PCI: nhìn từ Bắc Ninh
Thành Trung
 |
| Công ty Samsung Vina khánh thành nhà máy sản xuất điện thoại di dộng tại Bắc Ninh cuối năm 2009. Ảnh: Quốc Hùng. |
(TBKTSG) – Chỉ trong bốn năm, từ vị trí thứ 23/42 tỉnh, thành phố trong bảng xếp hạng chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) vào năm 2005, Bắc Ninh đã vươn lên vị trí thứ 10/63 tỉnh, thành năm 2009. Vì sao?
Ông T., một doanh nhân có nhà máy sản xuất đặt ở Bắc Ninh, từng nhiều lần phải vò đầu bứt tai bởi mớ bòng bong thủ tục đầu tư xây dựng khi xin giấy phép đầu tư vào địa phương này. Đó là thời điểm cách nay đã hơn năm năm, nhưng nhớ lại, ông còn thấy sợ, bởi các quy định về thủ tục đất đai do nhiều đầu mối quản lý, mà các cơ quan này lại không thống nhất với nhau, thậm chí giẫm chân nhau.
Hệ quả là các doanh nghiệp tư nhân mất rất nhiều thời gian và tiền bạc để có thể hoàn thành các thủ tục giấy tờ.
Trong bảng xếp hạng PCI năm đầu tiên – 2005 (mới chỉ có 42 tỉnh, thành), Bắc Ninh đứng thứ 23/42. Nhờ những nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh của chính quyền tỉnh, một năm sau vị trí của Bắc Ninh nhích lên hạng thứ 22.
Năm 2007, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh bắt tay xây dựng mô hình “một cửa liên thông” và tháo gỡ các nút thắt hành chính cho doanh nghiệp. Nhờ đó, vị trí của Bắc Ninh đã được cải thiện, đứng thứ 20/64 tỉnh, thành, đặc biệt là vượt trội về chi phí thời gian, khả năng tiếp cận đất đai của doanh nghiệp tư nhân. Năm 2008, Bắc Ninh đứng thứ 16/64, là một trong ba tỉnh đứng đầu miền Bắc về cải thiện môi trường kinh doanh.
Trao đổi với TBKTSG, ông Phạm Phương Bắc, Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Bắc Ninh, khẳng định chỉ số PCI là một trong những động lực chính tạo cú hích cho tỉnh vươn lên mạnh mẽ chỉ trong vòng có bốn năm.
Một báo cáo rà soát thủ tục hành chính về đầu tư và tiếp cận đất đai của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Bắc Ninh, do Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) tiến hành với 34 doanh nghiệp đầu tư tại đây cho thấy, nhà đầu tư phải hoàn thành khoảng tám quy trình để có thể thuê được đất và xây dựng công trình. Thực tế, hầu như không có một doanh nghiệp tư nhân nào có những hiểu biết đầy đủ về các quy trình cần thiết trong việc xin giao đất để làm ăn tại tỉnh.
Một thành viên nhóm khảo sát của IFC cho biết, trả lời câu hỏi: “Trước khi bắt đầu nộp đơn, anh/chị có biết toàn bộ các quy trình xin đầu tư, giao thuê đất tại Bắc Ninh không?”, khoảng 70% doanh nghiệp khẳng định họ không hay biết gì về tám quy trình bắt buộc này, giống trường hợp của ông T. ở đầu bài. Điều này cũng có nghĩa là tính minh bạch thông tin trong các quy định về đất đai của tỉnh thấp.
Không những có nhiều quy trình, mà ba trong tổng số tám quy trình này còn phức tạp, gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp. Nhà đầu tư thường than phiền rằng, họ phải mất rất nhiều thời gian để hoàn thành nhiều bước khác nhau để có được quyết định cho phép khảo sát địa điểm từ UBND xã, huyện và sau đó là sở xây dựng, cuối cùng mới đến UBND tỉnh.
Một số nhà đầu tư than phiền rằng đôi lúc họ phải chờ quy hoạch đất đai của tỉnh, và đôi khi bị đối xử bất bình đẳng vì những chính sách ưu đãi cho nhà đầu tư nước ngoài. Để chứng minh điều này, báo cáo dẫn lời một công ty tại Bắc Ninh cho hay, công ty này và một công ty nước ngoài cùng nộp đơn xin giao đất trong cùng thời gian. Nhưng, trong khi nhà đầu tư trong nước mất tới một năm để hoàn thành toàn bộ các thủ tục thì nhà đầu tư nước ngoài được đặc cách, chỉ mất năm tháng.
Cũng cần nói thêm rằng, một nghiên cứu vào tháng 3-2007 của IFC về tác động của Luật Đất đai 2003 đến khả năng tiếp cận đất đai của doanh nghiệp nhỏ và vừa đã chỉ ra các khu công nghiệp chủ yếu phục vụ cho nhóm các doanh nghiệp lớn và có vốn đầu tư nước ngoài. Các doanh nghiệp nhỏ thường thuê đất từ chính quyền cấp tỉnh và địa phương.
Dường như cơ chế “một cửa liên thông” mà chính quyền Bắc Ninh tiến hành đã mang lại những tác động tích cực góp phần vào sự thăng hạng của tỉnh vài năm gần đây. Chẳng hạn, tỉnh ra quyết định giảm thời gian gia nhập thị trường từ trung bình 30 ngày (cá biệt có trường hợp tới 50 ngày) cho ba thủ tục: đăng ký kinh doanh; khắc dấu; mã số thuế xuống còn tối đa bảy ngày; giảm số lần đi lại của công dân trong thành lập doanh nghiệp từ 13 lần xuống ba lần.
