Loại bỏ nhức đầu bằng y học cổ truyền

Loại bỏ nhức đầu bằng y học cổ truyền

BS. Lê Hùng ⁽*⁾

(minh họa: Khều).

(TBKTSG) – Thôi đừng họp nữa, đừng nói nữa, đừng rên rỉ nữa, đừng trách móc nhau nữa, đừng… nhức đầu quá! Không khó để kể ra vô vàn tình huống của “stress” gây nhức đầu.

Thông thường, stress có thể gây ra sự co cứng cơ ở vùng cổ, đầu, mặt và trán. Hiện tượng co cơ này nếu kéo dài sẽ gây nhức đầu do căng cơ. Giai đoạn đầu, do hiện tượng căng cơ mới xuất hiện nên gọi là nhức đầu do căng cơ cấp tính. Sau đó, do điều trị không đúng cách hoặc liên tục bị stress gây hiện tượng căng cơ kéo dài, khi ấy nhức đầu được gọi là nhức đầu do căng cơ mãn tính.

Đây là loại nhức đầu lành tính, không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại là nỗi thống khổ của bệnh nhân nếu kéo dài dai dẳng, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống, khiến bệnh nhân mệt mỏi và không thiết tha với bất cứ điều gì!

Nhức đầu do căng cơ cấp tính bắt nguồn từ căng thẳng tâm lý như xung đột với cấp trên, cạnh tranh, ghen tị giữa đồng nghiệp với nhau, thất bại trong công việc, mất việc, xung đột trong gia đình, mất mát tài sản… hoặc những căng thẳng về thể chất như làm việc quá sức, thức đêm quá nhiều, sử dụng điện thoại liên tục (đặc biệt là tình trạng kẹp điện thoại vào cạnh cổ để nói chuyện trong khi hai tay vẫn làm việc bình thường), ngồi làm việc sai tư thế, sử dụng máy vi tính liên tục, khoảng cách giữa màn hình máy tính và mắt không hợp lý, ánh sáng không đủ khiến mắt phải điều tiết quá sức hoặc ánh sáng quá chói, không gian làm việc ngột ngạt, nóng bức hoặc quá lạnh (do máy lạnh)…

Tất cả những nguyên nhân trên đều có thể phát khởi cơn nhức đầu do căng cơ cấp với bối cảnh sau: đau nhức hai bên thái dương, trán, cổ, gáy có thể đau ê ẩm, đè nén hay như một giải băng thắt chặt quanh đầu hoặc có cảm giác như đầu bị kẹp chặt trong một cái cùm…

Người bệnh chỉ cần dùng một vài loại thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol, Diantalvic, Idarac… (không gây đau dạ dày) hay có thể uống Aspirine hoặc một số thuốc giảm đau không có corticoid như Ibuprofen, Diclofenac, Meloxicam… (có phản ứng phụ, gây viêm loét, xuất huyết dạ dày!), có thể kết hợp với thuốc chống co cơ và thuốc an thần, là có thể dễ dàng loại bỏ chứng nhức đầu.

Vì vậy, bệnh nhân thường ỷ lại vào thuốc, hễ nhức đầu thì uống một vài viên thuốc cho hết nhức, mà quên rằng stress là chuyện phải gặp thường xuyên và tình trạng nhức đầu do căng cơ sẽ tái phát.

Những cơn nhức đầu thay vì xuất hiện mỗi tháng một lần, dần dần có thể xuất hiện hàng tuần, rồi một tuần vài ba lần. Bệnh nhân tiếp tục sử dụng thuốc nhiều hơn, tác dụng thuốc lại giảm dần (do hiện tượng lờn thuốc) nên bệnh nhân phải tăng liều lượng, hoặc phối hợp nhiều loại thuốc với nhau, cho đến lúc phản ứng phụ xảy ra đủ nặng để phải ngưng thuốc.

Khi đã lệ thuộc thuốc giảm đau mà ngưng thuốc thì cơn đau sẽ nặng hơn, làm cho người bệnh ngày càng suy sụp tinh thần và nhức đầu sẽ xuất hiện mỗi ngày. Lúc này, bệnh lý nhức đầu đã chuyển sang một bối cảnh khác được gọi là nhức đầu do căng cơ mãn tính, rất khó điều trị khỏi hẳn.

Nhức đầu do căng cơ mãn tính là gì? Đây là tình trạng nhức đầu kéo dài liên tục, ngoài những triệu chứng như nhức đầu do căng cơ cấp còn có thêm một số triệu chứng khác như lo âu, trầm cảm, thay đổi giấc ngủ, rối loạn tiêu hóa, sụt cân, mệt mỏi, buồn rầu, người bệnh còn có cảm giác thất vọng, đôi khi tuyệt vọng…

Nhức đầu do căng cơ là một bệnh lý có thể điều trị được nếu phát hiện sớm và điều trị đến nơi đến chốn. Những phương thức điều trị theo Tây y như đã trình bày ở phần trên có thể làm giảm nhức đầu rất nhanh, nhưng sẽ tái phát và gây lệ thuộc vào thuốc cùng với những phản ứng phụ nguy hiểm… Bên cạnh đó, có thể điều trị nhức đầu bằng y học cổ truyền (YHCT).

Cách điều trị bao gồm những phương pháp không dùng thuốc như châm cứu, day bấm huyệt, xoa bóp, chườm nóng… và phương pháp dùng thuốc (gồm các loại dược thảo phù hợp), cả hai phương pháp này đều có tác dụng khai thông kinh lạc, hành khí, hoạt huyết, làm giảm đau và giảm co cơ, phục hồi sức khỏe chung cho cơ thể. Ngoài ra, bệnh nhân còn được hướng dẫn tập luyện một số phương pháp dưỡng sinh, yoga, thái cực quyền, khí công… Nếu kết hợp những phương pháp trên để điều trị có thể giúp bệnh nhân lành bệnh hoàn toàn mà không có bất cứ một phản ứng phụ độc hại nào.

Đối với những trường hợp đau đầu do căng cơ mãn tính khó khăn, đã dùng quá nhiều thuốc Tây chống đau và đã chịu những phản ứng phụ của thuốc thì lại cần phải được điều trị bằng YHCT để thoát khỏi sự lệ thuộc trên. Những bệnh nhân này, ngoài những phương pháp điều trị thông thường, cần phải thay đổi cách làm việc, thay đổi lối sống một cách triệt để hơn, đồng thời phải chuyên tâm tập luyện thư giãn và thiền định… để có thể sống chung với stress!

Một phương pháp điều trị độc đáo mà người bệnh có thể học một cách dễ dàng là phương pháp “tự xoa bóp”. Sau khi học xong, họ có thể tự điều trị và phòng bệnh cho mình (đỡ tốn kém thời gian và tiền bạc). Người bệnh ngồi trên một chiếc ghế đẩu, dùng tay để tự xoa nắn vùng vai, cổ, gáy, chẩm, đầu, mặt… với nguyên tắc cứ nơi nào bị “súc cứng” lại (co cơ), đau nhức thì tác động vào đó cho đến khi các triệu chứng bệnh lý này biến mất.

Khi thực hiện phương pháp tự xoa bóp, có thể kết hợp với một số loại dầu nóng nhẹ (không làm tổn thương da) và dầu nhờn để giúp các thao tác dễ dàng hơn. Phương pháp này có thể áp dụng nhiều lần trong ngày, thông thường khoảng hai lần (sáng, chiều), kéo dài 15-30 phút tùy điều kiện thời gian của mỗi người. Tuy nhiên, cũng có thể tự xoa bóp bất cứ lúc nào chúng ta thấy nhức mỏi. Tự xoa bóp, ngoài tác dụng chống đau, chống co cơ, còn có tác dụng thư giãn thần kinh, tái hồi phục sức khỏe chung để có đủ năng lượng làm việc vào ngày hôm sau.

Nhức đầu do căng cơ là một bệnh không nguy hiểm đến tính mạng, tuy nhiên khi bị nhức đầu, chúng ta phải đi khám bệnh để loại trừ những nguyên nhân thực thể như nhức đầu do viêm xoang, đau cột sống cổ, cao huyết áp, đe dọa đột quỵ não, u não… Khi được bác sĩ chẩn đoán là nhức đầu do căng cơ, người bệnh nên chọn những phương pháp điều trị bằng YHCT như đã trình bày ở trên.

Trong trường hợp cần dùng thuốc Tây, người bệnh phải hỏi ý kiến của thầy thuốc, không nên tự ý sử dụng cũng như tự ý tăng liều một cách tùy tiện vì có thể sẽ bị lệ thuộc thuốc cũng như gặp phải những phản ứng phụ độc hại không lường trước được.

^{___________________________________________________________}

⁽*⁾ Nguyên Phó viện trưởng Viện Y dược học dân tộc TPHCM