Dầu nào mà có giá âm?
Nguyễn Vũ
(TBKTSG Online) – Với người bình thường như chúng ta, để hiểu vì sao giá dầu thô lại có thể là con số âm, hãy tưởng tượng cuộc đối đáp giữa hai người bạn đang rảnh rỗi trong thời gian “giãn cách xã hội”.
Một người thấy giá dầu thô giao vào tháng 5 rớt xuống còn gần âm 40 đô la Mỹ/thùng bèn hăm hở nói với người kia: “Mình cứ mua đại 100 thùng dầu rồi đến tháng 5 bên bán phải trao cho chúng ta gần 4.000 đô la Mỹ, khỏe quá đi chứ”.
Người kia khen cao kiến nhưng chỉ vài phút sau bỗng thốt lên lo lắng: “Lấy 4.000 đô la của người ta thì tốt rồi nhưng 100 thùng dầu ông định cất đâu cho hết”. Và sau đó hai người bàn đủ cách, từ xây kho chứa đến thuê chỗ trữ, biện pháp nào cũng tốn kém hơn 4.000 đô la. Vậy là lỗ nặng. Phi vụ mua dầu giá âm kiếm lời đổ vỡ!
Cả thế giới bán dầu, chỉ có Trung Quốc mua
Sức tiêu thụ giảm sốc, dầu thế giới dư thừa không còn chỗ chứa
 |
| Dầu cư thừa trên thế giới khiến nhiều nhà sản xuất đang chọn giải pháp thuê các siêu tàu để trữ dầu. Ảnh: Bloomberg |
Giá dầu rơi vào tình trạng âm là do dầu WTI
Trong thực tế câu chuyện cũng gần y như vậy. Thông thường với giới đầu tư tài chính, các hợp đồng mua bán tương lai chỉ là công cụ đầu tư chứ không phải mua bán thật. Theo hãng Bloomberg, trong hàng chục tỉ đô la trị giá các hợp đồng dầu thô giao sau hầu hết sẽ được thanh toán theo kiểu tài chính, tức chỉ thanh toán phần lời lỗ cho nhau; chỉ có một lượng rất ít không thanh lý được sau ngày đáo hạn thì mới giao dầu hay nhận dầu.
Ví dụ loạt hợp đồng giao dầu vào tháng 5-2020, giới đầu tư phải chốt lại trước ngày 21-4 tới, phần không chốt được phải bán lại cho những nơi có nhu cầu sử dụng dầu thật sự. Sau đó họ sẽ lấy tiền mua tiếp các hợp đồng giao sau vào tháng 6, tháng 7… Giá những hợp đồng như thế chỉ chênh lệch rất ít so với giá hợp đồng giao ngay vì thời gian giao sau là rất ngắn.
Nay nhu cầu nhận dầu vào tháng 5 hầu như không có. Các nhà đầu tư tài chính hoảng hốt tìm mọi cách để bán hợp đồng trên tay, chứ không bán đi được, tháng 5 họ phải nhận dầu về mà giới đầu tư Wall Street đâu có kho nào để trữ dầu.
Một khi nhu cầu bán tăng cao trong khi nhu cầu mua không có, giá sẽ rớt thê thảm; hôm thứ Hai, có lúc âm hơn 50 đô la/thùng rồi kết thúc ngày giao dịch chốt giá âm 37,63 đô la/thùng. Điều đó chẳng khác gì hai người bạn nói trên, một mặt muốn lấy tiền của người bán, mặt khác phải tính toán chi phí “xử lý” lượng dầu mua về mà không xài.
Tuy nhiên, cần lưu ý giá dầu thô rơi vào tình trạng âm như thế là do giá dầu WTI (West Texas Intermediate) còn được gọi là dầu thô ngọt nhẹ Texas, được dùng làm giá tham chiếu cho các hợp đồng tương lai trên thị trường New York.
Trong khi đó giá dầu thô Brent, được sử dụng làm giá tham chiếu cho khoảng hai phần ba hợp đồng mua bán dầu trên thế giới; hôm thứ Hai vẫn ở mức 26 đô la/thùng, tuy giảm 9% nhưng không đến nỗi âm như dầu WTI. Thứ nữa, chuyện giá dầu rơi ở mức âm kinh khủng như thế chỉ diễn ra trong ngày thứ Hai đầu tuần và chỉ liên quan đến một hợp đồng cụ thể; sang thứ Ba giá dầu WTI giao vào ngày 20 tháng 5 quay về mức 1,35 đô la/thùng, dù rất thấp nhưng đã hết âm.
Giá dầu thô WTI giao vào tháng 6 vẫn ở mức 21 đô la/thùng; giao tháng 7 là 27 đô la và giao tháng 8 lên được 30 đô la/thùng.
Vì sao giá dầu thô WTI và giá dầu thô Brent có sự cách biệt?
Dầu trữ sẵn để thanh toán cho hợp đồng dầu thô WTI giao sau thường được chứa ở Cushing, Oklahoma, Mỹ. Sức chứa dầu nơi đây thường có hạn nên có lúc cũng gần hết chỗ chứa dầu. Mỗi lần xảy ra tình trạng thừa dầu không có chỗ chứa như thế thì giá dầu trong các hợp đồn giao sau sẽ giảm cho với giá dầu Brent.
Ví dụ vào tháng 5-2007, giá dầu WTI là 63 đô la/thùng so với giá dầu Brent 71 đô la thùng; đó là bởi một nhà máy lọc dầu ở khu vực này đóng cửa, dầu thô bắt đầu có dấu hiệu thừa không có chỗ chứa.
Trong đại dịch Covid-19, nhu cầu tiêu thụ dầu giảm đều hết trên toàn thế giới nhưng dù sao dầu thô Brent do vận chuyển trên đại dương nên vẫn còn chỗ chứa trên các tàu dầu khổng lồ và một số nơi như Trung Quốc đang tích cực mua vào để dự trữ nên cầu dù sao vẫn còn cao hơn dầu WTI.
Dù sao giá dầu thô WTI rơi xuống mức âm sâu như thế là dấu hiệu cho thấy tác động của đại dịch Covid-19 lên nền kinh tế thế giới là rất sâu rộng. Nhu cầu sử dụng xăng dầu cho các chuyến bay, ô tô, làm nhiên liệt trong sản xuất giảm đột ngột theo chiều thẳng đứng. Dù giá có phục hồi trở về mức 20 đô la/thùng cũng là quá thấp so với mức giá 60 đô la/thùng vào đầu năm.
Ở mức giá này, nhiều hãng sản xuất dầu ở Mỹ sẽ rơi vào phá sản, nhiều mỏ dầu phải đóng, nhiều hoạt động sản xuất dầu đá phiến phải ngưng lại. Giá dầu giao vào tháng 5-2021 được giao dịch ở mức 35 đô la/thùng; tức thị trường vẫn cho rằng hoạt động kinh tế đến sang năm vẫn chưa quay về mức bình thường như trước.
