Làn sóng R&D và cơ hội cho Việt Nam
Thu Hiền
 |
| Trung tâm nghiên cứu và phát triển của TMA Solutions tại Công viên Phần mềm Quang Trung (Ảnh tư liệu) |
(TBVTSG) – Việt Nam đang có xu hướng tiếp nhận các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) được chuyển giao từ các tập đoàn công nghệ thông tin (CNTT) lớn trên thế giới. Điều này đã mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận với công nghệ mới và tạo ra những sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn…
Đón làn sóng đầu tư R&D
Ngay từ đầu năm nay, Tổ chức phần mềm nhúng mở (OESF – Open Embedded Software Foundation) đã sang thăm Công ty ISB Việt Nam, là công ty chuyên về công nghệ di động và hệ thống nhúng, nhằm khởi động cho việc mở trung tâm R&D OESF Lab tại Việt Nam. Trung tâm này sẽ chịu trách nhiệm bảo trì Embedded Master (EM), tích hợp các sự thay đổi và phát hành các phiên bản vận hành.
Sự có mặt tại Việt Nam, quốc gia có dân số trẻ, có tiềm năng phát triển khoa học công nghệ, cùng với tỷ lệ tăng trưởng kinh tế ấn tượng được OESF xem là bước phát triển quan trọng của tổ chức này trong việc mở rộng hoạt động sang các nước Đông Nam Á. OESF cho hay khi trung tâm R&D này đi vào hoạt động thì toàn bộ công việc hiện nay do các công ty Nhật đảm trách sẽ được chuyển giao cho OESF Lab tại Việt Nam.
Cùng với OESF, trong tháng Ba vừa qua, Tập đoàn Juniper Networks cùng với các công ty Avaya và Polycom cũng thành lập phòng thí nghiệm mạng và bảo mật lớn tại Việt Nam.
Với tổng giá trị đầu tư khoảng 10 triệu đô-la Mỹ và tần suất cập nhật công nghệ mới thực hiện hằng quý, Juniper và các đối tác cho hay họ sẽ tạo ra những sản phẩm công nghệ hiện đại được trang bị các giải pháp định tuyến và bảo mật tiên tiến, giúp khách hàng có thể thử nghiệm trong môi trường giả lập như môi trường thực, giúp các tổ chức, doanh nghiệp trên toàn khu vực miền Trung – Tây Nguyên có điều kiện thuận lợi kiểm thử các giải pháp mạng tổng thể trước khi triển khai các dự án ứng dụng CNTT tại đơn vị mình.
Ông Chu Tiến Dũng, Chủ tịch Hội Tin học TP.HCM, Giám đốc Công ty Phát triển Công viên Phần mềm Quang Trung, cho biết trong những năm gần đây, Việt Nam đang có xu hướng tiếp nhận một số trung tâm R&D có giá trị hàng chục triệu đô-la. Điều này đã mở ra cho các công ty CNTT tại Việt Nam cơ hội tiếp cận với công nghệ mới và có khả năng làm ra những sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn.
Lý giải về xu hướng này, ông Dũng cho biết các tập đoàn CNTT lớn trên thế giới chia thị trường làm ba phân khúc, gồm phân khúc sản xuất chi phí cao, phân khúc sản xuất chi phí trung bình và phân khúc sản xuất chi phí thấp. Việt Nam đang nằm trong phân khúc thứ 3 và nếu so sánh lợi thế cạnh tranh thì tay nghề của kỹ sư CNTT Việt Nam không thua kém so với các nước có chi phí sản xuất cao và trung bình và họ hoàn toàn có thể thực hiện các dự án R&D. “Do đó, các tập đoàn CNTT lớn có xu hướng chuyển các trung tâm nghiên cứu về Việt Nam để cắt giảm chi phí và tăng tính cạnh tranh”, ông Dũng nói.
Thêm vào đó, trong những năm gần đây Chính phủ Việt Nam cũng đã có những chủ trương khuyến khích doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn cho R&D trong bối cảnh các sáng chế về khoa học và công nghệ của Việt Nam được đăng ký là rất hiếm hoi. Điều đó đang đe dọa sức cạnh tranh của nền kinh tế trong môi trường hội nhập quốc tế.Về phần mình, các công ty CNTT của Việt Nam đang chủ động hơn trong việc đầu tư cho R&D trước sức ép phải tạo ra sản phẩm có giá trị cao nhằm giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh và tăng trưởng bền vững.
Ông Đỗ Bá Phước, Phó tổng giám đốc Công ty Pyramid Software (PSD), cho biết hiện PSD đang thương thảo với một đối tác nước ngoài để thiếp lập trung tâm R&D tại Việt Nam.
Cũng trong tháng Bảy vừa qua, Công ty TMA Solutions đã chính thức khai trương trung tâm R&D tại Công viên Phần mềm Quang Trung nhằm mở rộng lĩnh vực kinh doanh và phát triển bền vững hơn. Hiện, trung tâm này đang thực hiện 10 dự án R&D cho các giải pháp di động, giải pháp cho ngành viễn thông…
Ông Nguyễn Hữu Lệ, Chủ tịch Công ty TMA Solutions, cho biết đây là kết quả tích lũy của hơn 12 năm hoạt động của TMA Solutions khi công ty có lợi thế là tiếp cận được các dự án R&D của các đối tác nước ngoài, tích lũy được công nghệ mới và năng lực tài chính đủ lớn để phát triển các dự án R&D ngay tại Việt Nam. “Với việc làm dự án R&D, doanh nghiệp sẽ thu được lợi nhuận cao hơn hẳn so với gia công sản phẩm ở công đoạn giản đơn. Vì vậy, đây sẽ là một xu hướng phát triển mới của các công ty CNTT Việt Nam trong tương lai”, ông Lệ cho biết.
“Đê chắn sóng”
Cách làm R&D của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay, như TMA Solutions chẳng hạn, là doanh nghiệp chuẩn bị đội ngũ của mình và làm việc với các đối tác lớn để tiếp nhận các phòng nghiên cứu của họ về Việt Nam nhằm thực hiện các dự án R&D. Phía Việt Nam sẽ cung cấp nhân sự thực hiện các công trình nghiên cứu theo đơn đặt hàng, đồng nghĩa với việc có khả năng thương mại hóa rất lớn. Bên cạnh đó, TMA Solutions cũng sẽ phối hợp với các công ty Việt Nam hoạt động trong nhiều lĩnh vực như viễn thông, CNTT… để nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa các sản phẩm tại thị trường Việt Nam.
Vấn đề khó khăn lớn nhất mà doanh nghiệp trong nước gặp phải là chính sách thuế quan và thủ tục kiểm định thiết bị khi chuyển giao trung tâm R&D từ nước ngoài về Việt Nam.
Ông Lệ cho biết phải mất đến ba năm TMA Solutions mới hoàn tất các thủ tục liên quan đến việc thiết lập trung tâm R&D tại Việt Nam.
Theo quy định thì doanh nghiệp phần mềm được ưu đãi về thuế, kể cả thuế nhập khẩu thiết bị, nhưng trường hợp nhập khẩu thiết bị để làm dự án R&D thì được liệt vào dạng tạm nhập tái xuất. Khi đó, doanh nghiệp phải tạm ứng tiền thuế cho đến khi nào xuất sản phẩm ra thì mới được hoàn thuế. “Điều này dẫn đến việc chôn vốn của doanh nghiệp trong một thời gian dài trong khi tiềm lực tài chính là có hạn”, ông Lệ nói.
Đồng quan điểm với ông Lệ, ông Phước cho biết: “Hiện nay doanh nghiệp rất cần vốn để phát triển, cách thu thuế nói trên sẽ làm cho doanh nghiệp đói vốn trong giai đoạn phát triển phôi thai”.
Lý giải về sự bất hợp lý trong chính sách thuế quan và thủ tục nhập khẩu, ông Dũng cho rằng khi doanh nghiệp tiếp nhận các thiết bị để lập phòng nghiên cứu tại Việt Nam thì chủ yếu là do đối tác “cho mượn” hoặc chỉ chuyển đổi địa điểm từ nước ngoài về Việt Nam chứ không có yếu tố “hình thành tài sản”. Việc chuyển giao này không phải làm thủ tục nhập khẩu, mua bán tài sản nên không có cơ sở để xác định thuế, vì thế gặp nhiều khó khăn khi làm thủ tục hải quan.
Khó khăn thứ hai là thiết bị mang về Việt Nam gồm có những thiết bị đã qua sử dụng và những thiết bị còn mới nguyên; nếu là thiết bị cũ thì doanh nghiệp phải mất thời gian cho quy trình kiểm định nghiêm ngặt từ Bộ Khoa học-Công nghệ đến các bên liên quan để xác định thiết bị có phải là rác công nghệ hay không. Điều đó làm mất thời gian và thủ tục kiểm định phiền phức cũng làm nản lòng doanh nghiệp.
Ông Dũng cho biết Công viên Phần mềm Quang Trung đang làm việc với một đối tác nước ngoài để chuyển giao dự án R&D về Việt Nam. Đối tác này đưa ra một danh mục các thiết bị để lắp đặt trung tâm nghiên cứu, trong đó liệt kê rõ nguồn gốc thiết bị, mới cũng như đã qua sử dụng. “Chúng tôi mất rất nhiều thời gian cho việc kiểm định thiết bị và hoàn tất thủ tục nhập khẩu”, ông Dũng nói. “Do đó, đối tác nước ngoài có ý định đưa dự án này vào Khu Chế xuất Tân Thuận (Quận 7) vì sẽ không bị kiểm soát về nhập khẩu bởi khu chế xuất được coi là khu ngoài biên giới. Tuy nhiên, họ sẽ gặp vướng mắc sau này vì hoạt động trong khu chế xuất nhưng lại kinh doanh thực sự tại Việt Nam nên sản phẩm sẽ bị đánh thuế nhập khẩu. Chính vì vậy mà doanh nghiệp này đang xem xét lại ý định chuyển giao phòng nghiên cứu và phát triển vào Việt Nam”.
Để giải quyết vấn đề này, ông Dũng cho rằng nên xem xét lại quy định kiểm định thiết bị dựa trên danh mục hiện nay, bởi, trung tâm R&D là một tổng thể hệ thống thiết bị, không nên kiểm định thiết bị rời rạc, đơn lẻ. Bên cạnh đó, Nhà nước phải hỗ trợ cho các doanh nghiệp bằng cách xem xét lại chính sách thuế và các chính sách ưu đãi cụ thể đối với các doanh nghiệp đang thực hiện các dự án R&D.
