Công ty T-King (Trung Quốc) thực hiện dự án đầu tư phát triển xe ô tô tay lái bên phải nhưng không được HĐQT phê duyệt và không nằm trong kế hoạch sản xuất kinh doanh đã được VEAM duyệt.
Cả hai dự án đều không thực hiện được và thất thoát của Nhà nước hơn 66 tỉ đồng.
Hôm 24-5, Tòa án nhân dân tối cao tuyên án sơ thẩm 11 năm đối với tội danh của ông Hà và buộc bồi thường 52 tỉ đồng. Mức án này thấp hơn 4 năm so với đề nghị của Viện kiểm sát. Gia đình ông Hà mới khắc phục hậu quả 1 tỉ đồng.
Cựu chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Đại Nam Trần Quang Tiến, bên vay tiền của Vetranco và không chi trả được 182 tỉ đồng, bị tuyên phạt 16 năm tù. Các bị cáo khác bị tuyên phạt từ 13 năm tù đến án treo. Tòa buộc Vetranco có trách nhiệm hoàn trả VEAM hơn 137 tỉ đồng.
Có tội hay không là câu chuyện do pháp luật phán quyết. Tuy nhiên thất bại lớn nhất của VEAM là trực tiếp góp phần dẫn đến phá sản chiến lược công nghiệp hóa/ hiện đại hóa, nhất là chiến lược công nghiệp ô tô của VN, do doanh nghiệp nhà nước chủ đạo, qua mấy chục năm đầu tư đủ mọi thứ, bây giờ quay trở về con số 0 ? Vấn đề đặt ra là trách nhiệm của cơ quan chủ quản trực tiếp là như thế nào ?
Chiến lược này nọ vẽ ra là chính, làm gì cũng đâu có tới nơi tới chốn. Những doanh nghiệp “đầu đàn” này chủ yếu sử dụng quyền đất đai đi góp vốn liên doanh (Toyota/ Honda…) để hưởng lãi, chia bôi mà thôi. Vậy thì làm sao cất cánh nền kinh tế nổi?