Tìm nguồn vốn đầu tư: Biết người, biết ta

Tìm nguồn vốn đầu tư: Biết người, biết ta

(minh họa: Khều)

(TBKTSG) – Muốn thu hút nguồn vốn của quỹ đầu tư mạo hiểm vào doanh nghiệp, bạn cần phải hiểu đúng về quỹ, phân biệt được những câu chuyện mơ mộng và hiện thực về nó.

Quỹ đầu tư mạo hiểm là một nguồn tài trợ giúp doanh nghiệp có thể phát triển bằng cách góp vốn để triển khai ý tưởng của doanh nhân mới dựng nghiệp, nhưng không có tài sản đủ lớn để thế chấp vay ngân hàng. Nguồn tiền này tạo điều kiện cho doanh nghiệp tăng trưởng một cách nhanh chóng về quy mô cũng như uy tín. Sau một thời gian, quỹ thu hồi vốn bằng cách bán lại cổ phần cho một công ty bên ngoài hoặc đưa công ty chứng khoán vào để đấu giá, phát hành chứng khoán ra công chúng.

Chúng ta hay nghe nói về vai trò thần kỳ của quỹ đầu tư mạo hiểm và sự phát triển của thung lũng Silicon bên Mỹ. Chẳng hạn, một doanh nhân nào đó mới dựng nghiệp, anh ta cũng giống như những người đi tìm vàng thời kỳ khám phá miền viễn Tây nước Mỹ, đi vào một công việc kinh doanh mạo hiểm, đầy hứa hẹn nhưng thiếu vốn.  Nhà đầu tư nhận thấy tiềm năng, nhảy vào giúp người anh hùng dựng nên nghiệp lớn – tất nhiên là cũng thu về phần lợi cho mình. Thực tế không hề lãng mạn như vậy!

Hãy nhìn vào Digital Equipment Corporation, Apple, Federal Express, Compaq, Sun Microsystems, Intel, Genentech và cả Microsoft… sẽ rõ, những nhà dựng nghiệp bên Mỹ ngày nay phần lớn là những nhà phát minh, những kỹ sư giỏi, họ đầu tư kiến thức và kinh nghiệm điều hành, cũng giá trị không kém gì vốn của mình. Còn các nhà đầu tư mạo hiểm cũng không khác gì người trong ngành ngân hàng, tiền bạc đổ vào những doanh nghiệp phần lớn là những nơi làm ăn bài bản và có ý thức phát triển lâu dài, đi theo hướng ngày một chuyên nghiệp hơn. 

Các quỹ đầu tư đi vào thị trường hẹp, nhưng rất cần thiết cho doanh nghiệp bởi vì nhiều doanh nhân, sinh viên có ý tưởng hay phát minh nhưng không có cơ hội để chào bán. Ở nước ta, quy định vay vốn của ngân hàng mặc dù đã có cho vay tín chấp, nhưng đâu có ngân hàng nào cho vay để thành lập doanh nghiệp mới?  Ngân hàng thường cho vay để mở rộng quy mô sản xuất và bên đi vay phải thế chấp tài sản để đảm bảo an toàn khoản vay cho ngân hàng.

Tuy chưa có số liệu thống kê, nhưng quan sát ở Việt Nam vừa qua, ngành thu hút sự quan tâm của các quỹ là xây dựng, địa ốc, ngân hàng, chế biến gỗ… Trong quá khứ, ở nước ta đã có một thời kỳ các quỹ đầu tư mạo hiểm tên tuổi cũng phải rút lui bằng cách sang tay cho quỹ khác vì không thể tất toán vốn khi đến hạn (chưa có thị trường chứng khoán), cũng như không thu được lãi như mong đợi. Một vài quỹ kiên trì bám trụ sau này đã thu được lợi nhuận khổng lồ. 

Khi quyết định đầu tư vào một doanh nghiệp, ngoài việc xem xét đến khả năng tăng trưởng của ngành, các quỹ đầu tư cũng rất chú  trọng đến chất lượng đội ngũ quản lý doanh nghiệp. Dưới đây là một vài tiêu chuẩn về nhân sự quản lý khiến các quỹ cảm thấy an tâm khi quyết định đầu tư:

– Người chủ doanh nghiệp có hiểu biết sâu về ngành mà doanh nghiệp đang hoạt động

– Có uy tín và có thể cung cấp thông tin tham khảo để chứng tỏ tài năng và trình độ chuyên môn

– Làm việc với quyết tâm theo đuổi mục tiêu cao và có sự linh hoạt khi cần thiết

– Có ý thức làm việc trên tinh thần đồng đội (vì như thế mới chấp nhận người của quỹ gia nhập vào hội đồng quản trị và thu hút những người có kỹ năng khác nhau cùng làm việc)

– Thân thiện với các nhóm đầu tư

– Hiểu hoàn cảnh và cách thức vận hành trên thị trường vốn của các quỹ

– Bản thân người chủ doanh nghiệp hiểu được sự cần thiết đạt được tốc độ tăng trưởng lợi nhuận đến thời điểm phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng để quỹ có thể rút vốn

– Được nhiều quỹ để mắt đến

– Câu chuyện khởi nghiệp của doanh nghiệp hấp dẫn và có thể trình bày một cách thuyết phục với nhà đầu tư (cả hai, bản thân câu chuyện khởi nghiệp và người kể chuyện, đều rất thuyết phục).

Doanh nghiệp thỏa mãn các điều kiện trên sẽ có nhiều lợi thế khi đàm phán với các quỹ. Trong hoàn cảnh đó,  người chủ doanh nghiệp cũng nên cân nhắc để chọn được “ý trung nhân” cho mình. Dưới đây là một số gợi ý:

– Quỹ muốn tham gia vốn sẽ cử ai là người đại diện vào công ty, vị trí của thành viên quản trị này ở quỹ là gì?

– Quỹ hiện đã tham gia vào bao nhiêu hội đồng quản trị?

– Nếu vì hoàn cảnh nào đó, quỹ có thể tham gia điều hành trực tiếp hoặc cung cấp kinh nghiệm kỹ thuật cho ngành mà mình muốn tham gia góp vốn không?

– Uy tín của quỹ như thế nào khi tham gia góp vốn vào các doanh nghiệp nhưng không thành công trong quá khứ?

Sở dĩ cả hai đều phải thận trọng tìm hiểu lẫn nhau là do sự thành công hay thất bại của họ đều gây ảnh hưởng đến người thứ ba, là các nhà đầu tư vào quỹ. Vì thế, doanh nghiệp nhận được vốn đều phải đi kèm điều kiện bảo vệ nhà đầu tư. Chẳng hạn, quyền đòi hỏi phần vốn đã đầu tư vào tài sản, công nghệ, các điều kiện quy đổi vốn thành nợ cho đến khi quỹ rút được vốn ra khỏi doanh nghiệp, hoặc nợ chuyển thành vốn khi phát hành chứng khoán ra công chúng, hoặc quyền bầu cử không căn cứ vào tỷ lệ vốn, liên quan đến việc bán công ty hay chọn thời điểm phát hành lần đầu… 

Những điều kiện nói trên có vẻ đặt ra cho doanh nghiệp nhiều bất lợi, nhưng dường như ngày càng có nhiều người gửi đề án gọi vốn hơn tỷ lệ thực sự nhận được tài trợ từ các quỹ (ở Mỹ vào khoảng một phần mười). Ở Việt Nam, với những ngành có mức tăng trưởng hấp dẫn giới đầu tư, các chủ doanh nghiệp có thể chuẩn bị kỹ để có thể thu hút vốn từ các quỹ đầu tư.

VÕ MINH