IPO và bối cảnh…
Huy Nam (*)
Bài 77:
IPO và bối cảnh…
Thuật ngữ IPO được viết tắt từ nhóm từ Initial Public Offering, là đợt phát hành chứng khoán huy động vốn đại chúng lần đầu tiên của một công ty. Nghe thì dễ, nhưng hiểu cho đúng và thấu đáo thuật ngữ này chưa hẳn dễ.
Muốn hiểu đúng và diễn đạt chuẩn ý nghĩa IPO, ta cần biết cách phân biệt của giới chuyên môn về hoạt động phát hành chứng khoán theo bản chất môi trường (thị trường) dung nạp chứng khoán đó (nature of securities markets).
Cùng ra đời từ một “lò” (issuer) nhưng khác bối cảnh (market), chứng khoán sẽ có bản chất khác nhau như phân biệt dưới đây:
(1) New issue market – what consists of companies going public, đây là nơi các “privately owned bussiness (tức các private companies) raising capital by selling common stock to the public for the very first time”.
Người ta gọi loại chứng khoán “mới cáu” này là new issue securities, còn được gọi phổ biến là initial public offering securities, và phổ biến hơn nữa là cách gọi tắt IPO securities, hay thậm chí là IPOs.
(2) Additional issue market – made up of new securities issues from company that are already publicly owned. Loại sau này được phát hành để huy động vốn bổ sung và do các công ty đã được sở hữu đại chúng (public companies) bán ra.
Các IPO securities như vậy là chưa được thị trường thử thách, còn chứa đựng các ẩn số mạo hiểm cao. Từ đó mới có nhận định “investors purchasing stock in IPOs generally assume very large risks for the possibility of large gains”. Vẫn chỉ là cách nói quen thuộc “có gan thì làm giàu” ấy mà!
Một ví dụ sinh động về IPO có thể là trường hợp của Yahoo: “In April 1996, the firm, less than a year old and founded by two individuals in their 20s, offered an on-line internet directory and search service. Goldman Sachs and Co., the firm’s investment banker, priced the offering of 2.6 million shares at US$13 each, US$2 to US$3 higher than anticipated only a month earlier. The public offering represented approximately 10% of the firm equity. Investor demand for the stock was so great that the shares initially traded in the secondary market at US$24.50, quickly rose to US$43 during the day, and closed at US$33.”
Như vậy là giá đóng cửa ngày đầu tiên trên thị trường thứ cấp cao hơn khoảng hai lần rưỡi giá phát hành (public offering price/POP).
Tuy nhiên không phải “áp phe” IPO nào cũng ngon ăn như trường hợp Yahoo, có nhiều trường hợp trầy trật không bán được gây khó cho cả underwriter lẫn issuer. Thế cho nên người ta mới đặt ra nhiều phương thức underwriting commitment để đôi đàng (nhà bảo lãnh phát hành và công ty huy động vốn) tùy liệu mà kết ước.
Để việc phát hành chứng khoán IPO trót lọt, các private companies thường cần phải cậy đến các investment bankers bảo lãnh hay hỗ trợ. Cũng cần thiết, các đợt phát hành như vậy nên được thực hiện trong giai đoạn đang có một bull market (thị trường lạc quan) để mong gặt hái thành quả cao.
—
(*) Chuyên gia tài chính-chứng khoán, tác giả sách "Tài chính chứng khoán qua nhịp cầu Anh-Việt" do NXB Trẻ, Thời báo Kinh tế Sài Gòn và Trung tâm kinh tế châu Á-Thái Bình Dương hợp tác xuất bản.
Đường dẫn tới các bài trước được đăng trong mục Tin bài khác bên dưới.
