Mỹ: nguy cơ chính phủ ngừng hoạt động
Huỳnh Hoa
 |
| Quốc hội Mỹ có thẩm quyền rất lớn trong việc phê duyệt ngân sách của chính phủ. |
(TBKTSG) – Nếu Tổng thống Barack Obama và các nghị sĩ đảng Cộng hòa trong Quốc hội không đạt được thỏa thuận về mức ngân sách cho 7 tháng còn lại của năm tài chính hiện hành, chính phủ Mỹ có thể phải ngừng hoạt động từ đầu tháng 3 tới.
Các nghị sĩ và dân biểu Cộng hòa đang cố gắng cắt giảm hàng chục tỉ đô la trong dự toán ngân sách của Chính phủ Mỹ nhằm thực hiện cam kết họ đã đưa ra trong chương trình vận động tranh cử trước đây trong khi nhiều nhóm khuynh hữu ngoài xã hội kêu gọi các nhà lập pháp Mỹ, nếu cần, phải gây áp lực buộc chính phủ phải “đóng cửa”.
Thỏa thuận về ngân sách giữa chính phủ và Quốc hội Mỹ phải đạt được trước ngày 4-3-2011, tức thứ Năm tuần tới, nếu không Chính phủ Mỹ sẽ không còn tiền để hoạt động. Khi ấy, quân nhân đã xuất ngũ sẽ không được hưởng trợ cấp, cơ quan ngoại giao sẽ không thể cấp hộ chiếu, cơ quan thống kê không thể phát hành các báo cáo định kỳ về việc làm và kinh tế, các viện bảo tàng và công viên quốc gia sẽ đóng cửa, thậm chí phân voi trong các sở thú sẽ không có người hốt dọn…
Bản dự thảo ngân sách được Hạ viện Mỹ thông qua cuối tuần trước với tỷ lệ sít sao và không có lá phiếu nào của đảng Dân chủ, chỉ cho phép Chính phủ Mỹ chi tiêu 1.200 tỉ đô la Mỹ trong năm nay, cắt giảm 61 tỉ đô la. Với mức cắt giảm kỷ lục này, hoạt động của Chính phủ Mỹ sẽ bị hạn chế trong hầu hết các lĩnh vực xã hội, từ giáo dục đến giao thông vận tải, viện trợ nhân đạo cho đến nghiên cứu y khoa. Thậm chí các lĩnh vực trọng yếu như quốc phòng và an ninh quốc gia – vốn được đảng Cộng hòa đề cao – cũng bị cắt giảm mạnh ngân sách.
Bản dự thảo này còn phải được Thượng viện Mỹ phê chuẩn trước khi chuyển cho Tổng thống Obama song Nhà Trắng cho biết, nếu dự toán ngân sách bị cắt quá nhiều, ông Obama có thể phủ quyết nghị quyết của Quốc hội.
Báo Washington Post cho biết, nhiều cơ quan chính quyền liên bang đã bắt đầu chuẩn bị cho khả năng đóng cửa, chỉ đạo nhân viên hủy bỏ các kế hoạch nghỉ dưỡng, sẵn sàng cho tình huống xấu. Theo thông lệ, mỗi khi chính phủ liên bang Mỹ phải ngừng hoạt động do hết ngân sách thì các cơ quan nhà nước phải lập danh sách các nhân viên “thiết yếu” phải tiếp tục làm việc và sau này sẽ được hưởng lương, còn những nhân viên “không thiết yếu” thì phải ngồi nhà. Chỉ riêng việc lập kế hoạch đóng cửa cơ quan, chọn lọc nhân viên “thiết yếu” và “không thiết yếu” cũng đã tiêu tốn nhiều công sức của các lãnh đạo cơ quan liên bang.
Các nhà thầu cung cấp dịch vụ cho Chính phủ Mỹ cũng đã chuẩn bị đối phó với sự gián đoạn có thể xảy ra và đã bắt đầu họp lại để đánh giá tác động tài chính của sự cố, ông Stan Soloway, Chủ tịch Hội đồng Dịch vụ chuyên nghiệp, đại diện hàng trăm nhà thầu của Mỹ, cho biết.
Tổng thống Obama cho rằng, một sự ngừng trệ của chính phủ sẽ có tác động xấu tới sự phục hồi kinh tế. Dân biểu Paul Ryan, Chủ tịch Ủy ban Ngân sách Hạ viện và nghị sĩ Lindsey O. Graham, đều thuộc đảng Cộng hòa, cũng cho rằng, họ không mong đợi chính phủ phải đóng cửa mà chỉ muốn có sự cắt giảm ngân sách và Quốc hội sẽ không đóng vai trò “gật” trước mọi đề xuất của chính phủ.
Trong các năm 1995 và 1996, Tổng thống Bill Clinton cũng đã có những bất đồng về ngân sách với Quốc hội Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát, và đã dẫn tới việc Chính phủ Mỹ ngừng hoạt động hơn 20 ngày; 260.000 công chức liên bang không được đi làm việc và không được trả lương. Lần này, các nghị sĩ đảng Dân chủ yêu cầu, nếu chính phủ ngừng hoạt động thì cả Tổng thống Obama và tất cả các thành viên Quốc hội đều không được nhận tiền lương.
Nếu chính phủ ngừng hoạt động, Tổng thống Obama có toàn quyền quyết định bộ ngành nào sẽ phải đóng cửa, và có khả năng hầu hết nhân viên của các bộ Quốc phòng, An ninh nội địa, Tư pháp, Ngoại giao và Cựu chiến binh vẫn phải đi làm việc để các hoạt động quốc phòng và an ninh quốc gia được duy trì liên tục. Các cơ quan chính phủ không dựa vào ngân sách như xưởng in tiền thì không phụ thuộc vào quyết định ngừng hoạt động của Chính phủ Mỹ.
