Sắp bỏ màn hình cảm ứng trên ô tô?

(KTSG) - Sau một thời gian người dùng hứng thú với màn hình cảm ứng trên ô tô, giúp họ điều khiển nhiều thứ bằng cách chạm vuốt như trên điện thoại di động, nay họ cảm thấy bất tiện, phiền phức và có lúc nguy hiểm khi vừa lái xe vừa vuốt màn hình. Các nhà sản xuất cũng đã nhận thấy điều đó nên quay về các loại nút bấm, xoay cổ điển trên nhiều dòng xe.

• Khoảng 2,8 triệu ô tô có nguy cơ ‘kẹt’ tại trạm BOT từ ngày 1-10
• Doanh số ô tô truyền thống chững lại, xe hybrid ngược dòng tăng tốc

Phải thừa nhận xe đời mới, có màn hình cảm ứng lớn, màu đẹp, có thể chạm để điều khiển nhiều thứ như máy lạnh, sưởi ghế, chọn lộ trình rồi xem bản đồ đường đi, nhất là chọn nhạc, mở to vặn nhỏ đều bằng cách lướt trên màn hình y như trong phim khoa học giả tưởng trước đây. Tuy nhiên, nếu như ai cũng thấy vừa lái xe vừa điều khiển điện thoại là nguy hiểm, thậm chí bị cấm, tương tự như vậy, vừa lái xe vừa chạm màn hình rồi vuốt qua vuốt lại cũng sẽ nguy hiểm không kém.

Tờ Wired cho biết đến 90% người lái xe từng phàn nàn về mức độ khó điều khiển của màn hình cảm ứng. Một khảo sát của tạp chí What Car? vào năm ngoái trên 1.428 người lái xe cho thấy đến 89% thích nút vật lý hơn màn hình chạm vuốt. Nhiều video trên YouTube bày cách mở hộp trên táp-lô xe Tesla theo kiểu nửa đùa nửa thật, vì với xe đời cũ chỉ cần chạm nhẹ là hộp mở, còn với xe Tesla người dùng phải qua nhiều thao tác.

Với các nút điều khiển vật lý, người lái xe chỉ cần làm quen vị trí là sau đó không cần nhìn vẫn có thể dễ dàng điều khiển chúng, mắt vẫn nhìn vào hướng xe chạy. Màn hình cảm ứng không cho cảm giác như thế nên người dùng phải đảo mắt nhìn xem mình sẽ phải vuốt về hướng nào, chưa kể có nhiều chức năng để truy cập cần phải vào vài lớp sâu bên trong menu.

Năm 2022, Vi Bilagare, một tạp chí ô tô của Thụy Điển, tính toán xem người lái xe mất bao lâu để làm những thao tác như chuyển đài phát thanh hay thay đổi nhiệt độ trong xe trong khi đang lái với tốc độ 110 ki lô mét/giờ. Tạp chí so sánh 11 xe có màn hình cảm ứng với 1 xe kiểu cũ dùng nút vật lý. Lái xe kiểu cũ, người dùng làm mọi thao tác chỉ trong vòng 10 giây, trong lúc đó xe chạy được 300 mét. Với các xe có màn hình cảm ứng, xe tệ nhất phải mất đến 45 giây, xe đã chạy được 1,4 ki lô mét. Ngay cả với xe thiết kế màn hình tốt nhất cũng mất nhiều giây hơn xe đời cũ.

Một nghiên cứu khác thực hiện vào năm 2024 bởi SINTEF, một tổ chức nghiên cứu theo hợp đồng của Na Uy, dùng camera theo dõi ánh nhìn để so sánh xem lái xe mất tập trung bao lâu khi phải thao tác trên màn hình cảm ứng. Ngay cả thao tác nhanh nhất - tức điều chỉnh nhiệt độ trong xe - cũng mất 3,5 giây không nhìn vào đường đi mà phải nhìn vào màn hình. Chuyển qua đài phát thanh khác mất 11 giây; thêm một địa chỉ vào bản đồ đường đi mất 16 giây. Một phân tích năm 2020 thực hiện bởi Phòng Nghiên cứu vận tải của Anh cho thấy màn hình cảm ứng làm giảm thời gian phản ứng của người lái xe còn nhiều hơn khi uống rượu quá giới hạn cho phép.

Hiện nay các tổ chức an toàn đã chú ý và có sự điều chỉnh phù hợp. Ví dụ từ tháng Giêng năm nay, Euro NCAP, một tổ chức đánh giá mức độ an toàn cho xe bán ở châu Âu, quy định sẽ không có xe nào được đánh giá 5 sao trừ khi một số chức năng then chốt được điều khiển bằng nút vật lý. Hướng dẫn an toàn của Euro NCAP không có hiệu lực pháp lý nhưng các hãng sản xuất xe thường dùng đánh giá của tổ chức này làm điểm nhấn trong quảng bá.

Trên thực tế, các hãng như Volkswagen, Hyundai và Porsche đã phục hồi nhiều nút vật lý trên các kiểu xe mới, viện dẫn sở thích của khách hàng nay đã chuyển sang nút bấm sờ được. Việc chuyển hướng này có thể chậm chạp vì màn hình cảm ứng giúp các hãng tiết kiệm bộn tiền nhờ chuyển việc điều khiển sang phần mềm, khỏi trang bị các bộ phận cơ học. Quay trở lại nút vật lý truyền thống buộc các hãng phải thay đổi thiết kế, chạy lại hệ thống dây điện, đặt hàng từ các nhà cung ứng thứ ba…

Có lẽ sẽ có nhiều hãng tiếp cận bằng một giải pháp kết nối cái cũ với cái mới - tức vừa có màn hình cảm ứng vừa có nút bấm vật lý tùy theo chức năng cần điều khiển. Hãng nào chậm phát triển màn hình cảm ứng thì nay hủy luôn việc chuyển đổi, tập trung cải tiến các nút vật lý cho tiện dụng hơn.

Song song đó, nhiều hãng quay sang nghiên cứu dùng giọng nói để điều khiển mọi thứ, kể cả tích hợp ChatGPT vào xe, chưa biết mức độ hiệu quả như thế nào. Với màn hình cảm ứng, có lẽ đã đến lúc nhà sản xuất xe hiểu ra: công nghệ phục vụ con người chứ không phải con người làm nô lệ cho công nghệ.