Nguyên liệu thức ăn chăn nuôi: Sẽ có đợt sóng tăng giá

Nguyên liệu thức ăn chăn nuôi: Sẽ có đợt sóng tăng giá

Phan Hồng Liên – Phạm Quang Diệu

(TBKTSG) – Cú sốc giá từ phía cung

Trong hai tháng qua, thị trường lúa mì thế giới chứng kiến một sự tăng giá đột biến. Nguyên nhân chính bắt nguồn từ phía cung. Sản xuất lúa mì phụ thuộc lớn vào thời tiết, trong khi khu vực biển Đen là một trong ba nơi sản xuất lớn nhất đang gặp phải hạn hán và thiếu nước, mức độ ảnh hưởng được đánh giá là trầm trọng nhất trong 30 năm trở lại đây.

Những diễn biến từ nhiều nơi về suy giảm nguồn cung cộng hưởng với các động thái chính sách theo hướng đảm bảo “an toàn”, thắt chặt xuất khẩu, đảm bảo an ninh lương thực đã dẫn đến tâm lý lo ngại bao trùm, thị trường phản ứng nhanh chóng, có thể giới đầu cơ đã tận dụng triệt để cơ hội này và đẩy giá lúa mì lên cao. Bắt đầu từ tháng 6, giá trung bình ở mức 456-458 cent/bushel ^(*) , đến đầu tháng 8 đã tăng lên mức 840 cent/bushel, như vậy trong vòng hơn một tháng tăng khoảng 85%.

Cú sốc có chuyển thành khủng hoảng?

Đã có những mối lo ngại dấy lên từ các tổ chức quốc tế cho đến giới hoạch định chính sách và kinh doanh về một kịch bản bi quan với kết quả thiếu lúa mì sẽ chuyển thành khủng hoảng lương thực toàn cầu. Liệu sẽ xảy ra một cuộc khủng hoảng mới? Câu trả lời hiện nay vẫn chưa thực sự rõ ràng, kịch bản giá bị chi phối bởi các yếu tố thời tiết ảnh hưởng ra sao đến các vụ mùa cuối năm của một số nước sản xuất quan trọng khác là Argentina, Úc và đặc biệt là các phản ứng chính sách của các chính phủ trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, nhìn vào các yếu tố căn bản của cung cầu có thể đem lại câu trả lời rõ ràng hơn, ít nhất là trong triển vọng trung hạn. Có hai yếu tố cần xem xét là sản lượng và dự trữ của các nước sản xuất lớn trên thế giới.

Với mức điều chỉnh 187,05 triệu tấn cho dự trữ lúa mì cuối kỳ của thế giới trong niên vụ 2010-2011 (theo dự báo của USDA – Bộ Nông nghiệp Mỹ), thị trường vẫn đang nằm trong tình trạng an toàn bởi mức dự trữ này cao hơn 13,25% so với niên vụ 2008-2009.

FAO và USDA cũng đồng thời đưa ra dự báo: sản lượng lúa mì thế giới mặc dù giảm so với các dự báo trước đó, nhưng vẫn cao hơn mức trung bình của giai đoạn 2006-2008, bên cạnh đó vẫn có một số nước có sản lượng đạt khá hơn so với năm ngoái như Úc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ.

Như vậy, có nhiều khả năng giá tăng đang mang tính đầu cơ, và tính thời điểm nhiều hơn là phản ánh thực chất cung cầu của thị trường. Giai đoạn tăng giá cao sẽ khó có thể duy trì trong thời gian dài.

Thị trường nội địa đang phản ứng

Những năm qua, nhập khẩu lúa mì của Việt Nam đã tăng rất mạnh, từ cuối năm 2009 và riêng nhập khẩu trong bảy tháng đầu năm nay đã vượt quá mức nhập khẩu của cả năm 2009 và gấp đôi năm 2008.

Nhập khẩu thức ăn chăn nuôi và lúa mì tăng mạnh thời gian qua có vẻ mâu thuẫn với xu hướng các ngành sử dụng đầu vào thức ăn chăn nuôi là chăn nuôi gia súc gia cầm và thủy sản đang trong giai đoạn tăng trưởng chậm, nếu không muốn nói là khá trì trệ. Thêm vào đó, một số ý kiến gần đây cho rằng Việt Nam đang nhập khẩu nông sản và cả vật tư đầu vào một cách không cần thiết trong khi sản xuất trong nước dư thừa. Có thể đây là một nhận định mang tính chiến lược và dài hạn cho sự phát triển của ngành, tuy nhiên nếu nhìn vào ngắn hạn và cơ chế vận động kinh doanh của doanh nghiệp thì xu hướng tăng mạnh nhập khẩu vật tư nông sản, trong đó có lúa mì trong thời gian qua có thể được lý giải như sau:

– Kể từ cuối năm 2009, Việt Nam đối diện với diện tích bắp và sắn giảm. Khi giá của các loại nguyên liệu này tăng thì xu hướng tìm kiếm các nguyên liệu có thể thay thế phát sinh. Các doanh nghiệp phát hiện lúa mì và DDGS (sản phẩm phụ giàu protein trong quá trình sản xuất ethanol từ bắp) là hai mặt hàng thay thế cho bắp nên tăng mạnh nhập khẩu.

– Rất nhiều khả năng các doanh nghiệp nhập khẩu thức ăn chăn nuôi đang đánh cược với thị trường, dự đoán xu hướng giá tăng và đã tăng mạnh nhập khẩu thời gian qua để tránh đợt tăng giá hiện nay. Xu hướng này đã làm dự trữ tăng lên. Số liệu tham khảo của Tổng cục Thống kê về dự trữ thức ăn cho gia súc, gia cầm, thủy sản vào thời điểm 1-7-2010 tăng từ 40-80% so với cùng kỳ.

Triển vọng thị trường

Các dự báo của các tổ chức quốc tế cho thấy không có những bất ổn định về cung và dự trữ lúa mì nên có nhiều khả năng giá lúa mì trên thị trường thế giới sẽ hạ nhiệt. Các doanh nghiệp nhập khẩu nên cân nhắc rủi ro khi quyết định tiếp tục nhập khẩu lúa mì để chờ giá lên.

Với mức giá cao như hiện nay, có nhiều khả năng từ tháng 8 trở đi nhập khẩu lúa mì của Việt Nam sẽ giảm. Nguồn cung lúa mì nhập khẩu giảm và mức giá cao sẽ ảnh hưởng đến mức giá của các nguyên liệu thay thế khác như cám, bắp, DDGS, làm giá các mặt hàng này có xu hướng tăng lên.

Theo tình hình này có thể sắp tới sẽ có đợt sóng tăng giá của nguyên liệu thức ăn chăn nuôi thế giới. Vì vậy, AgroMonitor dự đoán giá thức ăn chăn nuôi trong nước có nhiều khả năng bị đẩy lên trong các tháng cuối năm, gây sức ép về chi phí lên ngành chăn nuôi nội địa.

Trong một chừng mực nào đó, nếu giá lúa mì duy trì ở mức cao trong khoảng thời gian dài thì có thể thế giới sẽ tăng nhu cầu tiêu thụ gạo nhiều hơn dẫn đến giá lúa gạo sẽ tăng.

_____________________________

^(*) Bushel: đơn vị đo lường thể tích, khoảng 36 lít, để đong các loại hạt và ngũ cốc