Phải là cuộc “phẫu thuật” quy hoạch đô thị
(TBKTSG) – Hà Nội hiện tại đang có một bộ mặt quy hoạch lộn xộn và manh mún. Mở rộng Hà Nội ra toàn bộ Hà Tây, một phần Vĩnh Phúc và bốn xã của Hòa Bình xét cho cùng cũng chỉ có ý nghĩa nếu mang một bộ mặt đô thị mới rõ ràng, mang tính định hướng cho tương lai. Khi đã định hướng được bộ mặt kiến trúc rồi, quy hoạch mới sẽ “gọi tên” được các dự án đầu tư về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng cơ sở đúng với mong muốn của nó.
Hà Nội hiện nay cũng như nhiều địa phương lớn khác trong cả nước đang thiếu một “chủ thuyết” quy hoạch dẫn đường khiến cho người dân không được hưởng lợi từ cấu trúc đô thị mạch lạc, khoa học mà phải sống trong một đô thị lộn xộn, quá tải và ô nhiễm.
Cấu trúc tổng thể đô thị Hà Nội đang bị rạn vỡ. Hàng trăm, hàng ngàn dự án từ vài ngàn mét vuông đến vài chục héc ta đã và đang xâu xé “cơ thể” Hà Nội theo kiểu mạnh ai nấy làm. Mỗi dự án đều nhất quán phương châm là tối thiểu hóa chi phí đầu tư hạ tầng nhằm tối đa hóa lợi nhuận. Việc tiết kiệm tối đa diện tích cây xanh ở khu đô thị Trung Hòa – Nhân Chính để mở rộng diện tích cho các khu nhà cao tầng san sát nhau, gây nên hiệu ứng nhà kính, đặc biệt về mùa hè, là một ví dụ.
Hà Nội vốn tự hào về hệ thống hồ ao và sông ngòi. Trái tim thủ đô là hồ Gươm, hồ Tây giữ vai trò lá phổi lớn, rồi sông Hồng bao bọc một phần thủ đô. Trên thực tế, các ao hồ đã bị các dự án vụ lợi tấn công, dân cư “nhảy dù” ra mặt nước theo các hình thức khác nhau trước sự buông xuôi, thỏa hiệp của các cấp quản lý. Đó là chưa nói đến hiệu quả thoát nước tự nhiên, điều hòa vi khí hậu của hệ thống hồ ao đang bị hạn chế đáng kể.
Vai trò độc đáo của yếu tố mặt nước trong cảnh quan chung của đô thị không được phát huy. Nay mới chỉ có Hà Nội gánh những căn bệnh trầm kha này một cách rõ rệt. Nếu không định hướng quy hoạch đúng, căn bệnh này sẽ lan tới Hà Tây, Vĩnh Phúc với cấp số nhân khi Hà Nội được mở rộng.
Đích cuối cùng của các nhà quy hoạch và quản lý là muốn có một đô thị vận hành tốt, dù đô thị đó sẽ phát triển theo chiều rộng hay chiều sâu. Nếu xác định được hình thái quy hoạch rõ ràng, có thể giảm thiểu tối đa những đứt gãy và lộn xộn nêu trên, nhằm đạt đến hai tiêu chí cuối cùng là công bằng, hiệu quả cho dân cư và phát triển xã hội.
Một cấu trúc đô thị mới, dù chỉ là mở rộng, cũng phải rõ ràng để từng người dân hay các nhà đầu tư kinh tế giải bài toán cụ thể của mình trên bài toán quy hoạch chung. Trong đô thị, các khu vực dành cho thương mại, dân cư hay khu hành chính, khu công nghiệp nên được lột tả bằng các ngôn ngữ kiến trúc rõ ràng, đúng tên gọi, đúng quy hoạch. Cần hạn chế nhất sự đan xen về quy hoạch, mà thực chất là quy hoạch lộn xộn, đã tồn tại hàng chục năm qua.
Sự rõ ràng tất yếu sẽ là tiền đề cho sự đồng bộ của toàn bộ hệ thống đô thị, từ hạ tầng, phân cấp quản lý, phân cấp đầu tư. Đồng bộ về quy hoạch sẽ kéo theo đồng bộ trong phối hợp giữa vùng cũ với vùng mở rộng, người quản lý ở thủ đô với người quản lý ở các nơi khác về thủ đô. Nếu không tạo ra được sự nhất quán đó, sẽ khó lòng xây dựng được một kịch bản đầu tư trên mọi phương diện cho thủ đô, từ hạ tầng kỹ thuật đến hạ tầng xã hội.
HOÀNG THÚC HÀO
Kiến trúc sư, Chủ tịch HĐQT Công ty 1+1>2
(NGỌC LAN ghi)
