Đê biển kêu cứu!
Đức Khánh
 |
| Một góc đê biển ở Cà Mau bị sạt lở. Ảnh: ĐỨC KHÁNH. |
(TBKTSG) – Cuối tuần rồi, tại tỉnh Tiền Giang, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) đã tổ chức hội nghị đánh giá một năm “Thực hiện củng cố, nâng cấp đê biển các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Kiên Giang” theo Quyết định ngày 27-5-2009 của Thủ tướng Chính phủ. Theo hội nghị, kết quả đạt được là rất thấp…
Đê biển từ Quảng Ngãi đến Kiên Giang dài gần 1.600 ki lô mét, có vai trò quan trọng trong việc ngăn mặn, giữ ngọt, chống triều cường phục vụ sản xuất và bảo vệ an toàn cuộc sống người dân. Song gần đây nhiều tuyến đê biển này đã bị xuống cấp do tác động mạnh mẽ của thiên tai, xói lở. Công trình củng cố, nâng cấp đê biển từ Quảng Ngãi đến Kiên Giang có tổng vốn đầu tư 19.481 tỉ đồng được chia làm ba giai đoạn, mỗi giai đoạn bốn năm, thực hiện trong 12 năm từ 2009-2020. Giai đoạn 1 đầu tư 6.500 tỉ đồng trồng cây chắn sóng phòng hộ ven biển, làm đê; giai đoạn 2 đầu tư 7.300 tỉ đồng tiếp tục củng cố đê và đường giao thông; giai đoạn 3 sẽ đầu tư 5.681 tỉ đồng cho các địa phương xây dựng cầu, cống lớn, hoàn thiện hệ thống đê và đường giao thông…
Theo đánh giá của các đại biểu tại hội nghị, sau một năm triển khai và thực hiện, kết quả đạt được là rất thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu về tiến độ cũng như chất lượng công việc thực hiện.
Tiến độ quá chậm so với…biến đổi khí hậu!
So với kế hoạch đã duyệt thì nguồn vốn được giải ngân cho công tác củng cố, nâng cấp đê biển năm 2010 là 260 tỉ đồng/1.010 tỉ đồng (chỉ đạt khoảng 26%). Trong khi đó, nhiều đoạn đê xung yếu đã bị bào mòn, sạt lở nghiêm trọng, giảm khả năng chịu đựng với thiên tai. Tại nhiều địa phương ở vùng ĐBSCL như Bến Tre, Trà Vinh, Kiên Giang, Cà Mau… nhiều đoạn đê biển chưa phát huy tác dụng; nước biển xâm nhập nội đồng làm thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân.
Ông Dương Tiến Dũng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, cho biết: “Đê biển Tây Cà Mau dài hơn 100 ki lô mét, bảo vệ khoảng 200.000 héc ta đất sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản của nhân dân các huyện Trần Văn Thời, U Minh, Phú Tân, Năm Căn và Đầm Dơi. Tuy nhiên, khoảng ba năm trở lại đây tình trạng sạt lở đê biển càng ngày càng nghiêm trọng làm ảnh hưởng đất sản xuất nông nghiệp. Năm 2007, diện tích bị ảnh hưởng do xâm nhập mặn chỉ khoảng 4.500 héc ta nhưng đến giai đoạn này của năm 2010 đã có gần 16.000 héc ta lúa chết do nước biển xâm nhập”.
Do nhiều địa phương chưa hoàn thiện hệ thống đê biển nên nguy cơ nước biển xâm nhập đe dọa sản xuất và cuộc sống của người dân mỗi năm đều tăng. Báo cáo của Sở NN-PTNT tỉnh Cà Mau cho thấy: “Qua khảo sát đoạn đê từ Tiểu Dừa (Kiên Giang) đến Sông Đốc (huyện Trần Văn Thời, Cà Mau) với chiều dài 57 ki lô mét, hiện nay dải rừng phòng hộ bảo vệ đê còn rất mỏng, vị trí mỏng nhất cách đê khoảng trên dưới 35 mét; dày nhất khoảng trên dưới 110 mét. Trong thời gian tới nếu không có giải pháp khắc phục hợp lý thì chỉ một hoặc hai năm sau rừng phòng hộ sẽ không còn, việc bảo vệ đê biển hàng năm sẽ hết sức khó khăn và tốn kém”.
Cần tăng tốc giải ngân để kịp ứng phó
Để đối phó với tình hình thiên tai diễn biến phức tạp – nhất là sự biến đổi khí hậu và nước biển dâng, các đại biểu dự hội nghị đã nêu ra một số thực trạng, giải pháp, đồng thời kiến nghị đến Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương quan tâm giải quyết. Cụ thể: khắc phục kịp thời nguồn vốn đầu tư vừa thiếu vừa chưa đảm bảo cấp phát, giải ngân theo kế hoạch; việc nâng cấp, củng cố đê biển chưa tính tới các hệ thống cống đập kèm theo; các tuyến đê cửa sông liên hoàn với đê biển; đổi mới cơ chế huy động vốn; cải cách các thủ tục hồ sơ cần thiết…
Nhiều địa phương than phiền việc cấp vốn nhỏ giọt trong khi khối lượng công việc đồ sộ đã gây không ít khó khăn trong quá trình triển khai dự án. Năm 2010, tỉnh Tiền Giang được cấp 35 tỉ đồng so với yêu cầu của dự án được duyệt là 202 tỉ đồng (dự án nâng cấp đê biển Gò Công). Số tiền này chỉ đủ chi trả tiền đền bù và đắp áp mặt đê. Ông Cao Văn Trọng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, cho biết: “Hiện tại, Bến Tre rất cần vốn để hoàn thiện hai công trình đê ngăn mặn ven biển ở Bình Đại và Ba Tri, trong khi đó nguồn vốn trung ương cấp về cho tỉnh có 20 tỉ đồng, chỉ đủ lập hồ sơ thiết kế. Khi hai công trình này khép kín thì Bến Tre sẽ bớt khổ vì mặn xâm nhập, bớt khát vì đã ngăn được mặn trữ được ngọt”.
Ông Mai Anh Nhịn, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Kiên Giang, nói: “Kiên Giang có hơn 160 ki lô mét đê biển và đã hoàn thành mặt đê 6 mét, nhưng còn 27 cống nhỏ chưa đầu tư khép kín nên nước mặn vẫn xâm nhập nội đồng. Kiên Giang đề nghị ghi vốn đầu tư các cống trọng điểm để ngăn mặn, trữ ngọt và nguồn vốn phải hơn năm trước”.
Khôi phục rừng phòng hộ
Nhiều đại biểu cho rằng việc trồng cây khôi phục rừng phòng hộ để chắn sóng bảo vệ đê biển hiện nay là hết sức bức thiết. Chỉ riêng ở Cà Mau thời gian qua, sóng to gió lớn làm sụp lở rừng phòng hộ hơn 2.650 mét đê. Nhiều đoạn không còn rừng phòng hộ buộc UBND tỉnh phải ban bố tình trạng hộ đê khẩn cấp với tổng kinh phí khoảng 30 tỉ đồng. Để bảo vệ đê biển phía Tây, lãnh đạo tỉnh Cà Mau kiến nghị Trung ương tiếp tục đầu tư kè ngầm, tạo bãi trồng cây đoạn đê Lung Ranh – Hương Mai (huyện U Minh) và đoạn Cái Cám (huyện Phú Tân) với chiều dài hơn 6.300 mét, kinh phí đầu tư trên 160 tỉ đồng (năm 2010 chỉ được rót 15 tỉ đồng).
Đây là đoạn đê xung yếu, vì hiện nay không còn rừng phòng hộ chắn sóng, cần phải bảo vệ đê, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân, bảo vệ trực tiếp cho 5.000 héc ta đất sản xuất ven đê và trên 14.900 héc ta diện tích sản xuất thuộc tiểu vùng 1 dự án Bắc Cà Mau. Còn tại Kiên Giang, tổng diện tích cần trồng rừng mới ở khu vực ven biển là 2.641 héc ta; trong đó có 956,1 héc ta bãi lở nghiêm trọng. Với khu vực bãi lở này, trồng rừng thành công là hết sức khó khăn.
Thứ Trưởng Bộ NN-PTNT Đào Xuân Học nhận xét: “Vấn đề biến đổi khí hậu, nhất là việc nước biển dâng đã tác động rất rõ qua vụ mùa năm 2010 và tình hình lũ lụt vừa qua. Qua một năm triển khai thực hiện chương trình đê biển từ Quảng Ngãi đến Kiên Giang, 15 tỉnh trong dự án còn nhiều khâu làm chưa tốt. Trong quá trình thiết kế, thi công còn có nhiều điều chưa đảm bảo chất lượng, cũng như tiến độ thi công còn chậm”. Ông nhấn mạnh: “Các địa phương cần phải tăng cường công tác quản lý, bảo vệ đê, tích cực trồng rừng phòng hộ đê”.
