Du thuyền đợi bến
 |
| Tàu Delphin Voyager cập cảng Sài Gòn ngày 4-2 để đưa đoàn 500 khách Đức tham quan TPHCM. Ảnh: Đình Dũng. |
(TBKTSG) – Thông tin khá dồn dập về số lượng du khách quốc tế đến Việt Nam bằng tàu biển kể từ đầu năm nay đã phần nào xua đi nỗi lo ngại về một viễn cảnh rất khó khăn cho ngành du lịch, do tình hình kinh tế khó khăn trên toàn thế giới.
Dưới con mắt của một số hãng lữ hành, phân khúc thị trường khách du lịch tàu biển còn đầy tiềm năng, vấn đề là Việt Nam chuẩn bị như thế nào để khai thác triệt để lợi thế mà mình đang có.
Nhộn nhịp mùa du thuyền
Xét riêng về mảng khách du lịch tàu biển thì Công ty Dịch vụ lữ hành Saigontourist khá tất bật trong những ngày đầu năm. Ngay ngày đầu tiên của năm mới 1-1-2009, công ty đã đón đoàn 800 khách quốc tế đầu tiên đến Việt Nam bằng tàu 5 sao Costa Allegra tại cảng Tiên Sa, Đà Nẵng. Đến mùng 2 Tết Âm lịch, hai chuyến tàu 5 sao Costa Allegra đã xông đất tại cảng Đà Nẵng với 1.600 khách…
Thống kê sơ bộ cho thấy, chỉ trong tháng đầu năm 2009, Saigontourist đã đón tổng cộng 6.000 khách du lịch tàu biển, tăng 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, lượng khách tàu biển đến từ châu Âu, Trung Quốc và Hồng Kông của công ty này đang tăng mạnh trong năm nay.
Một công ty khác hoạt động khá mạnh trong lĩnh vực khách tàu biển là Công ty TNHH Thương mại và Du lịch Tân Hồng. Sau khi đón bốn tàu du lịch với gần 1.000 khách kể từ đầu năm, công ty này đang chuẩn bị đón thêm hai tàu Silver Whisper và Seabourn Spirit với khoảng 550 du khách sẽ cập cảng Sài Gòn vào cuối tuần này.
Tuy nhiên, tháng 3 tới mới là thời gian vất vả cho công ty. Theo lịch đón tàu của Tân Hồng, sẽ có 12 chuyến tàu vào Việt Nam, mang theo khoảng 16.000 du khách đến tham quan các thành phố lớn trong cả nước.
Mùa cao điểm khách du lịch tàu biển thường bắt đầu từ tháng 9 và sẽ kéo dài đến hết tháng 4 năm sau. Ông Phan Xuân Anh, cố vấn chuyên môn của Công ty Tân Hồng, lạc quan cho rằng năm nay có thể sẽ không có mùa thấp điểm, vốn thường kéo dài từ tháng 5 đến hết tháng 8.
Với mạng lưới hoạt động từ Bắc chí Nam tại các cảng như Cái Lân, Hải Phòng, Cát Tiên Sa, Chân Mây, Sài Gòn, Saigontourist và Tân Hồng gần như chiếm lĩnh hoàn toàn phân khúc thị trường du lịch tàu biển. Năm 2008, Saigontourist đã đón khoảng 120.000 du khách và Tân Hồng đón khoảng 30.000 khách, chiếm gần hết tổng số lượt khách quốc tế đến bằng đường biển năm ngoái là khoảng 157.000, theo số liệu của Tổng cục Thống kê.
Tiềm năng, nhưng không dễ khai thác
Mặc dù được xem là thị trường nhiều tiềm năng, nhưng không phải doanh nghiệp lữ hành nào cũng có thể tham gia chia phần một khi chưa có đủ năng lực, nhất là khả năng tập hợp lực lượng hướng dẫn viên.
Đặc trưng của loại hình khách tàu biển là số lượng đông, có khi đến vài ngàn khách một lúc, đa dạng ngoại ngữ, nên việc tìm cho đủ số lượng hướng dẫn viên vừa giỏi ngoại ngữ vừa giỏi chuyên môn là điều đau đầu cho các nhà tổ chức tour. Có khi một ngày phải tìm cho đủ 40-50 hướng dẫn viên để phục vụ riêng cho đoàn khách tàu biển, chưa kể lực lượng hướng dẫn viên khác cho các mảng còn lại của công ty.
Ông Vũ Duy Vũ, Phó giám đốc Saigontourist, cho biết ngoài lực lượng hướng dẫn viên cơ hữu, Saigontourist còn phải tìm nguồn cộng tác viên, trong đó có cả những giáo viên của các trường ngoại ngữ, những người làm ở các công ty nước ngoài, cơ quan ngoại giao, và đương nhiên phải chấp nhận một điều là những người này rất giỏi ngoại ngữ nhưng yếu nghiệp vụ hướng dẫn.
Chẳng hạn như đoàn 500 khách Đức theo tàu Delphin Voyager cập cảng Sài Gòn ngày 4-2 vừa qua, Saigontourist phải tìm cho đủ sáu hướng dẫn viên thạo tiếng Đức để đưa một nhóm khách tham quan TPHCM và tìm hiểu đời sống văn hóa vùng đồng bằng sông Cửu Long; một nhóm tham quan làng du lịch Bình Quới, xem đám cưới truyền thống của người Việt Nam.
Trong những trường hợp bất khả kháng, các công ty du lịch phải sử dụng phương pháp chuyển ngữ. Nghĩa là hướng dẫn viên sẽ nói tiếng Anh hoặc Pháp và nhờ một trưởng nhóm trong đoàn dịch lại theo ngôn ngữ của đoàn.
Ông Anh, Công ty Tân Hồng, cho biết phần lớn khách du lịch tàu biển phương Tây là người lớn tuổi, có học thức và giàu có nên yếu tố an toàn trong chuyến đi luôn được đặt lên hàng đầu. Vì vậy bên cạnh ngoại ngữ, nghiệp vụ chuyên môn, hướng dẫn viên phải am hiểu về đối tượng du khách.
Ông kể, vừa rồi một hướng dẫn viên đưa đoàn đi miền Tây. Trong lúc ngồi đợi khách, tài xế của xe đã mua một con gà bỏ dưới ghế để đem về thành phố. Trên đường về, thỉnh thoảng con gà lại kêu lên mỗi khi xe thắng gấp. Khi du khách hỏi, thay vì tìm cách xử lý con gà, hướng dẫn viên lại trả lời không có gì. Nhưng tới lần thứ ba thì toàn bộ khách đã xuống xe, nhất định không đi tiếp vì cho rằng không an toàn. Ngoài chuyện phải xin lỗi khách, chuyến đi đó phải miễn phí tiền xe cho họ!
… Và chỉ là phần bánh rất nhỏ!
Nếu so với số tiền của khách chi tiêu cho chuyến chu du cùng du thuyền trên biển thì số tiền mà các doanh nghiệp lữ hành Việt Nam thu được chẳng đáng là bao. Vì ngoài số tiền thu được từ việc cung cấp dịch vụ tham quan ra, các doanh nghiệp chẳng thu được gì thêm.
Khi hợp tác với công ty du lịch đón khách tàu biển, chủ hãng tàu sẽ dựa vào giá chào tour của họ để đưa ra giá tour của mình. Khách muốn tham quan thì bắt buộc phải mua vé từ chủ tàu, dĩ nhiên với giá mắc hơn nhiều, chứ không được mua trực tiếp từ công ty du lịch. Chẳng hạn giá tour cho một du khách tham quan trong thành phố vào khoảng 60 đô la, hoặc 125 đô la cho khách đi ngoại thành…
Nhiều người cho rằng ngành du lịch không thu được nhiều từ lượng khách tàu biển vì họ chi tiêu ít cho dịch vụ trên bờ. Nhiều khi du thuyền chỉ cập bến rồi đi ngay trong ngày, hoặc có ở qua đêm thì hầu như cũng không sử dụng khách sạn vì tất cả đều về tàu ngủ sau khi tham quan. Tuy nhiên, qua tình hình kinh doanh thực tế, các công ty du lịch vẫn cho rằng nhu cầu mua sắm, ăn uống của khách tàu biển vẫn rất lớn vì hầu hết là những người có tiền và rất chịu chi tiêu cá nhân. Vấn đề là các điểm đến của Việt Nam chưa thực sự hấp dẫn để có thể khiến du khách móc hầu bao. “Du khách Hồng Kông không thể mua gì ở Hạ Long khi ở đó bán toàn đồ của Trung Quốc!”, ông Vũ nêu một ví dụ nhỏ.
Ông Vũ cho biết vị trí địa lý cộng với hơn 3.000 ki lô mét bờ biển đang tạo ra cho Việt Nam một lợi thế rất lớn về lĩnh vực du lịch tàu biển. Hơn nữa Việt Nam nằm trên trục hải trình của du thuyền từ Hồng Kông qua Singapore và ngược lại. Vì vậy rất nhiều tàu chọn Việt Nam làm điểm dừng chân cho khách tham quan. Điều mà Việt Nam đang thiếu bây giờ là làm sao có được cảng trung chuyển để tiếp nhận cũng như trả khách. Lúc đó dịch vụ hậu cần mới là khoản thu kếch xù như hiện nay Hồng Kông, Singapore hoặc Thái Lan… đang hưởng.
Ông Anh, Công ty Tân Hồng, đưa ra một ví dụ nhỏ: một tàu có khoảng 3.000 khách thì phải có đến 15.000 suất ăn mỗi ngày. Chỉ tính riêng dịch vụ cung cấp lương thực và các nhu yếu phẩm khác cho tàu cũng đã là khoản thu không nhỏ. Bên cạnh đó, ngành hàng không và khách sạn cũng sẽ được lợi khi một lượng lớn du khách phải bay vào hoặc ra khi lên hoặc xuống tàu. Đó là chưa kể đến một lượng không nhỏ thủy thủ và những người phục vụ trên các du thuyền.
Theo Saigontourist, đây là lần đầu tiên tàu Delphin Voyager chọn TPHCM làm điểm chuyển đổi khách để bắt đầu các chuyến hải trình mới. Trước đây, do TPHCM không thuận lợi cho việc trung chuyển khách vì thiếu khách sạn cao cấp, chưa có nhiều chuyến bay trực tiếp đến Bắc Mỹ, châu Âu… nên các hãng du lịch tàu biển chủ yếu sử dụng Singapore và Hồng Kông để thực hiện trao đổi khách. Hiện nay cơ sở hạ tầng và dịch vụ du lịch tại TPHCM đã phát triển tốt hơn, và Việt Nam được đánh giá là điểm du lịch hấp dẫn, an toàn nên từ năm nay hãng tàu Delphin Voyager đã quyết định chọn TPHCM là điểm chuyển đổi khách.
Tuy nhiên, đó chỉ là giải pháp tạm thời vì hiện nay tất cả các tàu ghé vào Việt Nam đều phải neo nhờ ở các cảng công nghiệp chứ chưa có thành phố ven biển nào của Việt Nam nghiên cứu đầu tư đúng mức để phát triển loại hình du lịch tàu biển này.
ĐÌNH DŨNG
