Đại biểu Quốc hội có ý kiến khác nhau về đề xuất tăng giờ làm thêm
Vân Ly
(TBKTSG Online) - Thảo luận tại hội trường Quốc hội ngày 23-10 về đề xuất của Chính phủ về việc tăng giờ làm thêm trong Bộ luật Lao động (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội còn có nhiều ý kiến trái chiều khác nhau, người đồng thuận, người không.
![]() |
Đại biểu Quốc hội có ý kiến khác nhau về quy định tăng giờ làm thêm. Ảnh: Quốc hội |
Chính phủ muốn án tăng thời giờ làm thêm
Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) trước Quốc hội, bà Nguyễn Thúy Anh, Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, tại kỳ họp trước, Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về dự án bộ luật này. Ngay sau kỳ họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra phối hợp với ban soạn thảo, các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến, tiếp tục tổ chức các hoạt động tham vấn; khảo sát, lấy ý kiến tại các địa phương.
Bà Thúy Anh thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo tóm tắt với Quốc hội một số nội dung tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi).
Theo đó, về mở rộng khung thỏa thuận thời giờ làm thêm tối đa, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, giảm giờ làm là xu hướng tiến bộ, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, tay nghề người lao động ngày càng cao, cần giảm thời giờ làm việc để bảo đảm sức khỏe và an toàn cho người lao động. Việc tăng thời giờ làm thêm trong điều kiện công tác thanh tra, kiểm tra, chế tài xử lý vi phạm còn hạn chế sẽ có thể dẫn đến tình trạng doanh nghiệp lợi dụng thời giờ làm thêm, khai thác tối đa sức lao động, hậu quả là người lao động sẽ cạn kiệt sức lao động sớm hơn so với tuổi lao động.
Kế thừa quan điểm của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội các khóa trước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không tán thành việc đề xuất mở rộng khung thỏa thuận giờ làm thêm tối đa dù thực tế người sử dụng lao động và người lao động có nhu cầu. Dù vậy, Chính phủ vẫn mong muốn tiếp tục trình Quốc hội phương án tăng thời giờ làm thêm như đã trình tại kỳ họp trước để Quốc hội tiếp tục thảo luận.
Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo đề xuất 2 phương án trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến: phương án thứ nhất, quy định theo hướng giữ khung thỏa thuận giờ làm thêm tối đa như Bộ luật hiện hành. Nhưng cần ghi rõ nâng thời giờ làm thêm theo tháng là 40 giờ/tháng thay vì 30 giờ/tháng và bổ sung quy định cụ thể về các trường hợp được tổ chức làm thêm giờ từ trên 200 giờ đến 300 giờ/năm để người lao động biết, làm cơ sở cho việc giám sát tuân thủ, bảo vệ được quyền lợi, sức khỏe của người lao động.
Phương án thứ hai, nâng khung thỏa thuận giờ làm thêm tối đa từ 300 giờ theo quy định hiện hành lên 400 giờ/năm theo đề xuất của Chính phủ. Quy định theo phương án này không khống chế thời gian làm thêm giờ theo tháng, nhưng Chính phủ phải tiếp tục nghiên cứu các kiến nghị của đại biểu Quốc hội, chuẩn bị danh mục cụ thể các ngành, nghề được mở rộng khung làm thêm từ trên 300 giờ đến 400 giờ. Đánh giá tác động và bổ sung quy định trả lương lũy tiến làm thêm giờ kể từ giờ thứ 201 hoặc từ giờ thứ 301 trở đi và trình Quốc hội dự thảo nghị định chi tiết.
Đại biểu còn nhiều quan điểm khác nhau
Bà Nguyễn Thị Xuân, đại biểu Quốc hội (Đắk Lắk) nói: “Theo quy định hiện hành, thời giờ lao động bình thường của người lao động Việt Nam đang ở mức cao hơn so với nhiều nước trong khu vực và thế giới. Số giờ làm việc hiện nay của người lao động nước ta là 48 giờ/tuần, cộng thêm với thời giờ làm thêm được phép tối đa theo quy định hiện hành là 300 giờ/năm, thì tổng quỹ thời gian làm việc của người lao động lên đến 2.620 giờ/năm, trong khi ở Trung Quốc là 2.288 giờ/năm và ở Hàn Quốc là 2.246 giờ/năm”.
Bà Xuân cho rằng giảm giờ làm đang là xu hướng chung của các nước trên thế giới nhờ áp dụng khoa học công nghệ, bảo đảm tăng năng xuất lao động nhưng cũng duy trì sức khỏe bảo đảm khả năng lao động của người lao động, tạo điều kiện cho người lao động có thời gian chăm sóc gia đình, tham gia các hoạt động văn hóa. Việt Nam cần tiệm cận với xu hướng này. Việc tăng thời giờ làm thêm trong điều kiện công tác thanh tra, giám sát và chế tài còn hạn chế sẽ dẫn đến tình trạng doanh nghiệp lợi dụng tăng thời giờ làm thêm để khai thác sức lao động quá mức.
“Không nên mở rộng khung thỏa thuận làm thêm giờ tối đa so với quy định hiện hành và cần bổ sung các chế tài đủ mạnh để xử lý các tổ chức doanh nghiệp vi phạm các quy định của Bộ luật Lao động,” bà Xuân nói.
Cũng chung quan điểm không nên tăng giờ làm thêm, ông Nguyễn Thiện Nhân, đại biểu Quốc hội (đoàn TPHCM) cho biết, trên thế giới hiện còn rất ít nước có chế độ làm việc quá 40 giờ/tuần, hầu hết các nước đều ở mức dưới số giờ này như Chile 37 giờ, Pháp 38,5 giờ, thậm chí Đức chỉ làm việc 26 giờ/tuần nhưng quốc gia này lại là một trong những nước có năng suất lao động cao nhất thế giới.
“Việt Nam nên có lộ trình để chuyển lao động 48 giờ xuống 40 giờ/tuần trong vòng 10 năm, có thể trước mắt xuống 44 giờ. Dù làm được điều này, chúng ta cũng chậm so với thế giới 80 năm”, ông Nhân nói.
Ông Nhân cũng phân tích việc tăng giờ làm sẽ có những lợi ích nhãn tiền về mặt ngắn hạn. Chủ sử dụng lao động có thêm lợi nhuận, người lao động có thêm thu nhập nhưng hậu quả trước mắt là sức khỏe giảm sút trong khi năng suất không hề tăng. Và ông cho rằng người lao động cứ làm việc 9-10 tiếng một ngày thì không có gia đình hạnh phúc.
Thậm chí ông Nhân còn cho rằng nhiều người nói tự nguyện làm thêm giờ nhưng thực tế không phải vậy. Bởi một dây chuyền may mà nửa số công nhân không thể may nổi một cái áo. Sẽ có một cuộc đấu tranh trong công nhân gây sức ép làm hay không làm.
“Tăng năng suất thì phải đổi mới công nghệ, thiết bị và hướng tới giảm giờ làm chứ không phải ngược lại. Nếu làm thêm 300 giờ/năm, một năm có 52 tuần, trừ những ngày nghỉ lễ thì còn 50 tuần, mỗi tuần làm thêm 6 giờ, mỗi ngày làm thêm 1 giờ. Mỗi ngày người lao động làm 9 tiếng mà làm cả năm thì người lao động có khoẻ được không?", ông Nhân nhấn mạnh.
Trong khi đó, ông Vũ Tiến Lộc, đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình, đề nghị giữ nguyên quy định về thời giờ làm việc bình thường. Nếu rút ngắn hơn nữa thời gian lao động bình thường sẽ làm suy giảm năng lực cạnh tranh quốc gia, gây trở ngại cho việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng, khó đưa đất nước thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Việc giảm giờ làm trong điều kiện hiện nay không mang lại lợi ích cho người lao động, chi phí của doanh nghiệp tăng lên, giảm cạnh tranh của doanh nghiệp, doanh nghiệp buộc thu hẹp sản xuất thì ảnh hưởng đến việc làm của người lao động. Cần mở rộng khung thỏa thuận thời giờ làm thêm đối với một số ngành nghề đặc biệt.
Phát biểu trước Quốc hội, bà Nguyễn Thị Quyết Tâm, đại biểu Quốc hội (TPHCM) cho biết, ghi nhận ý kiến của công nhân cho thấy họ không muốn làm thêm giờ. Mặc dù thực tế họ cần làm thêm giờ vì tiền lương, thu nhập không đủ để trang trải cuộc sống.
Nhìn cảnh nhiều công nhân đi làm để con cái cho ông bà ở quê nuôi, bà Tâm cho rằng vai trò của Quốc hội là làm chính sách để người lao động có thu nhập đủ sống, có thời giờ học tập, nâng cao tay nghề, có thời giờ giải trí, chăm sóc bản thân, gia đình và quan hệ xã hội.
Trái ngược quan điểm với ông Lộc, bà Tâm nói: “Sức cạnh tranh của nền kinh tế không nên dựa vào chủ yếu là sức lao động của người lao động mà còn là năng lực quản trị, đổi mới công nghệ, điều kiện làm việc”.
Cùng chung quan điểm với bà Tâm, đại biểu Quốc hội Phùng Thị Thường cũng cho rằng không nên đặt gánh nặng tăng trưởng lên vai người lao động. Quốc hội, Chính phủ cần quan tâm đến người lao động là những đối tượng yếu thế bằng các chính sách thiết thực. Bà Thường cho rằng cần giảm giờ làm bình thường và thêm ngày nghỉ trong năm cho người lao động.