In time (*) hay sự bóc lột ở tột cùng!
Ngân Hà
(TBKTSG) – In time, một phim khoa học viễn tưởng đem đến cho người xem cảm giác… rợn người về một thế giới của sự bóc lột không đếm bằng tiền mà bằng thời gian: từng phút, từng giây.
Từ năm 25 tuổi, cái đồng hồ thời gian sẽ hiện lên trên cổ tay trái mỗi người. Bước vào đời, đi làm được trả công bằng thời gian, tiêu xài cũng tính bằng thời gian. Ăn một cái bánh, uống một ly nước, đi một chuyến xe…, tất thảy đều tính vào cái đồng hồ thời gian đó. Nhịp sống cứ thế mà trôi theo tiếng tích tắc của đồng hồ. Kịch tác gia kiêm đạo diễn Andrew Niccol đã hình dung ra một xã hội như thế.
Nhưng nếu chỉ như thế, cuốn phim của ông sẽ chỉ là một cuốn phim tài liệu về một tương lai hư cấu. Ông đã bổ sung cảnh một bà mẹ tặng con mình một nửa thời gian để con được bữa ăn trưa, và khi không còn đủ thời gian để đón xe đi gặp lại con, bà đã chết trong tay người con đang đem thời gian về cho mẹ. Nếu cả hai mẹ con kịp chạm tay nhau sớm hơn một giây, “núi” thời gian từ tay người con sẽ được chuyển qua tay người mẹ và bà đã không phải chết tức tưởi vì trước đó, gã bán vé xe đã nhất định không bán thiếu cho bà nửa giờ!
Người xem rùng mình vì cái giá của thời gian: sự sống và cái chết. Để cho xã hội đó ổn định, cũng có một lực lượng “cảnh sát thời gian” bảo vệ không phải trật tự xã hội mà là cái dòng vốn thời gian đó. Họ lùng sục vào mọi sự “chuyển ngân”, chi tiêu bất hợp pháp, còn đây đó có cướp bóc (cướp thời gian đó mà), thì cảnh sát mặc kệ! Họ chỉ chăm chăm bảo vệ chế độ chớ đâu cần bảo vệ công dân!
Andrew Niccol đã tài tình hình dung ra một múi giờ Greenwich mới, một khu vực trên bản đồ thế giới được gọi là New Greenwich, trong đó chỉ toàn người giàu sinh sống, thời gian đối với họ là vô tận. Những “đại gia” như gia đình tỉ phú cho vay lấy lãi Weiss chẳng bao giờ biết đói ăn, đói mặc hay đói… thời gian là gì. Tiền của nhà họ tính bằng tỉ năm, muôn đời không hết!
Xã hội tưởng tượng của Niccol cũng có những điều, những nhân vật rất gần với thực tế. Thoạt nhìn tưởng cũng hợp lý: làm bao nhiêu, hưởng bấy nhiêu. Uống thêm một ly rượu ở quán thì ngày mai ra tín dụng Weiss vay, trả nợ sau. Đó là chưa nói đến làm miết cũng có ngày đau ốm, phải chữa trị, lúc đó tha hồ tiêu tốn thời gian kiếm được! Cũng có những người ky bo cả đời, có dư được đến chục năm thời gian. Có sự bóc lột giữa người với người được đẩy đến tột cùng, ở đó, người giàu không bao giờ chết trong khi người nghèo có thể gục xuống bất cứ lúc nào, chỉ thiếu một tích tắc là cũng đủ chết. Nghĩa là có một thế giới của những người phải chết (mortal) và một thế giới khác của những người không bao giờ biết chết là gì (immortal).
(*) Xem thêm trailer phim In Time
