Giá thuê đất bất hợp lý, doanh nghiệp kêu cứu

Giá thuê đất bất hợp lý, doanh nghiệp kêu cứu

Ngọc Lan

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Hải Phòng, giá thuê đất ở cụm công nghiệp Vĩnh Niệm đã được điều chỉnh lên mức cao nhất gấp 20 lần so với mức cũ.

(TBKTSG) – Hơn 200 doanh nghiệp ở các tỉnh, thành phía Bắc đã tham dự một cuộc hội nghị do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức vào đầu tuần này với mong muốn được tháo gỡ khó khăn liên quan đến Nghị định 121 của Chính phủ về điều chỉnh mức thu tiền thuê đất, thuê mặt nước.

Tiền thuê đất quá cao

Gọi là hội nghị nhưng thực chất đây là cuộc gặp gỡ của các doanh nghiệp với lãnh đạo Bộ Tài chính – cơ quan thu thuế – và Bộ Tài nguyên Môi trường – cơ quan tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 121. Một lãnh đạo của VCCI nói với TBKTSG rằng vấn đề tiền thuê đất nhà nước đang rất “nóng” đến mức cộng đồng doanh nghiệp đòi hỏi không thể trì hoãn.

Nguyên nhân của những búc xúc này, theo ông Nguyễn Thanh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hạ Long (Quảng Ninh), là do sự thay đổi chính sách về thuế đất theo Nghị định 121 ban hành ngày 30-12-2010 và có hiệu lực từ ngày 1-3-2011; trong đó yêu cầu giá tính tiền thuê đất được xác định sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất trên thị trường trong điều kiện bình thường (mức thu tiền từ 1,5-3% giá chuyển nhượng).

Trước đó, Nghị định 142/2005 quy định tính giá thuê đất cho doanh nghiệp theo giá đất do UBND thành phố, tỉnh công bố hàng năm, chỉ từ 0,5-2%. “Năm 2011, giá tính tiền thuê đất tăng từ 1,5-5 lần so với năm 2006. Tỷ lệ để xác định đơn giá thuê đất trên địa bàn tỉnh năm 2011 cũng được điều chỉnh từ 0,5-1,5%, tăng gấp 3 lần so với năm 2006. Chỉ trong vòng năm năm mà chi phí thuê đất đã tăng từ 4,5-15 lần là không hợp lý”, ông Cảnh nói.

Ông Tô Ngọc Thạch, Chủ tịch Hội đồng thành viên kiêm Tổng giám đốc Công ty TNHH Thiết bị Hồng An, mang đến hội nghị cả bản hợp đồng thuê đất, thông báo nộp tiền thuê đất và chuyển lại cho Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn. Ngày 15-3-2011, Hồng An nhận được thông báo nộp tiền thuê đất năm nay gấp hơn 18 lần số tiền thuê đất năm 2010.

Ông Đào Xuân Bình, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp quận Lê Chân (Hải Phòng), cũng phản ánh tiền thuê đất ở Hải Phòng sau khi điều chỉnh đã cao hơn từ 5-20 lần so với cùng kỳ năm trước. “Đó là tác động kép làm cho hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp càng thêm khó khăn hơn”.

Tại Hà Nội, Công ty TNHH một thành viên Cảng Khuyến Lương cũng đã bị tính giá mới gấp gần bốn lần giá thuê năm 2010. Nhiều doanh nghiệp ở Thanh Hóa, Ninh Bình cũng phản ánh tiền thuê đất đã bị tăng thêm từ vài phần trăm đến vài chục phần trăm so với mức cũ.

Tại hội nghị, đại diện các doanh nghiệp đều cho rằng điều chỉnh giá thuê đất là cần thiết, phù hợp với tình hình phát triển kinh tế trong từng năm nhằm khai thác hiệu quả diện tích đất cho thuê của Nhà nước. “Nhưng việc tăng giá thuê phải có lộ trình, phù hợp với sự tăng trưởng chung, hợp lý và bình đẳng giữa các doanh nghiệp”, ông Thạch nói.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng do chưa có hướng dẫn rõ ràng nên Nghị định 121 đã bị nhiều địa phương vận dụng quá mức, gây ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Chẳng hạn, giá thuê đất tính theo giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất trên thị trường là không hợp lý vì việc quản lý thị trường bất động sản hiện nay còn nhiều bất cập nên việc định giá nhiều khi không đúng với giá trị thực, không đúng với mục đích sử dụng.

Thứ hai, việc các địa phương vận dụng không rõ ràng khái niệm “giá thị trường” cũng có thể là kẽ hở cho tham nhũng, dẫn đến chuyện “làm giá” thuê đất giữa cán bộ thẩm định và doanh nghiệp, chưa nói đến chi phí hành chính tăng cao.

Thứ ba là trong lúc tình hình lạm phát đang căng thẳng, kinh tế khó khăn, chi phí đầu vào của doanh nghiệp tăng cao thì thời điểm áp dụng giá đất mới với cách tính còn gây nhiều tranh cãi đã ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống còn của doanh nghiệp.

Đó là chưa kể Nghị định 121 quy định áp dụng tiền thuê đất mới từ ngày 1-3-2011 nhưng nhiều địa phương lại tính tiền thuê đất ngay từ ngày 1-1-2011. Khi doanh nghiệp phản ứng thì các chi cục thuế bắt buộc doanh nghiệp vẫn phải nộp tiền rồi giải quyết sau, nộp chậm sẽ bị phạt.

Mặt khác, Nghị định 121 chỉ áp dụng đối với doanh nghiệp trong nước, còn các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chỉ nộp tiền thuê đất một lần trong vòng 50 năm (đơn giá tại thời điểm thuê đất) cũng gây bất bình đẳng so với các doanh nghiệp trong nước.

Áp dụng máy móc

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính kiêm Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đỗ Hoàng Anh Tuấn, có năm vấn đề cần giải quyết trong việc thực hiện Nghị định 121. Thứ nhất là thời điểm triển khai nghị định hơi bất lợi vì từ đầu năm đến nay doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn do lạm phát, lãi suất tăng cao, tín dụng bị siết chặt… “Thời điểm tổ chức thực hiện có vấn đề”, ông Tuấn nói.

Thứ hai là các địa phương còn nặng về cách tính giá trên cơ sở phân biệt hệ số thương mại của vị trí đất hơn là tính đến đối tượng sử dụng đất (ngân hàng thuê đất khác doanh nghiệp sản xuất thuê đất; doanh nghiệp thuê đất kinh doanh bất động sản khác doanh nghiệp thuê đất để mở nhà xưởng).

Vấn đề thứ ba là giá thuê đất theo thị trường chỉ là giá mua bán trên thị trường đất ở. Như vậy, có thể nói chưa có giá thuê đất phục vụ sản xuất, theo ngành hàng, đối tượng, mục đích sử dụng… “Phải phân biệt được đối tượng nào phải thu theo giá thị trường, đối tượng nào không”, ông Tuấn nói.

Vấn đề tiếp theo là phải xác định được tỷ lệ tính tiền thuê đất ở địa phương một cách hợp lý, ngoài hệ số tiền thuê do Chính phủ quy định. Vấn đề cuối cùng là cần có sự công bằng giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Không nên để việc áp dụng Nghị định 121 gây ảnh hưởng đến hàng trăm ngàn doanh nghiệp trong nước nhưng vô tình lại tạo ra lợi thế cho 9.000 doanh nghiệp nước ngoài đang thuê đất.

Tuy nhiên, theo lời ông Tuấn, Bộ Tài chính chỉ là nơi thu thuế. Vì thế, các doanh nghiệp cần tập hợp kiến nghị trình lên Chính phủ để có hướng tháo gỡ cụ thể.