Nguy cơ bong bóng từ các DNNN

Nguy cơ bong bóng từ các DNNN

TS. Nguyễn Anh Tuấn (*)

(TBKTSG) – Có thể xem tình trạng thua lỗ của các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) như một quả bóng và nếu các công ty nhà nước chưa cải tổ được bộ máy quản lý thì nguy cơ vỡ quả bóng sẽ rất cao. Đặc biệt, nguy cơ này sẽ càng cao nếu ngân sách liên tục bơm tiền cho các công ty này.

Việc kinh doanh thua lỗ, thậm chí đến mất khả năng thanh toán, của một số tập đoàn, công ty nhà nước là tất yếu khi mà cơ chế quản lý lỏng lẻo, nạn tham nhũng, đầu tư không hiệu quả tràn lan. Tập đoàn Vinashin hay Công ty Cho thuê tài chính II (ALCII), một công ty con của Agribank, là những ví dụ điển hình đã được phân tích nhiều trong thời gian vừa qua.

Theo Luật Phá sản, những doanh nghiệp như Vinashin, ALCII là những doanh nghiệp phá sản. Tuy nhiên, kể từ ngày Luật Phá sản có hiệu lực, dường như chưa một công ty, tổng công ty nhà nước nào tuyên bố phá sản. Việc phá sản một doanh nghiệp, mới nghe qua tuy có thể gây sốc nhưng thực tế, đó là một giải thoát tốt cho các doanh nghiệp bị thua lỗ và hơn thế nữa có thể là giải pháp tốt cho các chủ nợ của công ty, người mà trong bất kỳ lúc nào cũng có thể mất toàn bộ số tiền đã cho doanh nghiệp vay.

Việc bảo trợ quá mức các doanh nghiệp đang trong tình trạng thua lỗ từ ngân sách của Nhà nước như cách làm hiện nay sẽ làm cho tình hình càng trở nên trầm trọng. Trước hết, việc bơm tiền để hỗ trợ doanh nghiệp trong khi bộ máy tổ chức điều hành chưa được cải tổ, hiệu quả hoạt động chưa được nâng cao là việc làm vô cùng nguy hiểm và tốn nhiều chi phí của xã hội.

Một thực tế cũng nên lưu ý là trong cơ cấu nợ của các tổng công ty nhà nước thì chủ của phần lớn các khoản nợ lại là các tổng công ty nhà nước khác. Chỉ có các công ty nhà nước, Ngân hàng Nhà nước mới có thể cho vay những khoản nợ lên tới hàng ngàn, hàng chục ngàn tỉ đồng như vậy. Vì vậy, có thể xem tình trạng thua lỗ của các DNNN như một quả bóng và nếu các công ty nhà nước chưa cải tổ được bộ máy quản lý thì nguy cơ vỡ quả bóng sẽ rất cao. Ngoài ra, hàng năm, ngân sách nhà nước chi ra hàng chục ngàn tỉ đồng để đầu tư cho các tổng công ty nhà nước. Đến lúc ngân sách không kham nổi nữa thì các quả bóng này sẽ vỡ, khi đó hậu quả để lại rất lớn.

Để cải thiện tình trạng trên, trước hết cần thay đổi quan điểm quản lý các công ty nhà nước. Doanh nghiệp là một pháp nhân độc lập, có vốn và công cụ sản xuất, phải làm ăn có lãi để tồn tại và phát triển. Nhà nước chỉ nên điều tiết bằng các công cụ gián tiếp như ưu đãi thuế ở những lĩnh vực cần khuyến khích… Doanh nghiệp sẽ phải tự lo cho hoạt động của chính mình, tự tìm cách kinh doanh có lãi.

Vì vậy, Chính phủ nên có các động thái cứng rắn hơn đối với các doanh nghiệp làm ăn thua lỗ để ngăn ngừa các tác động xấu đến ngân sách nhà nước và sự ổn định vĩ mô. Việc cơ cấu lại tổ chức, điều chỉnh phạm vi và giảm quy mô hoạt động đồng thời tăng cường kiểm soát hoạt động của các DNNN cần phải được ưu tiên hàng đầu.

_____________________________________________

(*) Công ty cổ phần Chứng khoán Quốc tế Việt Nam