Tổng thống Donald Trump ra lệnh cấm bay Boeing 737 Max
Chánh Tài
(TBKTSG Online) – Trước sức ép ngày càng dâng cao và các thông tin mới cho thấy hai vụ rơi máy bay Boeing 737 Max 8 ở Ethiopia và Indonesia có những điểm tương đồng, Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 13-3 đã ban bố mệnh lệnh khẩn cấp dừng bay dòng máy bay Boeing 737 Max (bao gồm Max 8 và Max 9) tại Mỹ, theo hãng tin CNN.
Làn sóng cấm bay Boeing 737 Max 8 lan rộng toàn cầu
 |
| Các nhà điều tra từ Israel kiểm tra hiện trường nơi máy bay Max 8 cũa hãng hàng không Ethiopia rơi vào hôm 10-3. Ảnh: AP |
Dữ liệu vệ tinh mới dẫn đến quyết định cấm bay
Theo hãng tin CNN, quyết định trên là một bước ngoặt so với quan điểm trước đó của chính quyền Mỹ cho rằng dòng máy bay Boeing 737 Max vẫn an toàn dù cho hàng chục nước đã cấm bay chúng.
Tổng thống Trump giải thích lệnh cấm bay Max 8 và Max 9 được đưa ra sau khi ông tiếp nhận được thông tin mới về vụ rơi máy bay Max 8 làm 157 người thiệt mạng vào hôm Chủ nhật ở Ethiopia. Ông nói: “An toàn của người dân Mỹ và tất cả mọi người dân khác là mối quan tâm hàng đầu của chúng tôi”.
Cùng ngày, Cơ quan Hàng không liên bang Mỹ (FAA) cũng ra lệnh các hãng không trong nước dừng bay Boeing 737 Max đồng thời đóng cửa không phận Mỹ với loại máy bay này từ bên ngoài.
FAA cho biết bằng chứng mới được thu thập tại hiện trường máy bay rơi ở Ethiopia cùng với dữ liệu hình ảnh vệ tinh mới về đường bay của chiếc máy bay này trước lúc gặp nạn, dẫn đến quyết định dừng bay Boeing 737 Max. FAA cho biết bằng chứng và dữ liệu mới trên cho thấy có một số điểm tương đồng giữa hai vụ tai nạn máy bay ở Ethiopia và Indonesia vào cuối tháng 10 năm ngoái (làm chết 189 người). Từ đó, FAA cho rằng cần điều tra thêm về khả năng hai vụ tai nạn này do cùng một nguyên nhân.
Quyền Giám đốc FAA Daniel Elwell tiết lộ bằng chứng mới bao gồm dữ liệu từ hai hộp đen (thiết bị ghi lại hành trình bay và thiết bị ghi âm buồng lái) của máy bay Max 8 rơi ở Ethiopia. Giải thích cho quyết định dừng bay muộn màng so với các cơ quan quản lý hàng không khác trên thế giới, ông nói: “Kể từ sau khi vụ máy bay Max 8 rơi ở Ethiopia, chúng tôi kiên quyết không đưa ra hành động nào cho đến khi có dữ liệu. Hôm nay, dữ liệu đó đã được tập hợp”.
Ông từ chối cho biết lệnh dừng bay Boeing 737 Max sẽ kéo dài bao lâu nhưng hy vọng duy trì lệnh này trong thời gian ngắn nhất có thể.
Trước đó, FAA vẫn quả quyết các máy bay Boeing 737 Max vẫn an toàn và cự tuyệt mọi lời kêu gọi dừng bay chúng từ các nghị sĩ Mỹ và các công đoàn ngành hàng không cho đến khi có kết quả cuộc điều tra hai vụ rơi máy bay ở Indonesia và Ethiopia.
Tuy nhiên, quan điểm đó bắt đầu thay đổi vào trưa 13-3 khi Bộ trưởng Giao thông Canada Marc Garneau tuyên bố nước này đóng cửa không phận đối với máy bay Max 8 và Max 9.
Trước đó, các dữ liệu theo dõi hành trình bay theo thời gian thực cho thấy dòng máy bay Boeing 737 Max chỉ còn hoạt động ở Bắc Mỹ vì hàng chục nước và Liên minh châu Âu đã quyết định cấm bay chúng.
Một quan chức chính phủ Mỹ cho hay Tổng thống Trump buộc phải hành động vì sức ép công luận ngày càng dâng cao và ông đã ra quyết định dừng bay Boeing 737 Max ngay sau khi tiếp nhận dữ liệu hình ảnh vệ tinh mới về đường bay của chiếc Max 8 trước khi rơi ở Ethiopia.
Về phần mình, hãng Boeing tuyên bố ủng hộ động thái mới của FAA như là biện pháp phòng ngừa an toàn. Boeing khẳng định Boeing 737 Max vẫn an toàn để bay song khuyến nghị tạm thời dừng bay toàn bộ 371 máy bay Boeing 737 Max trên toàn cầu.
Một số phi công Mỹ từng bay Boeing 737 Max phàn nàn về những bất thường ở hệ thống điều khiển bay tự động, khiến máy bay chúi mũi xuống trong khi bay. Một phi công nói rằng “không thể chấp nhận được” khi Boeing và FAA cũng như hãng hàng không nơi anh làm việc không cung cấp tài liệu và huấn luyện đầy đủ cho các phi công về cách bay Boeing 737 Max.
Các quan chức của hãng hàng không Lino Air, sở hữu chiếc máy Max 8 rơi ở Indonesia, cho biết trong bốn chuyến bay cuối cùng, các cảm biến trên máy bay này cung cấp những thông tin sai cho hệ thống điều khiển bay tự động, khiến máy bay chúi mũi xuống.
Hôm 12-3, Tewolde GebreMariam, Giám đốc điều hành Hãng hàng không Ethiopia, xác nhận trước khi chiếc Max 8 của hãng hàng không này rơi hôm 10-3, các phi công đã thông báo với đài kiểm soát không lưu rằng họ gặp các vấn đề với hệ thống điều khiển bay.
Nguy cơ khách hàng ngưng tiếp nhận Boeing 737 Max
 |
| Danh sách các nước cấm bay Max 8 tính đến 3 giờ chiều, ngày 13-3 theo giờ miền Đông của Bắc Mỹ. Ảnh: CNN |
Phát biểu tại cuộc họp báo ở Jakarta (Indonesia) hôm 13-3, Daniel Putut, Giám đốc điều hành Hãng hàng không Lion Air, tuyên bố ngưng tiếp nhận bốn máy bay Max 8 sẽ được Boeing bàn giao trong năm nay để chờ kết quả cuộc điều tra vụ rơi máy bay của hãng này hồi cuối tháng 10-2018.
Lion Air đã đặt mua 222 máy bay Boeing 737 Max hồm 218 chiếc Max 8 và 4 chiếc Max 9. Hiện tại, đội máy bay của Lion Air có 10 chiếc Max 8.
Hôm 13-3, Bộ Giao thông vận tải Hàn Quốc nói sẽ không cho phép các hãng hàng không của nước này tiếp nhận các máy bay Max 8 đã đặt mua của Boeing nếu “an toàn không được bảo đảm”. Các hãng hàng không Hàn Quốc gồm Korean Air, Eastar Jet và T'Way Air dự kiến sẽ được Boeing bàn giao 14 chiếc Max 8 trong năm nay.
Các chuyên gia ngành công nghiệp hàng không cho biết hầu hết các hãng hàng không sẽ tạm ngưng nhận những chiếc máy bay đang bị cấm bay. Một chuyên gia nói: “Ai sẽ tiếp nhận một máy bay mà họ không thể sử dụng?”.
Boeing đang sản xuất 52 máy bay mỗi tháng, trong đó Boeing 737 Max chiếm một tỉ lệ lớn. Các nhà phân tích ước tính, mỗi tháng ngừng bay Boeing 737 Max sẽ khiến Boeing tạm thời mất doanh thu từ 1,8 – 2,5 tỉ đô la, song phần doanh thu này sẽ được bổ sung một khi lệnh cấm bay được dỡ bỏ và các máy bay được bàn giao.
Cùng ngày, Hãng hàng không Norwegian Air (Na Uy) cho biết sẽ yêu cầu Boeing bồi thường thiệt hại về chi phí phát sinh và doanh thu bị mất mát do hãng này phải dừng khai thác 18 máy bay Max 8 sau khi Cơ quan An toàn hàng không Liên minh châu Âu (EASA) ra quyết định cấm bay dòng máy bay này.
Các hợp đồng mua máy bay thường không có điều khoản bồi thường thiệt hại cho các hãng hàng không do chính sách của các cơ quan quản lý chẳng hạn như cấm bay loại máy bay mà họ đã đặt mua. Song, các nhà sản xuất máy bay đôi khi bồi thường các chi phí tài chính khi máy bay không được như cam kết. Tuy vậy, nhà sản xuất thường sẽ không chấp nhận trả các chi phí phát sinh gián tiếp khác của hãng hàng không đó.
