“Tái huấn luyện” cho não
Bác sĩ Lương Lễ Hoàng (*)
 |
(TBKTSG) – Hệ thần kinh rất cần hai điều kiện cơ bản: tiến độ tập trung và chiều sâu của trí nhớ. Mất tập trung và đãng trí là dấu hiệu báo động sớm cho thấy não đã mệt nhoài.
Bạn nên công bằng hơn với bộ não của mình. Đừng tiếp tục nuôi ảo tưởng mình là “siêu nhân” nên sức mấy mà bệnh. Trái lại, tập dượt thường xuyên cho não là biện pháp đơn giản nhưng hữu hiệu để não đừng mau chân về vườn.
Là doanh nhân, có bao giờ bạn thử tưởng tượng mình đang điều hành một công ty truyền thông với khoảng 100… tỉ nhân viên, mà mỗi người có nhiệm vụ thu lượm thông tin, đánh giá dữ liệu, phân loại hồ sơ, đánh giá kết quả và đề nghị hướng xử lý bằng cách làm việc 24/24 giờ qua hệ thống vi tính siêu đẳng với tối thiểu 10.000 đường dây xuất nhập?
Nếu đã là chủ doanh nghiệp, ắt bạn đã rõ không đơn giản chút nào để nhân viên dưới quyền ngồi cạnh nhau đừng nạnh hẹ mà cộng tác nhiệt tình với nhau.
Càng khó hơn nữa là làm sao để tập thể nhân viên cùng lúc phát huy tính sáng tạo nhưng đồng thời chủ động loại bỏ những thao tác không cần thiết vì hiệu năng cao nhất của công ty. Không đơn giản chút nào, hay nói thành thật hơn, chắc chắn bất khả thi với hoạt động đồng bộ ở tầm vóc như vừa mô tả.
Ấy thế mà hệ thần kinh con người với tối thiểu 100 tỉ tế bào, với hơn 10.000 điểm cảm thụ trên mỗi tế bào và mạng lưới dẫn truyền thần kinh chi chít trong cả ba chiều không gian, đã vận hành như thế ngay từ lúc con người còn trong lòng mẹ cho đến phút giã biệt cuộc chơi, không nghỉ một giây, ngay cả trong giấc ngủ, thậm chí trong lúc hôn mê!
Từ cảm xúc ghi nhận qua giác quan bước vào vùng ký ức trường viễn, từ vô thức hoán chuyển thành ý thức, từ kiến thức nâng cấp thành tri thức, tất cả dữ liệu được thu nạp, chọn lọc, biến thể liên tục bởi não bộ để mỗi người trở thành một chủ thể hoàn toàn cá biệt, có hay có dở, có khéo có vụng, để cuộc sống trên trái đất trải qua bao cuộc thăng trầm vẫn phong phú và đa dạng.
Khác với công việc theo kiểu tám tiếng mỗi ngày, sống chết mặc bay tiền thầy bỏ túi, điểm khéo vô cùng của hệ thần kinh trung ương là công việc lại thay đổi liên tục tùy theo tình huống trước mắt. Tế bào não vì thế là biểu tượng tột cùng của tính linh động và sáng tạo để gặp kiểu nào cũng làm tới nơi, chơi tới bến. Muốn được vậy, hệ thần kinh rất cần hai điều kiện cơ bản: tiến độ tập trung và chiều sâu của trí nhớ. Nói cách khác, mất tập trung và đãng trí là dấu hiệu báo động sớm cho thấy não đã mệt nhoài. Kẹt là nạn nhân ít khi chịu thành thật với chính mình đủ để thắng gấp sát bờ vực thẳm.
Muốn tế bào não lúc nào cũng vui, lúc nào cũng hăng thì đừng quên cung cấp tín hiệu thần kinh tạo hứng thú cho gia chủ để bảo đảm tính hài hòa trên trục nội tiết – thần kinh; cung cấp dưỡng chất chọn lọc cho cấu trúc của hệ thần kinh để đừng chập điện bất tử trong mạch dẫn truyền; đồng thời cung cấp đầy đủ dưỡng khí để tế bào não không đổ quạu vì bị “cúp điện” giữa chừng.
Mọi biện pháp đáp ứng yêu cầu nêu trên, từ thiền định bước qua giấc ngủ trưa, chế độ dinh dưỡng nhiều chất đạm thực vật và khoáng tố vi lượng, cho đến dưỡng khí liệu pháp đều hữu dụng để não đừng già trước tuổi. Nhưng quan trọng nhất để tế bào thần kinh giữ vững phong độ với tính nhạy bén tối đa chính là các chương trình tái huấn luyện.
Tương tự như người no cơm sinh rửng mỡ, tế bào não cho dù đủ ăn, cho dù thừa dưỡng khí nhưng nếu không có chuyện gì để làm thì sớm muộn cũng sinh tật ngồi không tán dóc rồi lâu ngày bỗng đòi về hưu sớm. Trái lại, tập dượt thường xuyên, kiểu nào cũng được, dù là ô chữ sudoku, vẽ tranh, học ngoại ngữ, làm toán… là biện pháp đơn giản nhưng hữu hiệu để não đừng mau chân về vườn, theo kết quả của nhiều công trình nghiên cứu trong thời gian gần đây. Bằng chứng là thầy thuốc có thể trì hoãn vận tốc của bệnh Alzheimer không mấy khó nếu thành viên của nhà dưỡng lão có chương trình sinh hoạt động não hàng ngày. Không phải thông minh là tiếng kép đó sao? Không thông thạo làm sao minh mẫn?
Mỗi người đều muốn biết vốn liếng đến nay còn được bao nhiêu? Dễ thôi, nếu muốn biết não bộ của bạn đã đến lúc cần được hỗ trợ bằng dưỡng khí, bằng hoạt chất dưỡng não và nhất là chương trình tái huấn luyện hay chưa thì xin đừng đọc cho đến hết bài viết mà hãy bắt đầu ngay với hai bài tập dưới đây:
1. Hãy trở ngược tờ Thời báo Kinh tế Sài Gòn và đọc ngược cho hết bài Ý kiến ở trang 1. Nhớ xem đồng hồ để biết mình cần bao nhiêu thời gian để đọc xong bài viết. Nhớ đọc cho đúng nội dung, đừng đoán bừa.
2. Dưới đây là 10 dãy số. Cột bên trái (trong ngoặc) là một nhóm gồm bốn số, tạm đặt tên là nhóm X. Cột bên phải là một dãy số. Mỗi nhóm X xuất hiện ba lần trong dãy số bên phải. Bạn hãy nhanh chóng phát hiện và gạch dưới nhóm X tương ứng trong mỗi hàng. Cũng nhớ xem đồng hồ để biết bạn đã mất bao lâu cho việc hoàn tất bài tập này.
(1256) 6 4 2 1 5 6 3 6 6 8 1 2 5 6 4 1 2 6 5 5 4 1 2 5 6 4 1 2 6 5 2 6 1 2 5 6 9 5 4
(3178) 3 6 5 3 1 8 7 2 3 1 7 8 5 3 1 7 6 4 7 6 5 1 3 7 8 3 1 7 8 4 6 5 3 1 7 8 5 3
(7359) 7 3 8 9 7 3 5 9 6 4 7 3 5 9 3 4 6 3 7 8 9 7 3 5 8 7 3 8 9 8 2 2 7 3 5 9 3 4
(3896) 3 9 8 6 5 3 8 9 6 2 3 5 9 6 4 4 3 8 9 6 3 9 6 8 4 0 3 8 9 7 1 3 8 9 6 9 2 8 4
(9627) 1 9 6 2 3 6 2 5 9 6 2 7 9 3 9 6 7 2 9 6 2 7 9 4 9 6 7 2 3 9 6 2 7 3 6 3 5 2 1
(4839) 3 9 4 8 3 8 4 8 3 9 6 9 8 4 8 3 9 5 9 2 8 3 8 9 3 9 5 8 4 9 3 4 8 3 9 8 4 9 3 8
(5367) 1 9 5 5 6 5 3 6 7 1 9 6 5 3 6 7 5 8 4 3 5 6 7 2 3 5 6 7 3 6 7 9 1 4 3 5 3 6 7 1 2 3
(7643) 0 4 7 6 3 4 1 3 7 6 4 3 0 7 4 2 7 6 4 5 6 5 7 6 4 3 7 0 2 9 5 9 6 7 6 4 3 4 5 1
(7954) 6 7 9 5 2 5 4 6 7 9 5 4 1 2 6 7 9 5 3 1 0 4 7 9 5 4 6 6 7 9 5 7 5 7 9 5 4 3 6 9 1
(5867) 2 4 6 5 6 8 7 2 3 8 6 2 3 5 8 6 7 3 2 4 5 7 6 4 5 5 8 6 7 5 8 2 5 8 6 7 3 5 1
Nếu mất hơn 3 phút cho bài tập thứ nhất và hơn 30 giây cho bài tập thứ hai thì đã đến lúc bạn nên công bằng hơn với bộ não của mình. Đừng tiếp tục nuôi ảo tưởng bạn là “siêu nhân” nên sức mấy mà bệnh. Nếu tiếp tục đối xử thiếu công bằng với bộ não như thế thì sớm muộn bạn cũng thành “người nhện” vì phải nằm yên trên giường bệnh với dây truyền dịch, dây nối máu theo dõi tim mạch… quấn khắp người. Khi đó người phải động não chắc chắn không là bạn mà là thầy thuốc!
Người ơi thương lấy não cùng. Muốn vậy, đừng quên một điều quan trọng là dùng tế bào não cũng như dùng người. Muốn tận dụng khả năng phải tạo niềm hứng thú. Thiếu dưỡng chất chút đỉnh, hao hụt năng lượng ít nhiều xem vậy mà không hại não bằng thứ bị tế bào não ghét cay ghét đắng, gọi tắt là hỗn hợp (NCMN + MLNN). Đó là công việc nhàm chán mỗi ngày do mệnh lệnh ngớ ngẩn!
Vừa mới viết xong lại quên mất TBKTSG nghĩa là gì? Khổ ghê!
_________________________________
(*) Trung tâm Oxy cao áp, TPHCM
