Giá sữa sẽ ở mức cao
 |
| Chăn nuôi bò sữa tại một hộ dân ở Củ Chi, TPHCM -Ảnh: KINH LUÂN |
(TBKTSG) – Do nguồn cung trong nước chưa đủ nên hàng năm Việt Nam vẫn phải nhập khẩu một khối lượng lớn sữa và sản phẩm từ sữa để đáp ứng nhu cầu nội địa. Liệu các cam kết WTO có ảnh hưởng tới tình hình nhập khẩu nói riêng và thị trường sữa nói chung của Việt Nam?
Mức tiêu dùng sữa tại Việt Nam ngày càng tăng…
Theo số liệu điều tra nhu cầu của các hộ gia đình, tính chung lượng sữa tiêu dùng tại Việt Nam là vào khoảng 0,9 ki lô gam/hộ/tháng sữa các loại (sữa tươi, sữa đặc, sữa bột), trong đó khu vực thành thị là khoảng 1,1 ki lô gam/hộ/tháng và khu vực nông thôn là khoảng 0,7 ki lô gam/hộ/tháng. Do nguồn cung trong nước chưa đủ nên hàng năm Việt Nam vẫn phải nhập khẩu một khối lượng lớn sữa và sản phẩm từ sữa để đáp ứng nhu cầu nội địa.
Trong giai đoạn 2002-2007, thị trường nhập khẩu sữa và sản phẩm từ sữa của Việt Nam tăng trung bình 27,2%/năm. Riêng tám tháng đầu năm 2008, Việt Nam đã nhập một khối lượng sữa và sản phẩm từ sữa trị giá gần 356,7 triệu đô la Mỹ, bằng 98,5% cả năm 2007. Hiện Việt Nam nhập khẩu sữa và sản phẩm từ sữa từ khoảng 40 thị trường, chủ yếu là từ các nước Hà Lan, New Zealand, Hoa Kỳ, Malaysia, Thái Lan, Ba Lan, Pháp…
Những “cú sốc” của thị trường
Theo Cục Chăn nuôi của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, đợt rét đậm, rét hại hồi đầu năm 2008 đã làm đàn trâu bò cả nước giảm trên 30.000 con, chủ yếu tại các tỉnh miền núi phía Bắc và duyên hải miền Trung. Đây cũng là những địa phương chăn nuôi bò sữa chủ yếu trong nước, do vậy nguồn cung sữa tươi và nguyên liệu sữa trong nước đã bị ảnh hưởng đáng kể. Các nhà sản xuất, kinh doanh sữa và sản phẩm từ sữa trong nước phải tăng lượng nhập khẩu nguyên liệu sữa từ nước ngoài.
Tới giữa tháng 9-2008, lại xảy ra vụ sữa và các sản phẩm từ sữa bị nhiễm melamine có nguồn gốc Trung Quốc. Mặc dù các sản phẩm này chiếm thị phần rất nhỏ tại Việt Nam (khoảng 1% năm 2007) nhưng thông tin này đã ảnh hưởng mạnh đến thị trường sữa Việt Nam, cả trong nước và nhập khẩu. Người tiêu dùng trong nước đã cắt giảm chi tiêu cho sữa tươi và các loại sản phẩm từ sữa mà không cần phân biệt rõ nguồn gốc, chất lượng của các loại sản phẩm đó. Các hộ gia đình, trang trại chăn nuôi bò sữa trong nước và các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh sữa bị thiệt hại tương đối nặng vì không bán được sản phẩm.
Ảnh hưởng của thực hiện cam kết gia nhập WTO
Việt Nam đã bước đầu thực hiện cắt giảm thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng nông sản theo cam kết gia nhập WTO, trong đó có mặt hàng sữa và các sản phẩm từ sữa. Nghiên cứu của AGROINFO về “Thương mại nông sản Việt Nam sau hai năm gia nhập WTO” cho thấy: các nước có quan hệ thương mại với Việt Nam được điều chỉnh bởi cam kết WTO (như Hà Lan, New Zealand, Hoa Kỳ…) đã tận dụng được cơ hội này để tăng giá trị xuất khẩu sữa và sản phẩm từ sữa của họ vào thị trường Việt Nam.
 |
| Cơ cấu thị trường nhập khẩu sữa và sản phẩm từ sữa của Việt Nam 8 tháng đầu năm 2008 (%) – Nguồn: AGROINFO |
 |
| Kim ngạch nhập khẩu sữa và các sản phẩm từ sữa của Việt Nam từ 2002 tới nay (triệu đô la Mỹ) – Nguồn: AGROINFO |
Trong khi đó, mặc dù mức cam kết cắt giảm thuế theo CEPT (Hiệp định về chương trình thuế quan có hiệu lực chung giữa các nước ASEAN) và ACFTA (Khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Trung Quốc) cho mặt hàng sữa và các sản phẩm từ sữa của Việt Nam cao hơn cam kết WTO nhưng Trung Quốc và các nước trong khu vực chưa tận dụng cơ hội này, vì vậy thị phần của họ vẫn còn thấp.
Xu hướng thị trường sữa Việt Nam
Dưới tác động của các thông tin quản lý thị trường, các chương trình khuyến mãi của doanh nghiệp cùng với thời gian thì tâm lý lo ngại của người tiêu dùng sẽ nhanh chóng qua đi. Khi đó, nhu cầu tiêu dùng sữa và sản phẩm từ sữa sẽ trở lại bình thường và tiếp tục xu hướng tăng nhờ thu nhập và mức sống ngày càng khá hơn, nhất là tại khu vực đô thị.
Trong khi nguồn cung trong nước chưa dễ khôi phục sau cú sốc thiên tai đầu năm và sự kiện “melamine” từ Trung Quốc thì nhập khẩu sữa từ các thị trường ngoài Trung Quốc sẽ đóng vai trò quan trọng đối với việc đáp ứng nhu cầu nội địa trong thời gian tới. Các nước như Hà Lan, New Zealand, Hoa Kỳ, Ba Lan, Pháp… vốn có lợi thế cạnh tranh cao trong mặt hàng này sẽ tiếp tục tận dụng cơ hội để gia tăng giá trị xuất khẩu. Tuy nhiên, khi đó người tiêu dùng có thể sẽ phải chịu một mức giá sữa cao do tác động đồng thời từ nguồn cung trong nước hạn chế, sự cắt giảm nguồn cung từ các nước gần về mặt địa lý…
NGÔ VI DŨNG – Ban Nghiên cứu AGROINFO
