Tính hai mặt của cuộc chiến với sữa nhiễm melamine

Tính hai mặt của cuộc chiến với sữa nhiễm melamine

Đoàn kiểm tra của Sở Y tế TPHCM đang kiểm tra một lô sữa có nguồn gốc từ Trung Quốc – Ảnh: Lê Toàn.

(TBKTSG) – Hệ quả của cuộc chiến với sữa nhiễm melamine đã vượt qua sự hình dung ban đầu. Một mặt, nó dấy lên làn sóng toàn cầu tẩy chay sữa của Trung Quốc và truyền đi thông điệp về quyền được ăn sạch, uống sạch, cũng như biểu lộ sức mạnh của người tiêu dùng khi đồng lòng với Chính phủ chống lại sự vô lương tâm, coi thường trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp.

Mặt khác, nó cũng kéo theo nhiều bức xúc mới, mà điển hình là:

–  Đặt vô số các công ty và người kinh doanh sữa, cả Trung Quốc lẫn không phải của Trung Quốc, trên bờ vực phá sản vì đột ngột mất hoặc thu hẹp thị trường tiêu thụ. Nguy cơ tiêu hủy đàn bò sữa, sự đình trệ cả một ngành liên hợp công – nông nghiệp truyền thống ngày càng hiện rõ.

– Đặt người tiêu dùng trước những lựa chọn khó khăn, cho con nhỏ ăn gì, uống gì để vừa sạch, vừa bổ dưỡng. Đối với trẻ suy dinh dưỡng và các bà mẹ mất nguồn sữa mẹ tự nhiên, vấn đề còn bức xúc và thiệt thòi hơn. Có thể thấy, tâm lý lo lắng tập trung phần nhiều ở những người nghèo, người có thu nhập thấp, không có khả năng mua sữa đắt tiền cho con, tiếp nhận thông tin không đầy đủ, vừa cả tin vừa dễ hoang mang, nghi ngờ tất cả.

– Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp Việt Nam, cuộc chiến chống sữa độc nói trên đang mang lại cả cơ hội và thách thức mới. Nó khiến sữa Việt Nam “xịn”, tức không có melamine, trở nên hấp dẫn người tiêu dùng, kể cả với người tiêu dùng Trung Quốc.

Như vậy nó cũng mang lại cơ hội vàng để các doanh nghiệp Việt Nam tăng trưởng quy mô thị trường và quảng bá thương hiệu sữa Việt Nam. Đồng thời, nó cũng đang tác động tiêu cực đến những vùng cung cấp sữa tươi đạt chất lượng như Ba Vì, Mộc Châu do các bất cập trong công tác thông tin, tuyên truyền, kiểm định và cấp giấy chứng nhận chất lượng sữa của các cơ quan chức năng…

Trên thực tế, theo quy định hiện hành, tất cả các sản phẩm sữa và thực phẩm, bánh kẹo có liên quan đến nguyên liệu sữa trong nước bất kể của công ty nào, lấy nguồn nguyên liệu từ đâu, đều phải có được giấy chứng nhận kiểm nghiệm không có chất melamine mới được lưu hành.

Tuy nhiên, số trung tâm có chức năng làm kiểm nghiệm và chứng nhận kiểm nghiệm trên cả nước còn ít, hơn nữa quy trình nghiệp vụ này cũng đòi hỏi thời gian… Vì vậy, mới có cảnh nhiều doanh nghiệp không “chạy” kịp giấy chứng nhận “con” mới bổ sung, để có thể duy trì quyền phân phối sản phẩm, khiến doanh số của các doanh nghiệp này sụt giảm, sữa phải bị niêm phong.

Rõ ràng, cần có sự nhìn nhận lại cả về nhận thức, năng lực tổ chức lẫn các tác động hai mặt của cuộc chiến với sữa nhiễm melamine hiện nay từ các bên có liên quan… Cần phân biệt rõ hành vi cố ý pha trộn melamine vào sữa và dư lượng melamine có trong sản phẩm trong quy trình sản xuất (xem thêm bài dưới).

Trong thời gian trước mắt, một mặt các đơn vị chức năng cần tăng cường thanh tra, kiểm tra thị trường, xử lý kịp thời và nghiêm khắc đối với sữa và các sản phẩm có nguyên liệu từ sữa không có nguồn gốc rõ ràng, nhất là qua con đường tiểu ngạch với Trung Quốc.

Mặt khác, cần có sự chỉ đạo thống nhất và tập trung cả trong việc đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận chất lượng sữa, cũng như trong công tác thông tin, tuyên truyền giúp người tiêu dùng hiểu đúng, đầy đủ và cập nhật tình hình, tránh hội chứng tẩy chay kiểu đám đông cảm tính hoặc do bị tuyên truyền “rỉ tai” một cách tiêu cực, thậm chí có chủ ý xấu, đối với các sản phẩm sữa đảm bảo yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đây cũng là biểu hiện mới của yêu cầu Nhà nước đồng hành cùng doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa.

TS. NGUYỄN MINH PHONG