Dầu thô của Nga ‘ế’ dù bán với giá giảm sâu

(KTSG Online) – Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) không trừng phạt hoạt động xuất khẩu năng lượng của Nga nhưng trong những ngày gần đây, nhiều khách hàng giảm hoặc dừng mua hẳn dầu thô của Nga vì lo ngại gặp rắc rối với các lệnh trừng phạt trong tương lai hoặc lo các chuyến tàu chở dầu từ Nga có thể gặp nguy hiểm do chiến sự căng thẳng tại Ukraine.

Dầu Urals của Nga chiết khấu ở mức chưa từng có

Hôm 1-3, Công ty kinh doanh hàng hóa Trafigura Group (Singapore) chào bán một lô hàng dầu chất lượng cao Urals của Nga với giá thấp hơn 18,6 đô la mỗi thùng so với dầu chuẩn quốc tế Brent. Đó là mức chiết khấu sâu chưa từng thấy của loại dầu này nhưng vẫn không có khách hàng nào đặt mua.

Shin Kim, người đứng đầu bộ phận phân tích sản xuất và cung cấp dầu tại S&P, nói: “Mức chênh lệch giá này rõ ràng phản ánh thị trường không sẵn sàng tiếp nhận dầu thô của Nga khi có nguy cơ Nga chịu thêm các biện pháp trừng phạt có thể tác động gián tiếp hoặc trực tiếp đến việc mua hoặc cung cấp dầu”.

Michael Tran, nhà phân tích tại RBC Capital Markets, cho biết các thương nhân cũng đang gặp khó khăn trong việc mở tín dụng thư ở các ngân hàng để mua dầu của Nga.

Theo các chuyên gia năng lượng, nhiều khách hàng ngại mua dầu Urals vì họ hoặc các công ty vận tải biển, ngân hàng và công ty bảo hiểm của họ lo lắng về việc phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của phương Tây hiện nay hoặc những lệnh trừng phạt có thể áp đặt sau này.

Một số khách hàng khác sợ bị ảnh hưởng hình ảnh nếu mua dầu thô của Nga. Và một số khách hàng khác lo các chuyến tàu chở dầu từ Nga có thể bị trúng tên lửa trong bối cảnh chiến sự ở Ukraine leo thang.

Cuối tuần trước, một tàu chở dầu treo cờ của Moldova bị trúng tên lửa khi đang di chuyển trong vùng biển quốc tế ở Biển Đen. Các thuyền viên đã phải mặc áo phao để nhảy xuống biển thoát thân và sau đó, được các tàu cứu hộ của Ukraine giải cứu. Vẫn chưa rõ phía nào phóng quả tên lửa này.

Là nước xuất khẩu dầu lớn thứ 3 thế giới, chỉ đứng sau Mỹ và Saudi Arabia, Nga cung cấp khoảng 10% nguồn cung dầu thô toàn cầu. Việc các khách hàng châu Âu hạn chế mua dầu của Nga sẽ tác động lớn đến nguồn thu ngân sách của nước này, vốn phụ thuộc nhiều vào lĩnh vực năng lượng.

Mỹ và các đồng minh không trừng phạt lĩnh vực năng lượng của Nga để bảo đảm nguồn cung năng lượng trên thị trường.

Tuy nhiên, Tom Kloza, Giám đốc phận phân tích năng lượng toàn cầu của Công ty Oil Price Information Service , cho biết: “Các bên hỗ trợ xuất khẩu dầu như các ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty tàu chở dầu và thậm chí là các công ty dầu đa quốc gia trên thực tế đã thực hiện lệnh cấm vận đối với dầu thô của Nga”.

Kloza cho biết có thể mất vài tuần trước để nắm rõ hoạt động xuất khẩu dầu của Nga đã giảm đáng kể như thế nào và liệu xu hướng giảm có được duy trì hay không, nhưng “rõ ràng đóng góp của Nga vào nguồn cung dầu thế giới đã bị hạn chế”.

Việc các khách hàng châu Âu tìm mua các loại dầu khác để thay thế cho dầu Urals của Nga đã đẩy giá dầu Brent tăng mạnh trong những ngày gần đây. Lúc 5 giờ chiều 3-3, theo giờ Việt Nam, giá dầu Brent đang giao dịch ở mức hơn 115 đô la/thùng.

70% thương mại dầu thô của Nga bị đóng băng

Phần lớn dầu của Nga được vận chuyển từ các cảng ở Biển Đen để bán sang châu Âu. Louise Dickson, nhà phân tích thị trường dầu tại hãng tư vấn năng lượng Rystad Energy, nói: “Dầu Urals của Nga là một trong những sản phẩm dầu đầu tiên vượt mốc 100 đô la/ thùng trong năm nay. Nhưng cuộc tấn công quân sự của Nga ở Ukraine giờ đây khiến nó trở thành loại dầu rủi ro nhất trên thị trường”.

Các công ty lọc dầu của châu Âu đang mua dầu nhiều hơn từ những nơi như Saudi Arabia, buộc các công ty năng lượng Nga bán giảm giá dầu thô của họ cho các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc và các nước châu Á khác.

Trước khi chiến tranh xảy ra ở Ukraine, hầu hết trong số 5 triệu thùng dầu xuất khẩu hàng ngày của Nga phân bổ cho thị trường châu Âu.

Dầu thô Urals của Nga là mặt nguồn nguyên liệu đầu vào chủ lực cho các nhà máy lọc dầu ở các nước Bắc Âu và Địa Trung Hải như Đức, Ý, Hà Lan, Ba Lan, Phần Lan, Lithuania, Hy Lạp, Romania, Thổ Nhĩ Kỳ và Bulgaria, theo S&P Global Platts.

Tuy nhiên, môt số nhà máy lọc dầu ở vùng Scandinavia, bao gồm Neste Oyj của Phần Lan và Preem của Thụy Điển, cho biết họ đã ngừng mua dầu của Nga. Cũng có một số thông tin về việc các nhà máy lọc dầu Ấn Độ yêu cầu các thương nhân tìm nguồn dầu thay thế cho dầu của Nga.

Theodore Rolfvondenbaumen, người phát ngôn của Neste Oyj, nói: “Do tình hình hiện tại và sự không chắc chắn trên thị trường, Neste Oyj hầu như đã thay thế dầu thô của Nga bằng các loại dầu thô khác, chẳng hạn như dầu Biển Bắc”

“Khoảng 70% thương mại dầu thô của Nga bị đóng băng. Hầu hết các công ty lớn đã dừng mua dầu của Nga, và chỉ một số nhà máy lọc dầu và công ty thương mại của châu Âu vẫn còn tham gia thị trường”, Công ty tư vấn năng lượng Energy Aspects cho biết trong một báo cáo.

Báo cáo cũng cho hay một số hãng tàu chở dầu không muốn nhận đơn hàng vận chuyển dầu từ các cảng thuộc vùng Baltic và Biển Đen vì các hãng bảo hiểm không cung cấp cho họ có điều khoản bảo hiểm chiến tranh.

Trung Quốc sẽ thay thế các khách hàng châu Âu

Theo Energy Aspects, một khi khách hàng nắm rõ toàn bộ các biện pháp trừng phạt Nga, lượng giao dịch dầu thô của Nga bị đóng băng có thể giảm xuống khoảng mức 20% ​​nhờ sự nhập cuộc của khách hàng ở châu Á, đặc biệt là Trung Quốc. Nhưng đối với một quốc gia xuất khẩu khoảng 5 triệu thùng/ngày, tương đương khoảng 5% lượng dầu tiêu thụ toàn cầu, đó vẫn còn con số lớn, gây căng thẳng thêm cho thị trường dầu mỏ.

Tính đến hôm 1-3, Nga và các công ty mua dầu thô của Nga cần tìm hơn 80 tàu chở dầu để vận chuyển khoảng 61 triệu thùng dầu thô từ các cảng chính ở phía tây nước Nga trong tháng này, theo dữ liệu của Bloomberg. Cho đến nay, mới chỉ có 6 tàu nhận vận chuyển số dầu thô này. Cách đây một tháng, có khoảng 25 tàu nhận chở dầu thô từ các cảng này trong tháng 2.

Các chuyên gia năng lượng cho rằng thương mại dầu mỏ quốc tế có thể được điều chỉnh lại theo cách tương tự như những gì đã xảy ra vào năm 1956 khi Anh, Pháp và Israel tấn công Ai Cập và đóng cửa kênh đào Suez, dẫn đến việc các tàu chở dầu đã phải điều chỉnh lại lộ trình di chuyển ở khắp châu Phi trong một thời gian dài. Tương tự, trong vài tháng tới, những thùng dầu thô của Nga, vốn được vận chuyển đến châu Âu, có thể sẽ chuyển hướng sang Trung Quốc.

Michael Lynch, Chủ tịch Công ty nghiên cứu kinh tế và năng lượng chiến lược EnergySEER, nói: “Việc thay đổi thị trường này thể mất từ ​​6-8 tuần”.  Ông cho biết quyết định hạn chế mua dầu Nga của các khách hàng châu Âu sẽ tạo cho Trung Quốc có tiếng nói ảnh hưởng hơn trên thị trường năng lượng cũng như đối với chính phủ Nga.

Theo New York Times, Bloomberg, Financial Times