Tại sao nghĩ lớn quan trọng hơn kiến thức chuyên môn?
Rainer Zitelmann
 |
| “Chúng tôi không muốn trở thành số 1 ở Trung Quốc. Chúng tôi muốn trở thành số 1 thế giới”, Jack Ma nói ngay sau khi thành lập Alibaba. (Ảnh: VCG VIA GETTY IMAGES) |
Xây dựng lên một trong những công ty thương mại điện tử lớn nhất thế giới không yêu cầu cần kiến thức chuyên ngành hay kỹ thuật, không cần khả năng toán học thiên tài – hoặc thậm chí, kế hoạch kinh doanh. Vậy điều gì cần ở đây? Sau đây là câu chuyện của Jack Ma, một trong những người giàu nhất ở Trung Quốc với khối tài sản khoảng 35 tỉ đô la, cũng là một trong những người giàu nhất trên thế giới.
Jack Ma sinh năm 1964. Khi còn nhỏ, ông đã làm mọi thứ để có thể học tiếng Anh. Ông là một độc giả cuồng nhiệt của Mark Twain và ông tận dụng mọi cơ hội để cải thiện tiếng Anh.
Lúc 12 tuổi, ông nảy ra một ý tưởng cải thiện kỹ năng tiếng Anh: Cứ mỗi sáng vào lúc 5 giờ, ông đạp xe mất khoảng 40 phút tới một khách sạn quốc tế trong thị trấn và đứng đợi khách du lịch ở đó. Khi tiếp cận được khách du lịch, ông đưa ra một trao đổi. Ông sẽ giới thiệu quanh thành phố cho họ như một hướng dẫn viên du lịch và đổi lại họ sẽ dạy ông tiếng Anh. Dù trời mưa hay tuyết rơi, ông cũng đợi ngoài khách sạn mỗi sáng, ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác. Một hôm, ông gặp một gia đình người Úc và sớm trở thành bạn với họ. Cuối cùng, họ mời ông tới nước Úc sau đó. Ở Úc, ông bị ấn tượng bởi mọi người có mức sống cao so với ở Trung Quốc.
Trượt kỳ thi đầu vào đại học
Tiếng Anh của ông không ngừng được cải thiện, nhưng ông quá kém ở môn Toán đến nỗi đã bị trượt bài kiểm tra tiêu chuẩn đầu vào đại học – ông chỉ đạt 1/120 điểm. Ông đã thử lại và lần này được 19/120 điểm. Tổng kết quả quá kém đến mức trường đại học đã từ chối nhận ông. Nhưng ông vẫn kiên trì và cuối cùng cũng vào được một trường sư phạm – dù ông thú nhận rằng đó là trường đại học kém danh tiếng trong thành phố của ông. Năm 1988, ông lấy bằng cử nhân tiếng Anh và tìm được một công việc làm giáo viên tiếng Anh.
Năm 1995, ông có một chuyến đi đến Seattle, Mỹ. Ở đây, một người bạn đã cho ông xem Internet lần đầu tiên, đây được xem là yếu tố quyết định định hình tương lai của ông. Ngay lập tức, ông bị thu hút và trực giác nhận ra vai trò quan trọng của Internet trong những năm tới. Cũng năm đó, ông thành lập một công ty tên “China Yellow Pages” và đã phải vật lộn để tồn tại. Ông dành gần hết số tiền ông có vào việc đăng ký công ty và chỉ còn lại rất ít cho việc khác. Văn phòng công ty gồm một phòng duy nhất với một cái bàn và một chiếc máy tính rất cũ.
Vấn đề lớn nhất khi đó là không thể truy cập vào Internet ở Hàng Châu quê ông. Rơi vào những tình huống như vậy, bất kỳ ai cũng sẽ từ bỏ ý nghĩ thành lập một công ty Internet. Nhưng Jack Ma lại khác. Ông kể với tất cả những người bạn của ông về những tiềm năng đáng kinh ngạc của Internet, và thuyết phục họ giao cho ông thiết kế các trang web. Ông yêu cầu họ gửi thông tin của công ty họ cho ông để ông dịch sang tiếng Anh và sau đó gửi qua đường bưu điện tới Seattle. Các trang web sẽ được tạo ra ở Seattle. Những người bạn ở Seattle đã chụp ảnh màn hình các trang web mà họ đang thiết kế rồi gửi lại về Trung Quốc. Sau đó, Jack Ma đưa cho khách hàng xem.
Thực tế, ông đã tìm được những công ty trong thị trấn sẵn sàng bỏ ra một số tiền không lớn, 20.000 nhân dân tệ (khoảng 2.400 đô la), để có một trang chủ mới. Thành quả này là một minh chứng cho nỗ lực không ngừng của ông. “Tôi đã bị đối xử như một kẻ lừa đảo trong 3 năm” là những gì Jack Ma nhớ lại những ngày đầu đó.
“Chúng tôi không muốn trở thành số một của Trung Quốc…”
Trong vài năm sau đó, Jack Ma liên tục thay đổi mô hình kinh doanh của mình – kết hợp thử nghiệm với lòng kiên trì. Năm 1999, ông thành lập tập đoàn Alibaba, một nền tảng thương mại điện tử B2B. Mọi thứ không bao giờ dễ dàng lúc ban đầu. Jack Ma nhớ lại: “Tuần đầu tiên, chúng tôi có 7 nhân viên. Chúng tôi tự mua và bán với nhau.
Tuần thứ hai, có người khác bắt đầu bán trên trang web của chúng tôi. Chúng tôi mua tất cả những gì họ bán.
Chúng tôi có hai phòng chất đầy đồ đã mua nhưng không hề sử dụng, tất cả chỉ xem như rác rưởi, trong hai tuần đầu – nhằm cho mọi người thấy rằng trang web hoạt động được”.
Ngay từ đầu, ông đã dám nghĩ lớn và đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng. Ngay sau khi thành lập công ty, ông đã nói với một nhà báo: “Chúng tôi không muốn trở thành số một ở Trung Quốc. Chúng tôi muốn trở thành số một thế giới”. Tự tin vào một tương lai thành công đến mức ông đã có một cuộc họp và được ghi hình lại trong căn hộ khiêm tốn của mình vào tháng 2 năm 1999 – để lưu lại những khoảnh khắc lịch sử của công ty sau này. Trong cuộc họp ít người đó, ông đặt ra câu hỏi: “Trong 5 năm hay 10 năm tới, Alibaba sẽ trở thành gì?”. Ông trả lời cho câu hỏi đó rằng: “Đối thủ cạnh tranh của chúng ta không phải ở Trung Quốc mà ở Thung lũng Silicon… Chúng ta nên đặt Alibaba vào vị trí của một trang web quốc tế”.
Jack Ma đã cố gắng kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư mạo hiểm ở Palo Alto, Thung lũng Silicon. Những nhà đầu tư gặp ông, đều muốn ông trình bày một kế hoạch kinh doanh phát triển bài bản. Nhưng giống như Bloomberg, những người sáng lập ra Google và rất nhiều các chủ doanh nghiệp thành công khác, Jack Ma không có kế hoạch kinh doanh. Phương châm của ông là: “Nếu bạn lập kế hoạch, bạn sẽ thua. Nếu bạn không lập kế hoạch, bạn sẽ thắng”.
Các nhà đầu tư đã rất khó khăn để hiểu định hướng phát triển của Jack Ma. Ông thừa nhận: “Chúng tôi chưa thực sự có một mô hình kinh doanh rõ ràng. Nếu các vị nhìn vào Yahoo! – một công cụ tìm kiếm; Amazon-một cửa hàng sách, eBay – một trang đấu giá, thì Alibaba là một thị trường điện tử. Yahoo! và Amazon không phải là những mô hình hoàn hảo và chúng tôi vẫn đang cố gắng tìm ra một mô hình tốt nhất”. Nhờ cố gắng của bản thân, ông đã thuyết phục thành công Ngân hàng đầu tư đa quốc gia Cao Thịnh (Goldman Sachs) ở Trung Quốc đầu tư 5 triệu đô la vào công ty của ông.
Trực giác quan trọng hơn kiến thức sách vở
Ví dụ của Jack Ma cho thấy trực giác kinh doanh và trên hết, sẵn sàng mở ra những ý tưởng mới và luôn sẵn sàng thích ứng với mô hình kinh doanh, quan trọng hơn nhiều so với kiến thức sách vở được dạy trong các khóa quản trị kinh doanh. Trong một bài giảng, Jack Ma nói rằng: “Không cần thiết phải học thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA). Đa số các sinh viên tốt nghiệp MBA đều không hữu ích… Nếu họ không học MBA và quên hết những thứ đã học ở trường thì họ sẽ trở nên hữu ích. Bởi vì trường học dạy kiến thức, còn khởi nghiệp cần trí tuệ. Trí tuệ có được nhờ kinh nghiệm. Kiến thức có thể đạt được thông qua làm việc chăm chỉ”.
Những gì Jack Ma nói được khẳng định qua bài nghiên cứu về kinh doanh: Kinh doanh thành công không phải là kết quả của việc học tường tận mọi thứ, học hàn lâm hay kiến thức trong sách vở – mà đó là kết quả của quá trình học tiềm ẩn thể hiện trong trực giác và linh cảm. Tuy nhiên, điều này không hề phi lý hay thần bí; đó là kinh nghiệm tích lũy, là kết quả từ việc kết hợp kiên trì và sẵn sàng thử nghiệm.
“Tôi không giỏi công nghệ”
Theo Jack Ma, thậm chí kiến thức công nghệ cũng không cần thiết vì ông đã cố gắng đạt được thành công vượt trội với tư cách là một doanh nhân Internet. Năm 2014, ông tuyên bố “Tôi không giỏi công nghệ”. “Tôi được đào tạo để trở thành một giáo viên cấp 3. Một điều thú vị. Tôi đang điều hành một trong những công ty thương mại điện tử lớn nhất ở Trung Quốc, có khi cả trên thế giới, nhưng tôi không biết gì về máy tính. Tất cả những gì tôi biết về máy tính là cách gửi và nhận email và đọc lướt qua các thông tin”.
Ban đầu, Jack Ma khởi nghiệp với tư cách là một người thiết kế trang web, rồi chuyển sang thương mại điện tử B2B, và sau đó, tiếp tục phát triển theo hướng kinh doanh mới. Năm 2003, ông thành lập Taobao, một trang web mua bán B2C lớn nhất ở Trung Quốc. Ông đã vấp phải sự hoài nghi từ cả phía công ty của ông và các nhà đầu tư khi tiết lộ kế hoạch phát triển Taobao. Lúc đó, hoạt động kinh doanh B2B của Alibaba vẫn chưa tạo ra lợi nhuận.
Thêm nữa, ngày càng khó khăn trong việc gọi vốn mới từ các công ty đầu tư mạo hiểm. Liệu công ty có nên tham gia vào một mặt trận mới trước khi giành chiến thắng ở mặt trận B2B không? Nhiều người mà ông nói chuyện đều tỏ vẻ hoài nghi. Nhưng Jack Ma đã đúng. Năm 2007, ông thậm chí còn đánh bại đối thủ cạnh tranh đáng gờm nhất là eBay, trong khi eBay có tiềm lực tài chính mạnh hơn nhiều công ty của Jack Ma. eBay buộc phải ngừng hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc bởi eBay chưa bao giờ hiểu thị trường Trung Quốc, bao gồm tâm lý của một số lượng lớn những nhà bán lẻ nhỏ đang sử dụng Taobao. Năm 2004, Jack Ma tiếp tục thành lập Alipay, một dịch vụ thanh toán trực tuyến mà giờ đã trở thành lớn nhất trên thế giới.
Jack Ma luôn luôn mở ra ý tưởng mới, cả trước đây và hiện tại. Năm 2004, ông giải thích: “Từ ngày đầu tiên, tất cả các doanh nhân đều biết rằng những ngày tháng sắp tới của họ sẽ phải đối mặt với những khó khăn và thất bại nhiều hơn là thành công. Thời điểm khó khăn nhất của tôi vẫn chưa tới, nhưng chắc chắn sẽ đến thôi. Kinh nghiệm kinh doanh gần 10 năm qua đã nói cho tôi biết những thời điểm khó khăn này không thể tránh khỏi và người khác không thể gánh vác thay được – các doanh nhân chắc chắn có thể đối mặt được với những thất bại và họ không bao giờ từ bỏ”.
Link:https://www.forbes.com/sites/rainerzitelmann/2019/11/04/the-jack-ma-story-why-thinking-big-is-more-important-than-technical-knowledge/?sh=777c3afe419c
