IoT và tương lai của kinh doanh trực tuyến
Minh Anh tổng hợp
(TBVTSG) – Thương vụ Google mua lại Nest Labs, nhà sản xuất bộ điều chỉnh nhiệt độ thông minh Nest Thermostat và bộ cảnh báo khói Nest Protect Smoke Detector dùng cho các hộ gia đình trị giá 3,2 tỉ đô la Mỹ, không chỉ là một sự kiện lớn đầu năm của ngành công nghệ mà còn phần nào nói lên tương lai phát triển của Internet của mọi thứ (The Internet of Things –– IoT).
Xuất hiện và được xem như một phiên bản mới của Internet vào năm 2012, IoT cho phép hàng tỉ thiết bị mới kết nối với nhau qua mạng Internet và được dự đoán sẽ tiếp tục là một trong những công nghệ hàng đầu của năm nay.
Hãng nghiên cứu IDC tuy không dự đoán doanh thu mà IoT tạo ra trong năm nay, nhưng cho rằng chắc chắn sẽ tăng nhanh. Nhờ vào IoT, đến năm 2020, 30 tỉ vật dụng vô tri vô giác sẽ trở nên “thông minh”, có thể truy cập Internet và được kiểm soát qua các chương trình ứng dụng. Và cũng vào thời điểm đó, IoT được dự báo sẽ tạo ra mức doanh thu khổng lồ là 8,9 ngàn tỉ đô la Mỹ cho nền kinh tế toàn cầu.
Trong xu hướng phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, giới phân tích cũng đưa ra những gợi ý để các nhà kinh doanh trực tuyến lẫn nhà bán lẻ truyền thống có thể tận dụng IoT để gia tăng doanh thu và lợi nhuận của mình.
Quản lý hàng tồn kho
Quản lý hàng tồn kho luôn là bài toán đau đầu với các nhà bán lẻ nói chung và đặc biệt là các nhà kinh doanh trực tuyến nói riêng. Nhưng IoT và xu hướng phát triển của các thiết bị cảm biến hữu hiệu như thẻ từ công nghệ RFID (Radio Frequency Identification – công nghệ nhận dạng đối tượng bằng sóng vô tuyến) sẽ giúp các doanh nghiệp có thể quản lý hàng tồn kho một cách hữu hiệu nhất theo thời gian thực. Nhà bán lẻ có thể theo dõi một món hàng tại bất cứ nơi đâu, từ khi nó ở trên kệ của cửa hàng hay là trên trang web bán hàng, hay khi nó được chuyển ra khu vực đóng gói, thậm chí là trong nhà kho lưu trữ. Các thiết bị cảm biến sẽ cho biết vị trí chính xác của một món hàng hay thậm chí là cả nhóm mặt hàng bởi những sản phẩm này đã được kết nối trên nền tảng IoT.
Tất cả dữ liệu thu thập được từ các bộ cảm biến đều có thể kết nối theo thời gian thực tới hệ thống xử lý tính toán để theo dõi mức độ hàng tồn kho, đưa ra những thông báo hay đặt hàng một cách hoàn toàn tự động. Không chỉ dừng lại ở đó, các nhà cung ứng đầu vào cho nhà kinh doanh cũng có thể tích hợp để khép kín chu trình tự động hóa quản lý hàng tồn kho. Từ đó giúp họ giải quyết bài toán quản lý hàng tồn kho triệt để hơn, tiết kiệm hơn, tối ưu hóa được dòng vốn mà họ phải bỏ ra khi duy trì một lượng hàng hóa nhất định trong kho hàng.
Người khổng lồ trong lĩnh vực bán lẻ trực tuyến như Amazon hay đại siêu thị truyền thống Wal-Mart đều đang đầu tư mạnh mẽ cho giải pháp quản lý kho hàng, tận dụng xu thế IoT nhằm tối ưu hóa hệ thống kho vận và hoạt động của chuỗi cung ứng. Một trong những ưu điểm của IoT là phù hợp không chỉ với những doanh nghiệp lớn, mà cả doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Quản lý đội ngũ vận tải
Trong thời gian gần đây, thiết bị có tích hợp GPS (hệ thống định vị toàn cầu) đã được các doanh nghiệp sử dụng rộng rãi trong việc theo dõi quãng đường vận chuyển, giao nhận sản phẩm, hàng hóa. Với công nghệ IoT, việc tích hợp GPS sẽ còn được nâng lên một tầm cao mới. Nhờ nó, doanh nghiệp vận tải có thể xác định tuyến đường vận chuyển trên bản đồ trực tuyến một cách tối ưu; đưa ra những gợi ý về tốc độ di chuyển nhằm bảo đảm kế hoạch giao hàng; điều chỉnh nhiệt độ cấp đông cho hàng hóa trên xe; đưa ra những cảnh báo ngay lập tức nếu có sự cố bất thường trong suốt quá trình vận chuyển; xác định lịch trình bảo dưỡng cho xe cộ…, mà tất cả những điều này được giải quyết một cách hoàn toàn tự động và từ bất cứ nơi đâu.
Như vậy, doanh nghiệp vận tải sẽ tiết kiệm được chi phí nhiên liệu, giảm thiểu rủi ro thất thoát hàng hóa, tăng tính chính xác về thời gian vận chuyển – giao nhận. Về phía khách hàng, họ sẽ cảm thấy hài lòng hơn khi có thể tự mình trích xuất dữ liệu từ IoT để theo dõi được món hàng mà họ đã đặt mua thay vì phải liên hệ qua nhiều khâu trung gian mới có được thông tin này.
Bảo trì và bảo hành sản phẩm
Đối với người mua thì dịch vụ sau bán hàng là một trong những yếu tố quan trọng giúp giữ chân họ quay lại với thương hiệu. Nhờ vào IoT, việc bảo hành hoặc bảo trì sản phẩm sẽ vô cùng tiện lợi và giúp tiết kiệm cho cả đôi bên. Khi một món hàng bán ra được gắn thiết bị cảm biến và có kết nối Internet, các dữ liệu trong suốt quá trình sử dụng sản phẩm được gửi về nhà kinh doanh theo thời gian thực sẽ giúp họ xác định được lỗi của sản phẩm, hoặc áp dụng các điều kiện bảo hành – bảo trì đúng với cam kết với khách hàng.
Bên cạnh đó, dữ liệu thu thập qua IoT cũng giúp nhà kinh doanh xác định được thói quen và cách thức sử dụng sản phẩm của khách hàng để từ đó đưa ra những cải tiến nhằm giúp sản phẩm ngày một hoàn thiện hơn. Thậm chí, những món hàng có giá trị cao khi tích hợp IoT và bộ cảm biến có thể giúp theo dõi được chúng trong tình huống bị mất cắp.
Tập đoàn General Electric (GE) của Mỹ được xem là một ví dụ tiêu biểu trong việc khai thác IoT. Tập đoàn này có thể tiên liệu được chu trình bảo trì của một động cơ máy bay hay tua-bin điện gió nhờ tích hợp IoT. Bằng cách phân tích dữ liệu thu thập được, GE tiết kiệm được rất nhiều thời gian và chi phí. Các kỹ sư của GE biết được khi nào sẽ phải tiến hành bảo dưỡng một động cơ thay vì cách làm truyền thống là tự đặt ra lịch trình bảo dưỡng cứng nhắc nhưng chưa chắc đã cần thiết thực sự với thiết bị.
Quảng cáo theo thời gian thực
Điện thoại thông minh được xem như là một thiết bị quan trọng tham gia vào xu thế ứng dụng IoT. Rất nhiều nhà bán lẻ nhờ nó để gửi những thông điệp quảng cáo tới khách hàng theo thời gian thực. Nói cách khác, nhà kinh doanh sẽ tương tác với khách hàng qua điện thoại thông minh từ việc phân tích những dữ liệu thu thập được của khách như lịch sử mua sắm, sở thích cá nhân, vị trí địa lý, điều kiện thời tiết, hoặc gắn với những sự kiện lễ hội để có chiến dịch quảng bá và cách thức tiếp cận khách thích hợp.
Mở rộng xu hướng sử dụng thiết bị di động, trong giới kinh doanh hiện nay đang cổ súy cho mô hình tiếp thị và bán lẻ tất cả trong một (Omni-Channel Retailer – OCR). Để xây dựng và vận hành thành công OCR, doanh nghiệp phải tìm cách ứng dụng IoT một cách triệt để. Ví dụ, tổ chức thẻ quốc tế American Express (AmEx) đã liên kết với các nhà bán lẻ để chào những món hàng khuyến mại dựa trên vị trí địa lý của khách hàng khi sử dụng thẻ tín dụng AmEx để chi tiêu.
Máy bán hàng tự động thế hệ mới
Nhà bán lẻ cũng có thể khai thác thêm từ xu thế kết nối IoT cho những chiếc máy bán hàng tự động thế hệ mới. Nhờ IoT, họ có thể biết được mức tồn kho trong máy bán hàng tự động, tìm kiếm những máy bán hàng tự động gần khách hàng nhất khi khách có nhu cầu, đưa ra cơ chế giá linh hoạt cho máy bán hàng tự động tùy thuộc vào nhiều điều kiện khác nhau. Ví dụ, dựa trên ngày hết hạn của sản phẩm nhà bán lẻ có thể đưa ra giá bán tốt nhất cho cả khách hàng và nhà cung ứng.
Những thách thức không nhỏ
Mặc dù việc ứng dụng IoT đang được dự báo là một trong những trào lưu chủ đạo của môi trường trực tuyến trên thế giới, nhưng bên cạnh yêu cầu về sự nhạy bén trong nhận thức và hướng theo xu thế này, các doanh nghiệp thương mại điện tử còn gặp phải nhiều tác nhân ngăn cản sự phát triển của IoT.
Trước hết, đó là việc chưa có một ngôn ngữ chung trong IoT. Ở mức cơ bản nhất, Internet là một mạng dùng để nối thiết bị này với thiết bị khác. Nhưng để các thiết bị có thể giao tiếp với nhau, chúng sẽ cần một hoặc nhiều giao thức (Protocol), có thể xem là một thứ ngôn ngữ chuyên biệt để giải quyết một tác vụ nào đó. Ví dụ, một trong những giao thức phổ biến nhất thế giới, đó là HyperText Transfer Protocol (HTTP) để tải web. Ngoài ra, chúng ta còn có SMTP, POP, IMAP dành cho thư điện tử (e-mail), FTP dùng để trao đổi file…
Những giao thức như thế này hoạt động ổn định bởi các máy chủ web, mail và FTP thường không phải “nói chuyện” với nhau nhiều, khi cần, một phần mềm phiên dịch đơn giản sẽ đứng ra làm trung gian để hai bên hiểu nhau. Còn các thiết bị IoT, chúng phải đảm đương rất nhiều thứ, phải “nói chuyện” với nhiều loại máy móc thiết bị khác nhau. Hiện tại, giữa các nhà phát triển công nghệ chưa có nhiều sự đồng thuận về các giao thức để IoT trao đổi dữ liệu.
Thay vì giao tiếp trực tiếp với nhau, các thiết bị IoT hiện nay chủ yếu kết nối đến một máy chủ trung tâm do một hãng sản xuất hay một nhà phát triển hệ thống nào đó quản lý. Với cách thức này, những thiết bị vẫn hoàn toàn “nói chuyện” được với nhau thông qua chức năng phiên dịch của máy chủ. Thế nhưng, cứ mỗi một mạng lưới như thế lại tạo thành một subnetwork (mạng nhỏ) riêng, và các máy móc nằm trong mạng nhỏ này không thể giao tiếp tốt với mạng nhỏ khác.
Một số trong những vấn đề nói trên chỉ đơn giản là vấn đề về kiến trúc mạng, về kết nối mà các thiết bị sẽ liên lạc với nhau (Wi-Fi, Bluetooth, NFC…). Chúng tương đối dễ khắc phục với công nghệ không dây ngày nay. Còn với các vấn đề về giao thức thì phức tạp hơn rất nhiều, chúng chính là vật cản lớn và trực tiếp trên con đường phát triển của IoT.
Một trở ngại khác đến từ khâu bảo mật. Hãy nhìn vào công nghệ đằng sau IoT, các thiết bị IoT phổ biến hiện nay như máy đo thông minh trong ngành y tế, máy theo dõi việc tập thể dục, và thậm chí cả xe ô tô – đang giao tiếp với nhau bằng cách sử dụng giao diện lập trình ứng dụng (API). API là chất keo liên kết các IoT với nhau. Kẻ xấu nếu muốn tấn công một thiết bị IoT sẽ chọn việc tấn công các API. Vì vậy, chìa khóa để bảo đảm an ninh cho IoT là API phải được bảo đảm. Như vậy, sự phát triển của IoT cũng mang theo nó một loạt các thách thức và làm cho giải pháp bảo mật web truyền thống trở nên lỗi thời. Nhưng các nhà công nghệ có thể giải quyết những thách thức này bằng cách sử dụng một cách tiếp cận API trung tâm cho phép các nhà sản xuất thiết bị IoT có những lớp bảo vệ an ninh cần thiết.
Và cuối cùng, cách duy nhất để các thiết bị IoT có thể thật sự kết nối với nhau, đó là khi có một động lực kinh tế đủ mạnh khiến các nhà sản xuất đồng ý chia sẻ quyền điều khiển cũng như dữ liệu mà các thiết bị của họ thu thập được. Hiện tại, các động lực này không nhiều.
