Singapore đối mặt với suy thoái
Thái Hà
(TBKTSG Online) – Hầu hết mọi người xem việc tăng thuế hàng hóa và dịch vụ lần đầu tiên trong thập kỷ ở Singapore là cần thiết, nhưng một số người cho rằng đó là dấu hiệu cho thấy đảo quốc này không có câu trả lời dài hạn cho “quả bom nhân khẩu học hẹn giờ” của họ.
 |
| Dân số già đang là "quả bom nhân khẩu hẹn giờ" của Singapore. |
Người Hoa cho rằng vào dịp đầu năm mới Âm lịch, gạo đầy thùng là một dấu hiệu tốt cho cả năm. Chính phủ Singapore cũng tin vào điều đó khi Bộ trưởng tài chính Heng Swee Keat thông báo thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) sẽ tăng từ 7% lên 9% từ năm 2021, lần đầu tiên trong thập kỷ có sự tăng thuế này, và cũng là lần đầu tiên họ công bố sự tăng thuế sớm như vậy.
Ông Heng giải thích Singapore cần chi dùng nhiều hơn cho an ninh, giáo dục và đặc biệt là sức khỏe, hạ tầng. Ông nói với tờ báo Straits Times rằng chính phủ đã cân nhắc tất cả các khả năng và quyết định không còn cách nào khác là phải tăng thuế. Có nhiều tiếng nói phản đối ở Singapore nhưng không mạnh mẽ như ở Hong Kong năm 2006, khi hàng chục ngàn người đổ ra đường phản đối việc tăng thuế GST.
Trên bề mặt, đây là chiến thắng chính trị cho Heng, người được cho là dẫn đầu trong cuộc đua vào vị trí thủ tướng nhiệm kỳ tới. Nhưng nhiều phân tích kinh tế chuyên sâu chỉ ra quyết định tăng thuế sẽ liên quan đến một loạt thách thức có thể làm suy yếu Singapore trong dài hạn.
Singapore đang đối mặt với việc dân số già hóa rất nhanh và chậm thay đổi trước những đột phá công nghệ trên nhiều lĩnh vực. Năm nay, lần đầu tiên, số người từ 65 tuổi trở lên sẽ bằng với số người từ 15 tuổi trở xuống. Vào năm 2030, số người già sẽ vào khoảng 900.000 người, nhà kinh tế Francis Tan gọi đây là “quả bom hẹn giờ” của Singapore.
Singapore có tỷ lệ sinh đẻ vào hàng thấp nhất thế giới, xu hướng này không có dấu hiệu đảo chiều. Chi tiêu cho y tế đã tăng rất nhanh, trong có 6 năm, con số này đã tăng gần gấp ba lần, từ 3,9 tỉ đô la vào năm 2011 lên 10,8 tỉ đô la Mỹ vào năm 2017. Với ít người gia nhập lực lượng lao động, phát triển kinh tế sẽ bị ảnh hưởng và số người trong diện đóng thuế bị rút bớt.
Năm ngoái, Singapore tăng trưởng ở mức khá ngạc nhiên là 3,6%, hơn so với mức 2,4% vào năm 2016. Nhưng trong một thời gian dài, tỷ lệ tăng trưởng chỉ ở mức 1 đến 3%. Thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng trung bình 5,9% trong gian đoạn 2001 đến 2010.
Các thế hệ lãnh đạo Singapore đã từng tự hào về sự phát triển kỳ diệu của đảo quốc này, từ chỗ bị “đá đít” ra khỏi liên bang Malaysia để trở thành nước giàu nhất thế giới. Đối mặt với việc thiếu nước sạch, họ dùng công nghệ để biến nước thải và nước biển thành nước sinh hoạt. Đổi mới sáng tạo là yếu tố chính để tạo nên diện mạo Singapore trong các thập kỷ qua, họ được Bloomberg xếp vào hàng những nước đổi mới sáng tạo nhất thế giới.
Nhưng hiện nay, bên cạnh các start-up mới mọc với nhân sự phần đông là người nước ngoài, phần lớn các công ty địa phương ở Singapore vẫn vận hành theo cách cũ. Các ông lớn như viễn thông SingTel, giao thông Comford Delgro đang chậm chạp trong đổi mới công nghệ, hàng ngàn công ty nhỏ chưa sẵn sàng cho tương lai kinh tế số.
Theo khảo sát từ Phòng thương mại và công nghiệp Singapore, năm 2016 chỉ có 35% doanh nghiệp đầu tư vào các hoạt động đổi mới trong vòng 2 năm trước đó. Nguyên nhân? Họ không chắc việc đầu tư này hiệu quả. Ông Heng cho rằng tăng thuế GST cũng là một phương cách dụ dỗ các doanh nghiệp phải số hóa các hoạt động của họ để giảm chi phí. Mặt khác, cũng là để có nguồn ngân sách phục vụ đổi mới sáng tạo chung.
Nhưng có ngân sách cũng chỉ giải quyết một phần vấn đề. Phần kia là chính phủ cần những sáng kiến mới. “Dường như chúng tôi chưa có tầm nhìn rõ ràng về việc cần phải làm gì để Singapore trở lại vị thế đặc biệt”, ông Tan nhận xét.
Ông cho rằng việc tăng thuế thậm chí còn chưa đủ để cung cấp các giải pháp đầy đủ cho những thách thức về thay đổi cơ cấu dân số.
