Phải xem như là cơ hội
Vân Cầm
(TBKTSG) - Đã như một phản ứng tự động, mỗi khi xảy ra chuyện cán bộ lãnh đạo một doanh nghiệp nhà nước hay một cơ quan nhà nước nào đó bị phát hiện tham ô, nhận hối lộ hay lạm dụng quyền hạn để tư lợi, ngay lập tức doanh nghiệp hay cơ quan đó sẽ khẳng định đây chỉ là trường hợp cá biệt, vụ việc không ảnh hưởng gì đến hoạt động của họ.
Những tuyên bố mang tính trấn an này là điều dễ hiểu và cần thiết, nhất là với những ngành có quan hệ rộng rãi với công chúng như ngân hàng, kiểm sát, tòa án. Tuy nhiên, trách nhiệm của người đứng đầu doanh nghiệp hay cơ quan sau đó là phải nhanh chóng nghiên cứu vụ việc để tìm hiểu quy trình hoạt động của mình có những khe hở nào, chúng đã bị lợi dụng ra sao, và sắp tới phải chấn chỉnh những gì để tránh các vụ án hình sự trong tương lai. Nếu né tránh, xem đó là những ngoại lệ hay phủi tay rũ bỏ trách nhiệm sau khi đã chuyển giao vụ việc cho cơ quan điều tra, chính là đã bỏ mất cơ hội rà soát bộ máy của mình.
Lấy ví dụ, vụ án đã bị khởi tố liên quan đến Phó tổng giám đốc Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) vì tội nhận hối lộ của doanh nghiệp lên đến nhiều tỉ đồng. Theo logic thông thường, ngân hàng phải tìm đến doanh nghiệp để chào mời các khoản vay, phải chủ động tìm kiếm khách hàng tốt nhất để mở rộng kinh doanh. Đằng này, khách hàng lại phải hối lộ cho lãnh đạo ngân hàng để được vay vốn.
Chỉ riêng hiện tượng này thôi cũng đã giúp ngân hàng tự mình phải đặt ra biết bao câu hỏi cần trả lời: có những sơ hở nào trong quy trình thẩm định dự án, giải ngân vốn vay… có thể bị lợi dụng; làm sao ngăn ngừa cán bộ tín dụng hư hỏng lạm dụng quyền hạn cho vay trái quy định có hại cho ngân hàng; quy chế kiểm soát nội bộ phải như thế nào để ngăn ngừa các vụ tương tự trong tương lai…
Hay một vụ khác cũng vừa xảy ra khi Viện Kiểm sát Nhân dân quận Thủ Đức, TPHCM phát hiện hai kiểm sát viên của mình dính líu vào một vụ chạy án. Tất nhiên vụ việc đúng là không ảnh hưởng gì đến hoạt động của cơ quan này nhưng phải xem đây là dịp rà soát lại quy chế hoạt động của đơn vị chứ không thể chỉ dừng lại ở nhận xét vụ việc xảy ra là “do thiếu tu dưỡng đạo đức và thiếu rèn luyện phấn đấu, các kiểm sát viên trên đã không vượt qua được cám dỗ bản thân”.
Vụ khởi tố giám đốc chi nhánh miền Bắc của Tổng công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) cũng có thể cung cấp những bài học đắt giá về quản lý các chi nhánh, văn phòng đại diện của các doanh nghiệp hoạt động trên nhiều địa bàn khắp cả nước.
Nói rộng ra, công cuộc chống tham nhũng cần nhiều biện pháp mà một trong những biện pháp hữu hiệu nhất là dập tắt mọi điều kiện có thể dẫn đến tham nhũng. Sống trong một môi trường người muốn tham nhũng cũng không thể dễ dàng tham nhũng sẽ giúp duy trì một bộ máy trong sạch. Và để tạo ra một môi trường như vậy, tất cả các trường hợp tham nhũng đều đáng được nghiên cứu kỹ càng, rút ra những bài học, dù đắt giá, cho cơ quan mình và cho cả bộ máy hành chính. Trong quá trình đó, chính công cụ minh bạch, công khai thông tin sẽ giúp lãnh đạo các cơ quan nhanh chóng phát hiện những góc tối dễ dẫn đến tham nhũng để ngăn chặn kịp thời.
