Đầu cơ vàng đẩy tỷ giá
Hải Lý
 |
| Giá vàng tăng đột biến trong những ngày qua đã làm ảnh hưởng đến tỷ giá. Ảnh: Mai Anh. |
(TBKTSG) – Những yếu tố giữ cho tỷ giá hối đoái ổn định từ tháng 4-2011 cho đến cuối tuần trước đang bị thử thách một cách khắc nghiệt trước cơn bão vàng.
Yếu tố đầu tiên là thâm hụt thương mại tháng 6, tháng 7 đã giảm mạnh nhờ xuất khẩu vàng sẽ không thể duy trì trong tháng 8 do từ ngày 6-8-2011 xuất khẩu nữ trang có hàm lượng vàng từ 80% trở lên chịu thuế suất 10%.
Yếu tố thứ hai là việc vay ngoại tệ, bán lấy tiền đồng nhằm hưởng chênh lệch lãi suất giữa hai đồng tiền cũng đang giảm bớt. Nói một cách khác, tâm lý “bán khống” đô la Mỹ qua động thái vay đang dần thu hẹp.
Yếu tố thứ ba là tuyên bố của Ngân hàng Nhà nước sẽ giảm mặt bằng lãi suất đồng Việt Nam từ cuối tháng 9 này. Tất nhiên, lãi suất đồng nội tệ nếu có giảm về mức 17-19%/năm đầu ra và 14%/năm đầu vào, vẫn còn hấp dẫn. Nhưng một khi đã có định hướng giảm, thì ít nhiều người đang nắm giữ ngoại tệ cũng đắn đo, khiến cho xu hướng chuyển đổi đô la Mỹ sang tiền đồng chậm lại.
Sự tăng như vũ bão của giá vàng đã tạo ra những đột biến trong tâm lý người dân và yếu tố mới này đã làm ảnh hưởng đến tỷ giá. Trong cùng một thời điểm, hiện người dân có tới ba phương tiện dự trữ: vàng, ngoại tệ và tiền đồng. Dù muốn hay không cũng phải thừa nhận Việt Nam là một trong những quốc gia cho phép tự do ngoại hối rộng nhất. Người dân được nắm giữ ngoại tệ, được gửi tiết kiệm ngoại tệ, được rút ra bằng ngoại tệ và bán ngoại tệ cho ngân hàng. Lẽ ra trên lãnh thổ Việt Nam, mọi giao dịch chỉ được bằng đồng nội tệ, nhưng giao dịch bằng ngoại tệ vẫn diễn ra. Ngoại tệ nằm trong túi mọi người, mọi lúc, mọi nơi.
Sự tự do đó cũng đang xảy ra với vàng. Ở các nước giá vàng tăng/giảm là do các tổ chức, các quỹ đầu cơ, người dân họ đâu có mua vàng như người Việt Nam. Ở ta mỗi người dân là một quỹ đầu tư vàng cá nhân.
Cho đến cuối tuần trước, tâm lý người dân vẫn khá ổn định: nhiều người mang vàng ra bán khi thấy giá lên. Tuy nhiên, khi có tác động của yếu tố đầu cơ, giá vàng trong nước cao hơn giá quốc tế, tâm lý ổn định nói trên của không ít người bắt đầu sụp đổ. Sự nhạy cảm quá mức của nhiều người đối với giá vàng thế giới, nhìn nhận về dự báo giá vàng lúc tả lúc hữu, đã khiến niềm tin vào vàng trở thành thái quá, không kiểm soát được. Bản chất của giá cả là cung cầu, cộng thêm yếu tố niềm tin trợ lực, nhiều người mua vàng với hy vọng giá sẽ còn lên, không mua nhanh thì không thể mua được.
Tâm lý vàng đã lan sang ngoại tệ. Khi Ngân hàng Nhà nước cho nhập khẩu 10 tấn vàng, tỷ giá liên ngân hàng đã đồng loạt được đẩy lên. Người ta tính toán nhu cầu ngoại tệ để nhập số vàng đó và cho rằng đó là sức cầu mạnh, ắt hẳn tác động đến cung cầu đô la Mỹ, nên những doanh nghiệp, ngân hàng có ngoại tệ đã tạm ngưng bán ra hoặc chỉ bán với giá cao. Trên thực tế những đầu mối được cấp hạn ngạch nhập vàng không đợi đến khi có hạn ngạch mới lo đi mua đô la. Đa số họ đã có ngoại tệ từ trước.
Sự đầu cơ tỷ giá trên thị trường liên ngân hàng, thực chất không bắt nguồn từ mất cân đối cung cầu, mà bắt nguồn từ tỷ giá thị trường tự do. Và đây không phải lần đầu tiên hiện tượng này diễn ra. Nó đã từng xảy ra, đã từng lặp lại.
Tại sao lần này tỷ giá thị trường tự do lại đi trước tỷ giá liên ngân hàng? Vì giá vàng trong nước suốt những ngày qua đã luôn cao hơn giá vàng thế giới 1 triệu, thậm chí có lúc tới 2 triệu đồng/lượng. Sự chênh lệch đó là nguồn cơn của nhập vàng lậu. Để vàng lậu về, đô la thị trường tự do phải được thâu gom để chuyển ra thanh toán. Không thể biết đích xác vàng lậu nhập về bao nhiêu, nên không thể phỏng đoán chính xác lượng ngoại tệ “chảy máu” từ nhập lậu vàng là bao nhiêu. Thị trường tự do rất nhạy cảm, chỉ cần một động thái “rút dây” gom đô la nhập vàng lậu, là “động rừng” và tỷ giá cứ thế biến động mặc dù giao dịch thực số lượng không lớn.
