Mỗi năm 60 điểm sạt lở, cát không về, ứng xử với ĐBSCL ra sao?
Trung Chánh
(TBKTSG Online) – Xói lở và sạt lở bờ sông ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng, trong 10 năm gần đây đã có thêm 582 điểm xói lở và sạt lở bờ sông mới đã được ghi nhận.
ĐBSCL: 10 năm, 564 điểm sạt lở, 834 km và 16.000 tỉ đồng
"Nguy cơ ĐBSCL sạt lở chỉ là vấn đề thời gian"
 |
| Sau 10 năm, xói lở và sạt lở bờ sông ở ĐBSCL tăng thêm 582 điểm. Trong ảnh là điểm sạt lở bờ sông Ô Môn, quận Ô Môn, Thành phố Cần Thơ. Ảnh: Trung Chánh |
Thông tin nêu trên được đưa ra tại hội thảo “Nguyên nhân, giải pháp hạn chế xói lở và bồi lắng trong hệ thống sông ĐBSCL” diễn ra ở tỉnh An Giang vào hôm nay, 26-11.
Ông Huỳnh Công Hoài đến từ Đại học Bách khoa thuộc Đại học Quốc gia TPHCM – đại diện nhóm nghiên cứu – cho biết, ĐBSCL là đồng bằng trẻ được hình thành do bồi lắng của nguồn phù sa sông Mekong mang về.
Do vậy, theo ông Hoài, vùng này có cấu tạo địa chất rất yếu và dễ bị tổn thương nên bất kỳ tác động nào của tự nhiên hay con người đều gây ảnh hưởng lớn đến vùng đất này.
Ông Hoài cho biết, trong 10 năm trở lại đây, hiện tượng xói lở và sạt lở bờ sông xảy ra ngày càng gia tăng, mà cụ thể, nếu năm 2010 ĐBSCL có 99 điểm xói lở và sạt lở bờ, thì đến năm 2019 đã tăng lên 681 điểm, tức tăng gần gấp 7 lần so với 2010 (tăng 582 điểm).
Với con số xói lở và sạt lở bờ sông như nêu trên đồng nghĩa mỗi năm vùng ĐBSCL có thêm khoảng 60 điểm mới được ghi nhận, đây là một con số rất đáng báo động.
Còn ghi nhận thực tế của TBKTSG Online, từ năm 2018 đến nay, có một số vụ sạt lở nghiêm trọng đã được ghi nhận như: vụ sạt lở ở Vàm Nao thuộc huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang; sạt lở quốc lộ 91 qua huyện Châu Phú, tỉnh An Giang; sạt lở bờ sông Ô Môn, quận Ô Môn, TP. Cần Thơ; sạt lở bờ sông Cái Sắn, huyện Vĩnh Thạnh, TP. Cần Thơ.
Mới đây nhất là vụ sạt lở công trình đường tuần tra biên giới thuộc xã Vĩnh Hội Đông, huyện An Phú, tỉnh An Giang. Vụ việc khiến cả một đoạn đường tuần tra biên giới đang thi công và một phần cầu Chắc Rè sụp xuống sông.
Về nguyên nhân dẫn đến xói lở, theo ông Hoài có rất nhiều, bao gồm nguyên nhân từ địa chất; từ hình thái sông như sông cong, cù lao trên sông, hố xói – khai thác cát; nguyên nhân do dòng chảy và triều; nguyên nhân do sóng tàu và thiếu hụt bùn cát…
Còn đối với nguyên nhân sạt lở bờ ở ĐBSCL, theo vị này, do xuất hiện hàm ếch; xây dựng cơ sở hạ tầng trên bề mặt; do áp lực thấm; tăng áp suất do mưa.
Đồng quan điểm, ông Dương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học Tài nguyên nước thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường, khi trao đổi với báo chí bên lề hội thảo nêu trên cho biết, sạt lở do tác động của hồ chứa ở thượng lưu là rất lớn, mà cụ thể là do phù sa về ĐBSCL giảm.
“Vấn đề này làm hạn chế bồi lắng dòng sông, gây sạt lở rất cao”, ông Sơn cho biết.
Ngoài ra, theo ông Sơn, việc phát triển khu dân cư dọc bờ sông ngày càng tăng, làm tăng tải trọng, nén bờ sông nên khả năng sạt lở rất cao.
Chính vì vậy, theo khuyến nghị của ông Sơn, cần xem xét, giảm tải bờ sông tại khu vực ĐBSCL. “Hiện nay, ở các nước phát triển có vật liệu xây dựng nhẹ thay thế cát tự nhiên. Do đó, chúng ta cần xem xét sử dụng vật liệu xây dựng nhẹ thay thế cát tự nhiên”, ông cho biết và nói rằng việc ứng dụng này sẽ giúp giảm khai thác cát tự nhiên, một nguyên nhân cũng dẫn đến hiện tượng xói lở, sạt lở bờ sông.
Trong bài viết “Chọn lấy cát, phải “hy sinh” ĐBSCL!”, ông Nguyễn Hữu Thiện, Chuyên gia nghiên cứu độc lập về sinh thái, cho rằng khi 11 đập thủy điện ở thượng nguồn sông Mekong được xây dựng, sẽ không còn hạt cát, viên sỏi nào về ĐBSCL. Nếu tiếp tục khai thác cát thì lòng sông sẽ sâu thêm, hiện lòng sông Tiền, sông Hậu đã sâu hơn 1,3m so với 10 năm trước.
Không chỉ bờ sông, mà bờ biển ĐBSCL cũng bị sạt lở, nhất là đoạn 250 ki lô mét từ Tiền Giang qua Sóc Trăng.
“Biết trước rằng tương lai cát không về, còn lại là việc chúng ta ứng xử với đồng bằng ra sao”, ông Thiện nhận xét và nói rằng nếu tiếp tục khai thác cát thì phải “hy sinh” ĐBSCL.
