(KTSG Online) – Những sự cố từ Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn (NSR) từ đầu năm nay và căng thẳng chiến tranh tại Nga-Ukraine khiến cho nguồn cung và giá xăng dầu trong nước ngày càng căng thẳng. Không thể để xảy ra tình trạng chờ đợi thấp thỏm đối với 1/3 nguồn cung xăng dầu do Nghi Sơn sản xuất, Bộ Công Thương đã lên phương án tạm thời “loại” Nghi Sơn khỏi danh sách nguồn cung xăng dầu hai tháng tới và giao lại sản lượng của nhà máy này cho các đầu mối nhập khẩu.
Bộ Công Thương đã có Báo cáo một số nội dung liên quan đến nhóm chất vấn tại Phiên họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UB TVQH) dự kiến diễn ra ngày 16-3. Theo bộ chịu trách nhiệm quản lý xăng dầu: Hiện nay, NSR chưa có kế hoạch giao hàng cho các thương nhân đầu mối kinh doanh vào tháng 4 và tháng 5; đặc biệt sau tháng 5 cũng chưa rõ về khả năng duy trì sản xuất của Nhà máy. Vì vậy, ngày 22-2-2022, Bộ Công Thương đã làm việc với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) để đánh giá thực trạng khả năng sản xuất, cung ứng xăng dầu của NSR và thống nhất trước mắt, kịch bản điều hành nguồn cung xăng dầu quý 2-2022 cho thị trường trong nước không bao gồm nguồn cung từ Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn.
Bộ đã ban hành Quyết định số 242/QĐ-BCT giao bổ sung hạn mức xăng dầu nhập khẩu cho 10 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu để bù đắp nguồn cung thiếu hụt từ sản xuất trong nước (không tính nguồn cung từ Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn) để đảm bảo đủ xăng dầu cung ứng cho thị trường nội địa trong Quý II/2022. Đồng thời, Bộ cũng đã có các văn bản chỉ đạo các doanh nghiệp thực hiện các biện pháp nhằm bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong mọi tình huống.
Các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu phải chủ động nguồn hàng, có phương án nhập khẩu để bù đắp nguồn hàng thiếu hụt, không để gián đoạn nguồn cung xăng dầu trong hệ thống kinh doanh, công khai số liệu về nguồn cung của doanh nghiệp, áp dụng mức chiết khấu hợp lý, duy trì hoạt động bán hàng tại các cửa hàng bán lẻ xăng dầu của doanh nghiệp, niêm yết giá và bán đúng giá niêm yết.
Sở Công Thương, lực lượng quản lý thị trường các địa phương đôn đốc các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn chủ động có phương án bảo đảm nguồn cung xăng dầu, giám sát chặt chẽ việc bán xăng dầu tại các cửa hàng bán lẻ xăng dầu trên địa bàn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm;
Bộ Công Thương cũng có Công văn gửi UBND các tỉnh đề nghị phối hợp chỉ đạo việc cung ứng xăng dầu và kiểm tra kiểm soát thị trường trên địa bàn.
Thực hiện chỉ đạo của Bộ Công Thương, các thương nhân đầu mối cũng đã đẩy mạnh việc nhập khẩu xăng dầu để bù đắp nguồn cung thiếu hụt từ sản xuất trong nước (do NSR giảm sản lượng giao hàng so với kế hoạch) để bảo đảm cung ứng xăng dầu cho thị trường theo đúng kế hoạch đã đăng ký
Trước đó, NSR gặp khó khăn về tài chính và một số vấn đề nội tại nên không có kinh phí nhập dầu thô để sản xuất xăng dầu thành phẩm. Báo cáo của Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn, từ đầu tháng 1 năm 2022, Nhà máy đã giảm công suất từ mức 100% xuống mức 80% và sau đó chỉ ở mức 55-60% công suất.
Do cắt giảm công suất sản xuất nên việc giao hàng thực tế cho các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trong nước trong tháng 2 năm 2022 đã bị giảm 50% so với kế hoạch (tháng 2 kế hoạch giao là 739.900 m3, nhưng thực tế chỉ giao được 365.200 m3; trong đó xăng giảm 40% và dầu DO giảm 58%). Tháng 3 giảm 20% so với kế hoạch (kế hoạch giao 680.000 m3 nhưng dự kiến giao hàng chỉ là 556.000 m3 trong đó xăng giảm 5%, dầu giảm 30%).
Theo báo cáo của Công ty lọc hóa dầu Bình Sơn, do nguồn cung xăng dầu trong nước giảm nên từ cuối tháng 01/2022, Nhà máy đã nâng công suất lên 103% và từ ngày 07/2/2022 đã nâng công suất lên 105%. Theo đó, Nhà máy lọc hóa dầu Bình Sơn sẽ cung cấp cho thị trường 350.000 m3 xăng và 270.000 m3 dầu mỗi tháng. Tuy nhiên, mức tăng thêm 5% (tương đương 28.000 m3 xăng dầu) chưa đủ bù đắp lượng thiếu hụt do Nhà máy Nghi Sơn giảm công suất).
Ngay trong tháng 1-2022, khi NSR cắt giảm công suất sản xuất, Bộ Công Thương đã điều hành linh hoạt, chỉ đạo các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu tăng lượng nhập khẩu và huy động các nguồn xăng dầu từ nguồn dự trữ và từ các nhà sản xuất. Vì vậy, nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong nước 2 tháng đầu năm nay đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của doanh nghiệp và người dân cơ bản được bảo đảm và có dự trữ gối đầu sang tháng 3.
Sang tháng 3, lượng cung xăng dầu cho thị trường từ nguồn trong nước vẫn thấp so với các tháng thông thường do lượng cung ứng xăng dầu từ sản xuất trong nước tiếp tục giảm (do NSR vẫn tiếp tục giảm công suất). Nhờ tồn kho từ tháng 2-2022 chuyển sang cùng với việc các thương nhân đầu mối tiếp tục nhập khẩu xăng dầu theo kế hoạch đã được Bộ Công Thương phân giao từ đầu năm 2022 và nhập khẩu bổ sung để bù đắp nguồn cung thiếu hụt từ sản xuất trong nước nên tháng 3 nguồn cung cho xăng dầu trong nước sẽ cơ bản được đáp ứng đủ.
Để bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường, Bộ Công Thương đã có Công văn số 1018/BCT-TTTN gửi Bộ Tài chính, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước.. đề nghị Bộ Tài chính rà soát và tính toán lại các mức chi phí trong cơ cấu tính giá cơ sở mặt hàng xăng dầu (thuế, chi phí kinh doanh, chi phí vận chuyển…) cho phù hợp; chỉ đạo Tổng cục Hải quan tạo điều kiện để các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối nhập khẩu xăng dầu; Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại tạo điều kiện về thủ tục và tăng hạn mức tín dụng cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối nhập khẩu xăng dầu….
Tại các cửa hàng bán lẻ xăng dầu thuộc hệ thống của các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu lớn như Petrolimex, PVoil, Tổng công ty xăng dầu quân đội, Tổng công ty hóa dầu quân đội, Công ty Hải Hà, Hải Linh, Hòa Khánh, Thiên Minh Đức, Dương Đông, Nam Phúc, Hồng Đức… (chiếm trên 95% thị phần với khoảng 16.000 cửa hàng bán lẻ xăng dầu), việc bán hàng vẫn được duy trì liên tục từ trước Tết Nguyên đán đến nay. Cục bộ tại một số địa phương phía Nam (như Hậu Giang, Cần Thơ, An Giang, Long An, Cà Mau, Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh) có hiện tượng một số cửa hàng xăng dầu ngừng bán hàng với lý do thiếu nguồn cung. Ngay sau khi nhận thông tin báo cáo từ các địa phương, Bộ Công Thương đã liên hệ với các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu để kịp thời bổ sung nguồn cung cho các địa bàn và kịp thời cung ứng xăng dầu cho các cửa hàng bán lẻ xăng dầu tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long
Bỏ ra hàng tỷ USD để làm dự án lọc dầu, chẳng lẽ đắp chiếu hoặc dừng sản xuất ? Ai sẽ chịu trách nhiệm về việc này ? Có lẽ phải yêu cầu đưa dự án này vào diện theo dõi chỉ đạo của Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng thì họa may mới giải quyết được vấn đề. Nếu không cứ “đè vào giá” xăng dầu mãi làm sao dân chịu nổi ?