(KTSG) - Tài chính toàn diện đang hướng đến các mục tiêu thiết thực hơn là sức khỏe tài chính, an toàn tài chính của người dân và doanh nghiệp trước các cú sốc bất định của kinh tế toàn cầu hiện nay.
- Sức khỏe tài chính nhóm các ngân hàng thương mại quy mô nhỏ
- Chuyên gia IFC: Việt Nam nên hướng đến ‘sức khỏe tài chính’ ngay từ bây giờ
Câu chuyện bên lề giữa Kinh tế Sài Gòn và các diễn giả tại cuộc hội thảo “Thúc đẩy công nghệ số - Mở rộng tiếp cận tài chính”(*) chuyển sang một hướng khác, rộng mở hơn.
Giàu có nhưng Singapore vẫn vạch ra kế hoạch hỗ trợ người quét dọn, bán hàng ăn với thu nhập còm cõi. Thái Lan có kế hoạch “mỗi bên một nửa” khi nhà nước hỗ trợ 50% các chi tiêu thiết yếu hàng ngày của người thu nhập thấp…
Chuyện của “nhà giàu châu Á”
Singapore là quốc gia nhỏ bé nhưng giàu có, là nơi cư ngụ của rất nhiều người siêu giàu và tỉ phú. Nhưng Tiến sĩ Xiaoli Li, Trưởng khoa Công nghệ và Thiết kế thông tin thuộc Đại học Công nghệ và Thiết kế Singapore (SUTD) nói rằng Singapore vẫn cần có chiến lược tài chính toàn diện (financial inclusion).
Theo các nền tảng thống kê như Statista, Relocate.me và Instarem nói mức thu nhập trung bình hiện tại ở Singapore khoảng 5.000-6.500 đô la Singapore mỗi tháng. Ông Christian Rodriguez, cố vấn cấp cao của nhóm các tổ chức tài chính FIG (thuộc IFC), tiếp lời rằng mức lương trung bình ở trên là tạm đủ sống ở Singapore. “Dưới con số trung bình 5.000-6.000 đô la, mọi người sẽ rất chật vật”, ông nói. Vẫn có những người có mức thu nhập hàng tháng chỉ khoảng 2.000-2.500 đô la Singpore, như người quét dọn, bán hàng ăn. Những người cao tuổi sẽ đặc biệt khó khăn hơn…
Tài chính toàn diện là việc đảm bảo mọi người có thể tiếp cận các dịch vụ cơ bản (ngân hàng, thanh toán, tín dụng, bảo hiểm). Nhưng mục tiêu cuối cùng phải là bảo đảm sức khỏe tài chính (financial health), kiểu vẫn đủ khả năng chi trả cho việc học lên cao, mua nhà, nghỉ hưu hay không may bị mất việc, ốm đau nặng nề…
Đó là lý do trong kế hoạch ngân sách Budget 2025, Chính phủ Singapore dành nhiều khoản hỗ trợ trực tiếp cho cá nhân và gia đình. Chẳng hạn, mỗi hộ gia đình nhận 500 đô la Singapore vào tháng 5-2025 và sẽ nhận thêm 300 đô la vào tháng 1-2026. Đặc biệt, hồi tháng 7, gói voucher SG60 nhân kỷ niệm 60 năm ngày Quốc khánh Singapore cấp 800 đô la cho người trên 60 tuổi và 600 đô la cho người từ 21-59 tuổi. Các gia đình thu nhập thấp và trung bình cũng nhận thêm 450-850 đô la tiền hoàn thuế GST vào tháng 8, và người già được trợ cấp 200-300 đô la. Doanh nghiệp cũng được hoàn thuế doanh nghiệp đến 50%, nhận hỗ trợ tiền mặt và nhiều ưu đãi khác.
Công nghệ là chìa khóa của Singapore
Theo Principal Financial Group, Singapore dẫn đầu chỉ số tài chính toàn diện trong ba năm liên tiếp (2022-2024) nhờ các trụ cột chính phủ, hệ thống tài chính và doanh nghiệp.
Tài chính toàn diện là việc đảm bảo mọi người có thể tiếp cận các dịch vụ cơ bản (ngân hàng, thanh toán, tín dụng, bảo hiểm). Nhưng mục tiêu cuối cùng phải là bảo đảm sức khỏe tài chính (financial health), kiểu vẫn đủ khả năng chi trả cho việc học lên cao, mua nhà, nghỉ hưu hay mất việc, ốm đau nặng nề…
Nhà tư vấn Bernard Koo nhấn mạnh rằng đổi mới công nghệ tài chính (FinTech) đang là trụ cột của chính sách này. Các sáng kiến nổi bật bao gồm FinTech Festival (nền tảng hợp tác khu vực), APIX (Mạng lưới đổi mới tài chính ASEAN), dịch vụ chuyển tiền P2P PayNow và các ví điện tử xuyên biên giới.
Các nền tảng công nghệ Singapore cũng đang mở rộng ảnh hưởng tại Đông Nam Á.
Chẳng hạn, ví điện tử của Grab đã hỗ trợ giao dịch không tiền mặt cho cả người không có tài khoản ngân hàng, gồm các khoản vay nhỏ, bảo hiểm và tiết kiệm. Validus Capital, nền tảng tài chính dành cho SME, đã mở rộng sang Việt Nam, Indonesia và Thái Lan, với các khoản vay nhanh thông qua phân tích dữ liệu và AI. Tương tự, hãng công nghệ bảo hiểm Singlife cũng mở rộng các sản phẩm bảo hiểm trên smartphone cho cá nhân thu nhập thấp ở ASEAN.
“Mỗi bên hùn một nửa” kiểu Thái Lan
Ông Christian Rodriguez, đang làm việc tại Bangkok, nói rằng mở rộng tiếp cận tài chính tại Thái Lan đang chú trọng hỗ trợ người dân đang chịu gánh nặng chi phí thường ngày.
Sau hai tuần chuẩn bị, hôm 29-10 chương trình Khon La Khrueng Plus đã khởi sự. Trong chương trình “mỗi bên một nửa” này, nhà nước và người dân đồng chi trả 50/50 cho các mặt hàng thiết yếu qua ví điện tử Pao Tang. Khon La Khrueng Plus lần này là đợt 6, sau thành công của năm đợt trước trong việc hỗ trợ người dân và doanh nghiệp chống chọi với dịch Covid-19 trong ba năm 2020-2022.
Chương trình mới này thay thế cho kế hoạch tặng mỗi người dân 10.000 baht (315 đô la Mỹ) trước đó. Bởi khảo sát trước đó cho thấy người dân chỉ xài 40 satang (xu) cho mỗi baht được tài trợ. Chi tiền mặt đã không đạt mục đích kích thích chi tiêu, hỗ trợ người buôn bán nhỏ.
Chương trình Khon La Khrueng Plus nhắm đến khoảng 20 triệu người dân, dành cho cả người đóng thuế và không đóng thuế, với mức hỗ trợ 2.000-2.400 baht. Mức chi tiêu hàng ngày được trợ cấp 50% tối đa là 200 baht. Kinh phí của chương trình là 44 tỉ baht, kéo dài đến 31-12-2025.
Chữ ký điện tử và công chứng điện tử giúp toàn bộ quy trình từ xác thực, phê duyệt đến ký kết đều trực tuyến và đều có giá trị pháp lý. Đây chính là nền tảng quan trọng cho hệ sinh thái tài chính số hoàn chỉnh. Ông nói VNeID đang tiệm cận Sing Pass - nền tảng định danh duy nhất ở Singapore, giúp người dân có thể xác thực mọi dịch vụ.
Chính sách này nằm trong chiến lược tài khóa 3P mà Thái Lan trình bày tại Hội nghị Bộ trưởng Tài chính APEC. Một là tính chính xác (precision), liên quan đến công nghệ và dữ liệu, ví điện tử Pao Tang là một ví dụ. Hai là ưu tiên (priorities), củng cố kinh tế cơ sở và đầu tư vào nhân lực. Ba là, quan hệ đối tác (partnership) giữa khu vực tư và chính phủ, nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính cho chính phủ.
Hồi tháng 4-2025, Ngân hàng Thái Lan cũng trình bày chiến lược “3 mở” (3 Open) để thúc đẩy tài chính toàn diện, bao gồm: cạnh tranh mở, cơ sở hạ tầng mở và dữ liệu mở.
Hướng đi tương lai cho Việt Nam
Các chuyển biến công nghệ ở Singapore và Thái Lan có ý nghĩa như thế nào với Việt Nam? Đặc biệt là khi eKYC ở Việt Nam chủ yếu mới dùng để mở tài khoản…
Về cơ sở pháp lý, chữ ký điện tử đã được công nhận về mặt pháp lý tại Singapore từ tháng 7-1998, sau khi thông qua Đạo luật giao dịch điện tử (ETA). Công chứng điện tử (e-notary) ra mắt năm 2019, ban đầu chỉ xác thực điện tử (e-register). Cuối năm 2023, việc tuyên thệ, khai báo và công chứng từ xa mới được công nhận.
Thái Lan đã chấp nhận chữ ký điện tử từ năm 2001. Tuy vậy, công chứng điện tử chưa được công nhận chính thức về mặt pháp lý.
Tiến sĩ Xiaoli Li nói rằng chữ ký điện tử và công chứng điện tử giúp toàn bộ quy trình từ xác thực, phê duyệt đến ký kết đều trực tuyến và đều có giá trị pháp lý. Đây chính là nền tảng quan trọng cho hệ sinh thái tài chính số hoàn chỉnh. Ông nói VNeID đang tiệm cận Sing Pass - nền tảng định danh duy nhất ở Singapore, giúp người dân có thể xác thực mọi dịch vụ.
Ông Shehryar Ali Shah - Giám đốc quốc gia kiêm Trưởng văn phòng IFC tại TPHCM, người từng làm việc cho DBS, ngân hàng lớn nhất Singapore và Đông Nam Á - nói rằng các ngân hàng lớn ở Singapore, như DBS, UOB và OCBC đã khai thác và quản trị hiệu quả nguồn tài nguyên dữ liệu từ chiếc điện thoại di động thông minh từ mười năm trước.
Tuy vậy, Shah nhấn mạnh đến vấn đề an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Ông nói đó cũng là vấn đề Việt Nam cần lưu tâm.
Câu trả lời này dường như nhắc lại vụ Ngân hàng OCBC bồi hoàn “thiện chí” 100% cho khách hàng bị lừa đảo trực tuyến hơn 6,3 triệu đô la Mỹ hồi tháng 1-2022. Vụ việc là lời nhắc nhở về trách nhiệm của các bên liên quan, gồm cơ quan quản lý, hiệp hội ngân hàng, ngân hàng và cả khách hàng.
Tháng 10-2023, Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) và Cơ quan phát triển truyền thông (IMDA) đã công bố một dự thảo tham vấn về “Khuôn khổ trách nhiệm chung” (SRF) giữa các bên. Đến nay, dự thảo này vẫn không thể thành luật.
Nhưng đó là đích ngắm rõ rệt mà tài chính toàn diện phải hướng đến. Sức khỏe tài chính phải bao gồm an toàn tài chính cho người dân, tổ chức và doanh nghiệp.
(*) Hội thảo do Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) thuộc Ngân hàng Thế giới (WB) phối hợp với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) tổ chức tại TPHCM ngày 29 và 30-10-2025.
