Cùng với những chuyển động tích cực của nhiều năm qua và cơ hội rộng mở ở phía trước, các ngân hàng ở Việt Nam đang có nhiều tiềm năng để phát triển. Tuy nhiên, không phải nhà băng nào cũng có thể nắm bắt được lợi thế này. Cơ hội tăng trưởng đang ở trong tay những ngân hàng làm ăn thực sự bài bản, có sức mạnh để tái cơ cấu hệ thống và tăng được nguồn vốn.
Mùa đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) năm nay, nhiều ngân hàng thương mại (NHTM) đang gợi mở những kế hoạch phát triển sôi động. Những thông tin về việc nhiều ngân hàng tiếp tục lên kế hoạch tăng vốn điều lệ và các kế hoạch sáp nhập, nhận chuyển giao ngân hàng tiếp tục được chú ý.
Hai dòng chảy thông tin trên đều sẽ góp phần định hình bức tranh và xu hướng hoạt động ngân hàng tại Việt Nam, làm đậm nét hơn một đặc điểm là thị trường còn nhiều cơ hội; số lượng ngân hàng không tăng lên, nếu không muốn nói là có thể giảm đi trong bối cảnh quy mô thị trường và nền kinh tế không ngừng mở rộng.
Cơ hội không dành cho tất cả
Cuối năm 2011, hệ thống các NHTM của Việt Nam có tổng 42 thành viên, gồm 5 NHTM nhà nước và 37 NHTM cổ phần. Từ năm 2012, khi bắt đầu thực hiện tái cơ cấu, số lượng NHTM giảm dần qua hợp nhất, sáp nhập hoặc Ngân hàng Nhà nước mua lại bắt buộc.
Từ giai đoạn đó đến nay, Việt Nam không có NHTM nào được thành lập mới hoàn toàn. Qua quá trình tái cơ cấu, hiện toàn hệ thống chỉ còn 35 NHTM, gồm 4 NHTM nhà nước, 3 ngân hàng mua lại bắt buộc và 28 NHTM cổ phần.
Số lượng ngân hàng đã giảm dần qua tái cơ cấu nhưng dự kiến sẽ còn tiếp tục giảm thêm. Trong khi đó, quy mô của nền kinh tế lại liên tục tăng trưởng qua các năm và không ngừng mở rộng. Trong điều kiện thị trường vốn chưa phát triển mạnh, thậm chí bộc lộ khó khăn và có phần thu hẹp lại như ở kênh trái phiếu doanh nghiệp vừa qua, một phần quan trọng của sức đỡ và động lực cho quy mô nền kinh tế mở rộng tập trung vào hệ thống NHTM.
Khi số lượng NHTM không những không tăng lên mà còn giảm đi, vai trò các ngân hàng lại càng mở rộng. Điều này cũng đồng nghĩa với việc, quy mô hoạt động kinh doanh của các nhà băng sẽ mở rộng theo quy mô tăng trưởng của nền kinh tế. Để nắm bắt cơ hội, cũng như giữ được vai trò động lực cho tăng trưởng kinh tế, ít nhất qua phát triển tín dụng, các ngân hàng buộc phải tăng vốn.
Tuy nhiên, cơ hội không mở rộng cho tất cả. Thực tế nhiều năm qua nhiều cho thấy, trong khi nhiều NHTM đã không thể tăng được vốn điều lệ vì nhiều nguyên thì những thành viên khác lại có thể đều đặn nâng sức vốn để mở rộng thị phần. Vị thế quy mô tổng tài sản của nhũng ngân hàng này đã không ngừng tăng lên cùng quy mô lợi nhuận. Diễn biến này cũng phản ánh rõ trong dữ liệu thống kê mà Ngân hàng Nhà nước công bố định kỳ.
Thêm một điểm liên quan khác, đó là bên cạnh việc khó nắm bắt được cơ hội gia tăng thị phần và quy mô, có những NHTM không hoặc khó tăng vốn điều lệ vì gặp trở ngại trong yêu cầu đáp ứng đủ vốn trong bối cảnh hệ thống đã tiến tới áp dụng Basel II.
Cụ thể, dữ liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước từ năm 2020 đến nay vẫn tách rõ hai hạng mục, gồm nhóm NHTM đều đặn tăng vốn và đáp ứng yêu cầu đủ vốn theo Basel II (theo Thông tư 41 của Ngân hàng Nhà nước) và nhóm vẫn đang phải tính yêu cầu đủ vốn ở cấp độ thấp hơn (theo Thông tư 22/2019 của Ngân hàng Nhà nước).
Nói cách khác, những thành viên đều đặn tăng được vốn điều lệ sẽ có bộ đệm an toàn vốn dày dặn hơn, có sức nâng tăng trưởng tín dụng cao hơn để mở rộng thị phần, cũng như có điều kiện để đẩy mạnh hơn nguồn lực đầu tư. Đặc biệt, là cho công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong xu thế mạnh mẽ những năm gần đây và hiện nay.
Chuyển hóa cơ hội thành hiệu quả, nhìn từ SHB
Nhìn lại quá trình tái cơ cấu và phát triển hệ thống nói trên, Ngân hàng Sài Gòn – Hà Nội (SHB) là trường hợp khá đặc biệt vì có thể vừa tiên phong tham gia tái cơ cấu hệ thống qua sáp nhập ngân hàng khác lại vừa đều đặn tăng được vốn điều lệ suốt những năm qua để nắm bắt các cơ hội.
Ngân hàng cũng đều đặn chi trả cổ tức cho cổ đông và nâng sức vốn. Đến cuối năm 2022, quy mô vốn điều lệ của SHB đã ở Top 5 NHTM cổ phần lớn nhất. Tổng tài sản của ngân hàng này cũng đã ở Top 10 các NHTM hàng đầu Việt Nam. Giá trị thương hiệu cũng liên tiếp góp mặt và tăng hạng ấn tượng trong Top 500 thương hiệu ngân hàng giá trị nhất thế giới.
Năm 2023, theo kế hoạch dự kiến, SHB tiếp tục đặt mục tiêu tăng mạnh vốn điều lệ lên hơn 36.600 tỉ đồng. Trong đó, tỷ lệ chi trả cổ tức cho năm 2022 dự kiến đạt tới 18%, cao nhất những năm qua. Cùng với kế hoạch này, SHB dự kiến cũng sẽ sớm hoàn tất việc chuyển nhượng 50% cổ phần đợt đầu tại SHB Finance cho Ngân hàng Krungsri (Thái Lan) để mang lại thặng dư đáng kể cho cổ đông.
Tăng vốn thành công, SHB sẽ có thêm sức nâng vốn để nắm cơ hội mở rộng phía trước như đề cập ở trên. Tuy nhên, quan trọng hơn là cơ hội đó được chuyển hóa rõ rệt vào hiệu quả hoạt động.
Theo báo cáo kết quả kinh doanh năm 2022 và chỉ tiêu kế hoạch 2023, SHB tiếp tục khẳng định vị trí hàng đầu ở Top 10 hiệu quả nhất toàn hệ thống NHTM Việt Nam, với tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) đạt trên 20%. Sức sinh lời này cao hơn nhiều lần so với lãi suất tiết kiệm, là một kênh một so sánh cơ bản nhất, đặc biệt trong bối cảnh các kênh đầu tư trở nên khó khăn và thậm chí tiềm ẩn rủi ro.
Với vốn điều lệ gia tăng, bộ đệm tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của SHB dự kiến sẽ duy trì trên 12% theo chuẩn Basel II, cao hơn nhiều so với mức tối thiểu Ngân hàng Nhà nước quy định (8%).
Đáng chú ý, bên cạnh chỉ số ROE ở mức cao, SHB cũng sở hữu chỉ số hiệu quả vận hành hàng đầu thị trường khi tỷ lệ chi phí trên thu nhập (CIR) chỉ 22,7% năm qua, cũng như đặt mục tiêu giữ ổn định trong năm nay.
Mục tiêu giữ ổn định CIR là một điểm được chú ý tại SHB. Theo chia sẻ mới đây của một lãnh đạo chuyên trách, trong năm 2023, SHB sẽ triển khai hàng loạt dự án trong lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyển đổi số và đầu tư mở thêm 5 chi nhánh và 25 phòng giao dịch.
Tháng 5-2023, SHB cũng sẽ ra mắt nền tảng ngân hàng số hoàn toàn mới. Qua đó, ngân hàng sẽ tiếp tục nâng cao hơn nữa trải nghiệm cho khách hàng, cụ thể hóa thêm động lực cho chiến lược phát triển ngân hàng bán lẻ hiện đại hàng đầu tại Việt Nam.
