Startup Việt: chọn toàn cầu trước hay nội địa trước?

Startup Việt: chọn toàn cầu trước hay nội địa trước?

Đức Tâm

Một bạn trẻ đặt câu hỏi với các diễn giả tại diễn đàn. Ảnh: Thành Hoa

(TBKTSG Online) – Trong phiên tọa đàm "Nghĩ quốc tế – Làm quốc gia" diễn ra chiều 2-12 tại Diễn đàn Lãnh đạo trẻ Việt Nam 2016, câu hỏi startup Việt nên chọn đi ra toàn cầu trước rồi quay lại nội địa hay ngược lại đã được đặt ra. Tuy vậy, không có một đáp án chung đối với câu hỏi này.

Phiên tọa đàm nêu trên là một trong ba nội dung chính của diễn đàn.

Hai nội dung còn lại, một liên quan đến chủ đề người trẻ nên làm gì để thích ứng với thế giới đang thay đổi với sự chia sẻ của ông Lê Trí Thông, Phó tổng giám đốc Prudential Việt Nam và ông Trần Đức Huy, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Công nghiệp Vĩnh Tường; một là phần đối thoại một – một giữa người dẫn chương trình và ông Nguyễn Đức Tài – đồng sáng lập và Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động (TGDD) xoay quanh những kinh nghiệm xây dựng và phát triển mô hình kinh doanh chuỗi cửa hàng điện thoại di động.

Quay lại câu hỏi được đặt ra trong phiên tọa đàm "Nghĩ quốc tế – Làm quốc gia", mỗi công ty khởi nghiệp khác nhau, tùy theo sản phẩm và thế mạnh của mình sẽ có những hướng đi khác nhau.

Với Công ty cổ phần Thực phẩm Gia đình Anco (Anco), chuyên về bánh gạo và xúc xích tiệt trùng, đơn vị này chọn phát triển thị trường nội địa như một bước đệm trước khi đi ra nước ngoài. Lý do, như ông Hứa Cao Trí – CEO Anco chia sẻ, công ty hiểu được nhu cầu thị trường nội địa và chinh phục thị trường nội địa là bước đi đầu tiên để tích lũy trước khi mở rộng ra nước ngoài.

Ngoài ra, theo ông Trí, thị trường nội địa sẽ là chiếc phao an toàn cho doanh nghiệp nương tựa khi thị trường thế giới biến động, bất ổn.

Nếu như Anco có sự phân biệt trước sau giữa hai thị trường thì VnTrip – công ty cung cấp dịch vụ đặt phòng khách sạn trực tuyến lại gần như tiến hành hai việc song song. Là một nền tảng đặt phòng với khách hàng ở khắp nơi, VnTrip đã ký kết hợp tác chiến lược với Booking.com – một trang đặt phòng khách sạn trực tuyến có quy mô toàn cầu để khách hàng Việt có thể đặt phòng quốc tế và ngược lại. 

Phát biểu tại diễn đàn, ông Lê Đắc Lâm – CEO Vntrip chia sẻ, với một startup như Vntrip, việc chiến thắng tại thị trường nội địa là điều cần thiết, và để đạt được điều này, bạn phải tham gia trò chơi toàn cầu để hội nhập, học hỏi, và hợp tác. 

Bên cạnh đó, ngay khi bạn chuẩn bị gọi vốn từ các quỹ đầu tư, việc đi ra toàn cầu đã là một yếu tố bắt buộc trong lộ trình phát triển của bạn, ông Lâm bổ sung thêm.

Ở một góc nhìn khác, ông Đinh Viết Hùng – CEO Design Bold, một startup cung cấp công cụ thiết kế trực tuyến giúp người dùng có thể tự thiết kế các loại ấn phẩm với thao tác đơn giản, không cần cài đặt trên máy, cho rằng câu hỏi đầu tiên không phải là toàn cầu hay địa phương mà nên làm rõ sản phẩm của mình mang lại giá trị gì cho khách hàng. Trả lời được câu hỏi đó, việc xác định thị trường ở đâu, toàn cầu hay nội địa, sẽ là yếu tố đến sau.

Như Design Bold chẳng hạn, ông Hùng chia sẻ, công ty ông hướng đến phục vụ khách hàng ở nước ngoài, thị trường chính vẫn là ở Mỹ, bởi ở đó mức độ sẵn sàng chi trả của khách hàng cao hơn so với Việt Nam. Ở Việt Nam, để khách hàng chịu chấp nhận chi trả cho việc sử dụng phần mềm là bài toán không đơn giản, ông Hùng nói.

Theo ông Hùng, thay vì đặt góc nhìn toàn cầu hay nội địa, và dễ bị vướng bởi ranh giới địa lý giữa các quốc gia, cần thấy rằng thế giới ngày nay là không biên giới (borderless). Chỉ cần một cú nhấp chuột, bạn đã có thể tiếp cận được với khách hàng trên toàn thế giới.

Vậy làm sao có thể xây dựng được sản phẩm đáp ứng được nhu cầu của khách hàng trên thế giới? Câu trả lời là bạn phải hiểu khách hàng và sự hiểu biết này đến từ nhiều yếu tố, trong đó tích lũy kiến thức và kinh nghiệm là điều không thể thiếu.

"Nhiều người nghĩ tại sao Design Bold được xây dựng chỉ trong một năm, trong vòng 12 ngày ra mắt đã có hơn 40.000 người đăng ký sử dụng và doanh thu 133.000 đô la Mỹ, tức gần 3 tỉ đồng? Không phải đơn giản vậy đâu. Ba năm trước tôi đã từng làm Design Bold những thất bại. Và xin nói rằng Design Bold là kết quả nối dài sau gần 12 năm tôi khởi nghiệp với công ty TNHH Giải pháp J.O.O.M, chứ không phải chuyện một sớm một chiều", ông Hùng chia sẻ.

Hai vũ khí của Thế Giới Di Dộng Ông Nguyễn Đức Tài trong buổi chia sẻ chiều 2-12. Ảnh: Thành Hoa Ngay trước phiên tọa đàm "Nghĩ quốc tế – Làm quốc gia" là phần chia sẻ của ông Nguyễn Đức Tài về câu chuyện xây dựng Thế Giới Di Động. Ông Tài chia sẻ theo kiểu hỏi đáp ngẫu nhiên. Ở đó, người dẫn chương trình và khán giả đặt câu hỏi mà họ quan tâm, ông Tài trả lời. Nội dung câu hỏi đa dạng. Không phải tất cả nhưng phần lớn các câu hỏi đều được trả lời. Thông tin phản hồi ít nhiều hữu ích với các bạn trẻ. TBKTSG Online tổng hợp, lược ghi những chia sẻ của ông Tài trong phần này. Với câu hỏi của chị Trương Lý Hoàng Phi, người dẫn dắt cuộc đối thoại 1 – 1 về những yếu tố giúp xây dựng và phát triển một chuỗi thành công, theo tôi, gồm có hai yếu tố là hệ thống quản trị, giám sát và con người thực thi. Nhiều người nói mới khởi nghiệp, không có tiền để xây hệ thống? Tôi cho đây chỉ là cái cớ. Chúng tôi đã bắt đầu ý thức về việc phải xây hệ thống quản trị ngay từ khi đưa cửa hàng thứ hai ra thị trường. Thời đó, một cái ở Nguyễn Đình Chiểu, một cái ở Cộng Hòa, cách xa nhau. Nếu không xây hệ thống, sẽ không thể quản lý tốt được. Kế đến, khi mở rộng ra các tỉnh khác, cửa hàng đầu tiên ở ngoài TPHCM, chúng tôi quyết định chọn đặt tại Buôn Ma Thuột. Đơn giản, bởi nơi đó xa. Và xa thì phải bắt buộc quản lý từ xa. Đó là cách chúng tôi thử nghiệm. Thử nghiệm chạy ổn ở đó rồi chúng tôi mới tự tin mở rộng sang các tỉnh thành khác. Lúc đầu, không nhiều tiền, chúng tôi phải tính toán kỹ mọi thứ và chi tiêu tiết kiệm, ví dụ như với máy tính thì dùng máy đã qua sử dụng. Tôi cho rằng luôn có nguồn lực phù hợp cho mỗi giai đoạn. Đó là câu chuyện thuộc về nhận thức, chứ không phải tài chính. Về nhân sự, để có đội ngũ nhân sự tốt – nền tảng của một dịch vụ tốt, cần phải hiểu rõ động lực của một người khi đi làm. Động lực đầu tiên là tài chính. Kế đến là niềm vui trong công việc. Để nhân viên có được niềm vui trong công việc, chúng tôi xây dựng môi trường dân chủ, công bằng. Đồng thời phân quyền tối đa để nhân viên có sự tự chủ trong công việc. Ở TGDD, người nắm rõ công việc nhất sẽ là người đưa ra quyết định chứ không phải người ngồi ở vị trí cao nhất. Khi mở rộng TGDD, vị trí 40 cửa hàng đầu tiên do tôi chọn. Từ cửa hàng 40 đến 80 do người khác được tôi hướng dẫn và chuyển giao dần theo thời gian. Và từ sau cửa hàng số 80, tại TGDD đã có rất nhiều nhân viên được phân quyền để đưa ra quyết định cửa hàng nên được đặt ở đâu. Dĩ nhiên bên cạnh việc phân quyền, vẫn cần đặt ra những tiêu chí cụ thể để quản lý, ví dụ như tỷ lệ chi phí thuê mặt bằng trên tổng doanh thu và một số yếu tố khác. Khi số cửa hàng TGDD tăng trưởng nhanh, làm sao có thể "nhân bản" đủ đội ngũ quản lý để đảm nhận công việc? Theo tôi, chỉ có cái gì đơn giản mới dễ nhân bản. Và chúng tôi đặt ra yêu cầu cho người quản lý đơn giản. Chỉ cần họ đáp ứng đủ hai yếu tố: một là biết cách phục vụ khách hàng; hai là biết động viên nhân viên. Những việc phức tạp còn lại, ví như lập báo cáo cuối ngày, chuẩn bị hàng cho những ngày kế tiếp… tất cả những việc này, hệ thống quản trị được xây dựng sẽ hỗ trợ người quản lý. Về tài chính, chúng tôi trả lương cho nhân viên theo triết lý cùng làm cùng hưởng. Đây là cách chúng tôi làm khi đã kinh doanh tốt. Còn khi mới khởi nghiệp, tôi chọn cách khác. Thời gian đầu, tôi thuyết phục người bạn về làm giám đốc tài chính cho chúng tôi. Mức lương anh ấy được trả là 200 đô la Mỹ, thấp hơn 800 đô la so với mức lương anh ấy đang nhận ở nước ngoài. Thế nhưng anh ấy vẫn về làm cùng chúng tôi. Lý do? Bởi tôi đề xuất với anh ấy một tương lai, chứ không phải một vị trí công việc. Tôi chia sẻ với anh ấy rằng, chúng ta làm cái này, nếu thành công, sẽ như thế này… nếu thất bại thì tôi và anh đi bụi. Anh ấy tin tôi, tin vào tương lai của công ty và quyết định đi cùng. Về lời khuyên lứa tuổi nào phù hợp để khởi nghiệp, theo tôi, không ai chọn tuổi để khởi nghiệp cả. Tuy vậy, đừng quá già, và cũng đừng quá trẻ. Già quá, rủi ro, không có cơ hội làm lại. Trẻ quá, dễ nản khi gặp khó khăn, chưa kể tính háo thắng và chủ quan cũng không tốt cho khởi nghiệp.

Mời xem thêm:

Có gì ở Diễn đàn Lãnh đạo trẻ Việt Nam 2016?

Công ty làm đồ chơi trẻ em thắng giải cuộc thi startup