Nóng cổ tức và cổ phiếu ưu đãi mùa đại hội

Nóng cổ tức và cổ phiếu ưu đãi mùa đại hội

Lưu Hảo

(TBKTSG) – Năm nào cũng thế, cứ đến mùa đại hội đồng cổ đông của công ty niêm yết, các nhà đầu tư lại tranh luận với công ty về cổ tức và việc trích lập quỹ đầu tư phát triển, quỹ khen thưởng, phúc lợi cho người lao động cũng như việc phát hành cổ phiếu ưu đãi cho cán bộ, công nhân viên (ESOP). Nhà đầu tư, nhất là những người nắm giữ cổ phiếu trung, dài hạn, thường mong muốn được nhận cổ tức, bằng tiền mặt càng tốt, không thì bằng cổ phiếu cũng được.

Năm nay Ngân hàng Nhà nước khuyến cáo các tổ chức tín dụng chia cổ tức bằng cổ phiếu và hiện chưa ngân hàng nào được phép chia cổ tức bằng tiền. Đấy là áp dụng cho ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân. Thế nhưng, với bốn ông lớn gốc nhà nước là Vietcombank, BIDV, VietinBank và Agribank, việc chia cổ tức bằng tiền gần như là tất yếu để ngân sách có khoản thu. Do nhu cầu cấp bách tăng vốn điều lệ để đáp ứng chỉ số an toàn vốn, VietinBank đang đề xuất được chia cổ tức bằng cổ phiếu. Xem ra khả năng đề xuất được chấp thuận đối với VietinBank khá cao. Riêng với Vietcombank và BIDV, việc chia cổ tức năm 2019 bằng tiền vẫn đang được cân nhắc và khả năng “phải chia” là hiện thực.

Sau cổ tức, phát hành cổ phiếu ESOP luôn hâm nóng các cuộc họp đại hội đồng cổ đông thường niên. Các công ty đều có chính sách phát hành cổ phiếu ưu đãi để giữ chân người lao động với giá bằng mệnh giá hoặc bằng 40-50% thị giá nếu thị giá cổ phiếu cao. Tỷ lệ phát hành cổ phiếu ESOP của Masan thường lên tới 1% vốn điều lệ với giá bằng mệnh giá. Thế giới Di động áp dụng tỷ lệ ESOP 3% cho năm nay. Công ty Vàng bạc Đá quí Phú Nhuận cũng là đơn vị phát hành ESOP thường xuyên với tỷ lệ cao. Từ 0,5-1% số lượng cổ phần đang lưu hành là tỷ lệ phổ biến của cổ phiếu ESOP. Một số nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư tổ chức, không ủng hộ ESOP khi cho rằng cổ phiếu ESOP sẽ pha loãng giá trị cổ phiếu. Đại hội đồng cổ đông của không ít công ty đã chứng kiến xung đột gay gắt giữa một số quỹ nước ngoài với lãnh đạo doanh nghiệp về quyết định phát hành cổ phiếu ESOP.

Các ngân hàng có cách thức thực hiện chính sách ESOP một cách mềm dẻo hơn và ít gặp phải phản đối của nhà đầu tư nhờ thị giá cổ phiếu thuộc mức trung bình so với thị trường (trừ cổ phiếu VCB và BIDV). Ngoài ra, thu nhập bình quân của nhân viên ngân hàng cao hơn đáng kể so với các ngành nghề khác nên người lao động tại tổ chức tín dụng cũng không mặn mà mua cổ phiếu ESOP. Trong quá khứ, đã từng có hiện tượng cổ phiếu ưu đãi ngân hàng thành “ngược đãi” khi chứng khoán suy thoái.

Một số ngân hàng tiến hành mua cổ phiếu quỹ ở những thời điểm thị giá xuống thấp, sau đó sử dụng cổ phiếu quỹ để phát hành ESOP với giá bằng mệnh giá. VPBank đã thực hiện cách thức này đôi lần. Cổ phiếu ESOP luôn yêu cầu người mua phải nắm giữ 1-3 năm, nhưng cũng có doanh nghiệp không đòi hỏi nắm giữ. Người mua có thể giao dịch ngay trên thị trường sau khi mua.

Đối với doanh nghiệp, chính sách ESOP luôn mang đến những lợi ích thiết thực lâu dài vì suy cho cùng đội ngũ nhân lực mới là nhân tố chính thúc đẩy lợi nhuận và tầm vóc công ty. Dịch Covid-19 đã minh chứng cho sự đúng đắn của ESOP. Nếu không có truyền thống áp dụng chính sách ESOP, không ít doanh nghiệp đã không thể bảo vệ được nguồn nhân lực. Trong lĩnh vực tài chính và công nghệ, chính sách ESOP đã giúp các công ty tuyển dụng được nguồn nhân sự cấp cao từ các trưởng phòng, trưởng bộ phận kinh doanh đến ban tổng giám đốc.

Vào thời điểm thị trường “thăng hoa”, chính sách ESOP dễ dàng được đại hội đồng cổ đông thông qua do tâm lý nhà đầu tư thuận lợi. Nếu chẳng may chính sách ESOP được đưa ra “mổ xẻ” những lúc thị giá cổ phiếu “lay lắt trước gió”, nó ít khi được đồng thuận biểu quyết đồng ý. Gần đây cổ phiếu ESOP đã trở thành quyết sách của nhiều công ty và càng ngày càng được sử dụng rộng rãi. Nhà đầu tư nên chăng đồng tình với chính sách ESOP bởi lợi ích của doanh nghiệp về bản chất cũng là lợi ích của cổ đông.