Lãi suất âm đang làm đau đầu giới chức Nhật
Phúc Minh
 |
| Trụ sở Ngân hàng trung ương Nhật (BoJ) tại Tokyo. Ảnh: Reuters |
(TBKTSG Online) – Chính sách lãi suất âm (- 0,1%), có hiệu lực từ ngày 16-2, đang có một số tác động trái ngược với những gì mà Ngân hàng trung ương Nhật (BoJ) mong muốn – theo Reuters.
Tác động không mong muốn
Khoảng 70% trái phiếu chính phủ Nhật Bản đang lưu hành hiện có mức lợi suất bằng hoặc dưới 0%, đồng nghĩa với việc các nhà đầu tư phải trả lãi khi cho chính phủ Nhật Bản vay nợ. Việc này đang gây tổn hại cho thị trường trái phiếu Nhật Bản. Trong một cuộc khảo sát do BoJ tiến hành, 69% số nhà giao dịch trái phiếu được hỏi cho biết trong tháng 2-2016, chức năng của thị trường trái phiếu đã suy giảm so với 3 tháng trước đó.
Lãi suất âm cũng đồng nghĩa với việc các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính khác phải trả phí cho BoJ cho một phần tiền mà họ gửi tại BoJ. Tất cả 11 công ty điều hành quỹ tiền tệ tại Nhật Bản đã dừng nhận vốn đầu tư mới do các biện pháp kích cầu của BoJ. Báo Nikkei cho biết các quỹ này có kế hoạch trả lại tiền cho nhà đầu tư khi tiền của các quỹ này có thể được mang gửi tiết kiệm.
Bên cạnh đó, chính sách này cũng làm suy giảm triển vọng lợi nhuận của các ngân hàng, khiến cổ phiếu của các ngân hàng suy giảm. Trong bài phát biểu tuần trước, Thống đốc BoJ Haruhiko Kuroda cho biết lãi suất với các khoản vay thế chấp nhà kỳ hạn 10 năm tại Nhật Bản đã giảm từ mức 1,05%/năm xuống mức 0,8%/năm.
Chính sách tiền tệ siêu nới lỏng của BoJ nhằm mục đích khuyến khích hoạt động cho vay và đi vay. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng tại Nhật Bản giảm nhẹ trong tháng 2-2016 khi lượng tiền gửi tăng lên – hoàn toàn trái ngược với những gì mà BoJ mong muốn. Niềm tin người tiêu dùng với giới kinh doanh Nhật Bản giảm mạnh trong tháng 2-2016 sau khi tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quí 4-2015 của Nhật Bản suy giảm 1,1% so với cùng kỳ năm trước đó.
Cảnh báo nguy cơ từ lãi suất âm
Các nhà kinh tế thế giới cảnh báo rủi ro tiềm ẩn từ chính sách lãi suất âm mà các ngân hàng trung ương Nhật Bản, Đan Mạch, Thụy Điển đang áp dụng nhằm khuyến khích người dân và doanh nghiệp chi tiêu nhiều hơn tiết kiệm.
Hiện, chưa ai chắc chắn về kết quả lâu dài của chính sách lãi suất âm. Các nhà kinh tế tại Ngân hàng thanh toán quốc tế (BIS), với sự tham gia của 60 ngân hàng trung ương toàn cầu, cho biết trong báo cáo công bố ngày 7-3: “Có một sự không chắc chắn lớn về hành vi của các cá nhân và tổ chức nếu lãi suất tiếp tục giảm sâu hơn vào vùng tiêu cực trong thời gian dài”.
Báo cáo của BIS nhấn mạnh cần có thêm nghiên cứu về việc liệu lãi suất âm có thực sự hiệu quả trong việc hiện thực hóa các mục tiêu chính sách hay không, cùng với tác động của lãi suất âm lên sự ổn định tài chính và kinh tế. Thị trường chứng khoán và tiền tệ Nhật Bản đã dao động mạnh trong nhiều tuần kể từ khi BoJ thông báo về lãi suất âm.
Ngoài ra, BIS còn đặt ra lo ngại khi các doanh nghiệp bảo hiểm và quỹ hưu trí đối mặt với khó khăn từ chính sách lãi suất âm kéo dài.
