MobiFone-AVG: Thanh tra kiến nghị chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra
Vân Ly
 |
| Thanh tra Chính phủ đề nghị khởi tố điều tra vụ MobiFone mua AVG. Ảnh minh họa: TL |
(TBKTSG Online) – Thanh tra Chính phủ chiều 14-3 đã công khai kết luận thanh tra thương vụ MobiFone mua 95% cổ phần AVG, trong đó kiến nghị Thủ tướng giao cơ quan điều tra của Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ tài liệu, xem xét, khởi tố điều tra vụ việc.
Ban bí thư yêu cầu thanh tra việc MobiFone mua cổ phần AVG
Thông báo về Kết luận Thanh tra số 356/TB-TTCP đăng tải trên Cổng thanh tra điện tử Thanh tra chính phủ cho thấy, quá trình thực hiện dự án đầu tư, MobiFone, Bộ Thông tin và Truyền thông, các cơ quan liên quan đã để xảy ra nhiều quyết điểm vi phạm.
Trước đó, vào ngày 12-3, Tổng công ty Viễn thông MobiFone (MobiFone) và các cổ đông Công ty cổ phần nghe nhìn Toàn cầu (AVG) ký kết biên bản cam kết hủy thỏa thuận chuyển nhượng cổ phần, các cổ đông chuyển nhượng sẽ trả lại toàn bộ số tiền bán cổ phần đã được Mobifone thanh toán, cộng với tiền lãi từ khoản thanh toán này. Động thái này diễn ra 4 ngày sau khi có chỉ đạo nghiêm khắc, quyết liệt của Ban Bí thư về vụ việc MobiFone mua 95% cổ phần của AVG.
TheoVnExpress, ngày 13-3, Bộ Thông tin và Truyền thông đã báo cáo Ban Bí thư, Thường trực Chính phủ, Tổng Thanh tra Chính phủ về thông tin hủy bỏ thỏa thuận chuyển nhượng cổ phần giữa MobiFone và AVG.
Cũng theo báo điện tử này, MobiFone và AVG thống nhất huỷ việc chuyển nhượng 344,66 triệu cổ phần, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận theo thoả thuận. Tổng giá trị hợp đồng chuyển nhượng này là 8.889,8 tỉ đồng. Đại diện cho AVG trong cuộc thương thảo với MobiFone, ông Phạm Nhật Vũ đã đồng ý không yêu cầu phạt và đòi bồi thường khi hủy giao dịch. Ngoài số tiền đã thanh toán cho AVG, MobiFone cho biết đã phải trả một số chi phí liên quan như thuê tư vấn và đại diện AVG cũng đồng ý sẽ thanh toán cả những khoản này.
Khuyết điểm, vi phạm của MobiFone
Theo kết luận thanh tra, MobiFone đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm trong việc đề xuất dự án đầu tư, đặc biệt trong việc đánh giá tình hình tài chính, kinh doanh của AVG. Thực trạng tài chính, hoạt động kinh doanh của AVG từ khi thành lập đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp để mua bán cổ phần là rất khó khăn.
Tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp 31-3-2015 là rất xấu, tổng tài sản là trên 3.260 tỉ đồng; nợ phải trả trên 1.266 tỉ đồng; giá trị còn lại của tài sản cố định là 208,589 tỉ đồng. Từ khi thành lập đến thời điểm thẩm định giá liên tục lỗ, số lỗ luỹ kế đến 31-3-2015 là 1.632,909 tỉ đồng (bằng 45% vốn điều lệ).
AVG sử dụng vốn cho kinh doanh dịch vụ truyền hình chủ yếu là vốn vay và vốn chiếm dụng; vốn đầu tư ra ngoài doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn (đến 31-3-2015 đầu tư ra ngoài doanh nghiệp 2.659,907 tỉ đồng, chiếm 73,3% vốn điều lệ).
Đáng chú ý là việc đầu tư ngoài lĩnh vực truyền hình để mua lại cổ phần tại Công ty cổ phần giống tằm Mai Lĩnh và Công ty cổ phần An Viên B.P với số tiền 2.473,2 tỉ đồng (bình quân cao gấp 13 lần so với vốn đầu tư ban đầu của các cổ đông là 189,6 tỉ đồng, các cổ đông này đã thanh toán bù trừ với việc mua cổ phần do AVG phát hành để tăng vốn điều lệ, các cổ đông của 2 công ty này cũng là cổ đông của AVG).
Việc AVG đầu tư 2 khoản ngoài lĩnh vực truyền hình nêu trên tiềm ẩn rủi ro về tài chính, có dấu hiệu bất thường, nhưng Mobifone vẫn mua 2 khoản đầu tư này. Thanh tra Chính phủ cho rằng cần được tiếp tục làm rõ.
Khi báo cáo đề xuất đầu tư nhận chuyển nhượng cổ phần AVG và lập dự án đầu tư trình Bộ Thông tin và Truyền thông phê duyệt, MobiFone đã báo cáo không trung thực, không đầy đủ, đánh giá không đúng thực trạng tài chính rất xấu của AVG, thậm chí còn đánh giá khả quan về tình hình tài chính, kinh doanh của AVG như sau: “Từ năm 2012 đến năm 2014 thì doanh thu AVG tăng, lợi nhuận gộp đang tăng dần (dù đến nay vẫn đang lỗ kế hoạch), các chỉ số đều thể hiện sự tăng trưởng…” là vi phạm quy định tại Khoản 6 Điều 9 Luật số 69/2014/QH13 về hành vi bị cấm trong lĩnh vực đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp: “Cung cấp thông tin, báo cáo không trung thực, không chính xác, không đầy đủ, không kịp thời theo quy định của pháp luật”.
Thêm nữa kết luận thanh tra còn cho biết MobiFone làm trái và thiếu trách nhiệm trong việc lựa chọn các đơn vị tư vấn thẩm định giá trị doanh nghiệp AVG, tư vấn mua bán sáp nhập doanh nghiệp; nghiệm thu, sử dụng kết quả thẩm định giá trị AVG làm căn cứ đàm phán giá mua cổ phần.
Trong việc lựa chọn tư vấn thẩm định giá trị AVG và tư vấn mua bán, sáp nhập doanh nghiệp, MobiFone đã có những khuyết điểm, vi phạm quy định của Luật Đấu thầu.
Cụ thể trong việc lựa chọn Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam (VCBS), MobiFone đã chuyển tệp (file) hồ sơ yêu cầu (HSYC) cho VCBS trước khi phát hành HSYC, vi phạm hành vi bị cấm của Luật Đấu thầu.
Khi lựa chọn Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư và Thẩm định giá AMAX (AMAX), MobilFone chỉ căn cứ vào báo giá thấp nhất trong 3 đơn vị tư vấn, không thực hiện theo quy trình chỉ định thầu, vi phạm Nghị định số 63/2014.Khi đàm phán giá mua
cổ phần, MobiFone sử dụng kết quả thẩm định giá do AMAX xác định giá trị AVG là 16.565 tỉ đồng để đàm phám giá mua cổ phần mà không trừ các khoản nợ phải trả 1.134 tỉ đồng, riêng việc làm này gây thiệt hại 1.134 tỉ đồng.
AMAX đã sử dụng số liệu đầu vào không có cơ sở để xác định “Giá trị tài sản vô hình ngoài Bảng cân đối kế toán là 13.448 tỉ đồng”. Sau khi loại trừ giá trị tài sản vô hình 13.448 tỉ đồng và loại trừ nợ phải trả 1.134 tỉ đồng thì giá trị vốn chủ sở hữu của AVG tại thời điểm 31-3-2015 chỉ là 1.983 tỉ đồng (chưa tính đến việc định giá lại giá trị thực của các khoản AVG đã đầu tư tài chính ra ngoài doanh nghiệp); so với giá mua 95% cổ phần AVG là 8.889,815 tỉ đồng cho thấy nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước tại Mobifone khoảng 7.006 tỉ đồng.
Trách nhiệm của các bộ liên quan đến vụ việc
Theo kết luận thanh tra, tổ thẩm định của Bộ Thông tin và Truyền thông đã không xem xét, phân tích các thông tin về hạn chế, giới hạn, tính pháp lý, mức độ tin cậy của các Chứng thư thẩm định giá, Báo cáo thẩm định giá và Báo cáo tư vấn mà MobiFone đã sử dụng để đàm phán giá mua 95% cổ phần AVG, thể hiện thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định dự án đầu tư.
Sử dụng thông tin do AVG báo cáo với Bộ Thông tin và Truyền thông về mức giá định bán cho đối tác nước ngoài là 700 triệu đô la (tuy nhiên, Bộ không có tài liệu chứng minh tính chính xác, trung thực) nhưng vẫn dùng để so sánh, nhận xét về giá mua 95% cổ phần AVG là 8.898,3 tỉ đồng (cho rằng phương án giá này thấp hơn khoảng 7.000 tỉ đồng so với mức giá thấp nhất do Tổ chức thẩm định giá đưa ra và thấp hơn khoảng 300 triệu đô la so với mức giá AVG báo cáo định bán cho đối tác nước ngoài) là không có cơ sở. Mặt khác, hiệu quả đầu tư chưa được làm rõ, chưa chắc chắn nhưng đã đánh giá, nhận xét dự án đầu tư đảm bảo hiệu quả kinh tế.
Trong việc tổng hợp, báo cáo kết quả thẩm định dự án, tổ trưởng tổ thẩm định của Bộ Thông tin và Truyền thông đã không tổng hợp đầy đủ các ý kiến phản biện của một số thành viên, như: về sự cần thiết phải đầu tư vào AVG, việc lựa chọn phương án đầu tư mua cổ phần, việc xác định tỷ lệ mua cổ phần AVG nhưng đã đánh giá Mobifone nghiên cứu đầy đủ, toàn diện về Dự án, là thiếu khách quan, mang tính chủ quan.
Giá mua 95% cổ phần AVG và hiệu quả đầu tư là 2 yếu tố trọng yếu, trong báo cáo thẩm định dự án và các văn bản gửi Thủ tướng và Bộ Kế hoạch Đầu tư và Bộ Tài chính, mặc dù Bộ Thông tin và Truyền thông còn băn khoăn, đã nhiều lần đề nghị được trợ giúp, chưa được làm rõ, nhưng Bộ này vẫn trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư dự án và đã quyết định phê duyệt Dự án đầu tư, trong đó có 2 khoản đầu tư ngoài lĩnh vực truyền hình của AVG – mặc dù trước đó đã chỉ đạo MobiFone không mua 2 khoản đầu tư ngoài ngành.
Báo cáo của Thanh tra Chính phủ cho rằng, Bộ Thông tin và Truyền thông với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan đại diện chủ sở hữu và quản lý nhà nước về thông tin, truyền thông đã thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định dự án; Quyết định số 236/2015 phê duyệt dự án đầu tư không đảm bảo căn cứ pháp lý, vi phạm các quy định của pháp luật, gây thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước, cần phải được xem xét, hủy bỏ.
Kết luận thanh tra cũng cho rằng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có văn bản đề nghị Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư dự án là không đúng quy định tại Luật Đầu tư. Sau khi MobiFone đã ký hợp đồng chuyển nhượng 95% cổ phần AVG, đã thanh toán 95% giá trị hợp đồng, ngày 22/1/2016 Bộ Kế hoạch và Đầu tư lại có văn bản nêu rõ ảnh hưởng trực tiếp với nhiều nguy cơ, rủi ro từ việc mua 95% cổ phần AVG trong khi Mobifone đang tiến hành cổ phần hóa và đã “đề nghị dừng thực hiện dự án”.
Như vậy ý kiến của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại hai văn bản trên là thiếu nhất quán.
Thanh tra Chính phủ cho rằng, Bộ Tài chính có trách nhiệm quản lý nhà nước về lĩnh vực tài chính, đã không kịp thời đưa ra những phân tích, đánh giá, đề xuất về những tác động từ việc MobiFone bỏ số tiền 8889,815 tỉ đồng (chiếm gần 60% vốn điều lệ của MobiFone) để mua AVG, ảnh hưởng tiêu cực đến tiến trình cổ phần hóa.
Mặt khác, Bộ Tài chính đã nhận thấy vấn đề trọng yếu của việc đầu tư dự án, nhất là hiệu quả đầu tư và sự ảnh hưởng của việc đầu tư dự án làm giảm kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của MobiFone ngay trong giai đoạn 2015-2017 và đã đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo MobiFone tiếp tục rà soát dự án đầu tư để đảm bảo hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, nhưng vẫn thống nhất với đề xuất của cơ quan này về chủ trương đầu tư dự án và đề nghị Văn phòng Chính phủ tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ, trong khi Mobifone đang tiến hành cổ phần hóa.
Kiến nghị biện pháp xử lý
Cùng với việc công bố các kết luận sai phạm, Thanh tra Chính phủ kiến nghị, Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Chủ tịch HĐTV, các thành viên HĐTV, Tổng Giám đốc, các Phó tổng giám đốc, Kế toán trưởng, bộ phận của MobiFone đàm phán mua cổ phần AVG.
Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông xem xét, hủy bỏ Quyết định số 236/2015 phê duyệt dự án đầu tư dịch vụ truyền hình của MobiFone. Bộ Thông tin và Truyền thông kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu trong kết luận thanh tra.
Thanh tra Chính phủ đã chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm trên.
Về xử lý kinh tế, Bộ Thông tin và Truyền thông cùng MobiFone chịu trách nhiệm xử lý, thu hồi số tiền mà Mobifone đã thanh toán trong việc mua 95% cổ phần AVG; thực hiện các kết luận, xử lý của cơ quan chức năng có thẩm quyền.
Về xử lý vi phạm, Thanh tra Chính phủ cho rằng đây là vụ việc kinh tế rất nghiêm trọng, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao cho cơ quan điều tra có thẩm quyền của Bộ Công an tiếp nhận toàn bộ hồ sơ, tài liệu thanh tra dự án Tổng công ty Viễn thông MobiFone mua 95% cổ phần AVG để xem xét khởi tố điều tra, xử lý đúng người, đúng vi phạm, đúng pháp luật.
