Trưởng đặc khu mà không đặc biệt thì mọi thứ khác khó đặc biệt
Tư Giang
 |
| Ông Nguyễn Văn Thành. Ảnh: Tư Giang |
(TBKTSG Online) – Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Văn Thành khẳng định, điều quan trọng nhất hiện nay là phải có được hành lang pháp lý để Vân Đồn thực sự trở thành đặc khu cạnh tranh được với quốc tế.
TBKTSG Online lược ghi lại ý kiến của vị lãnh đạo phụ trách trực tiếp phát triển Vân Đồn trong bối cảnh Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự án Luật đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt
Quảng Ninh đã từng nêu quan điểm: nếu không trao thẩm quyền thì trưởng đặc khu cũng không khác gì chủ tịch huyện. Trong đề án cũng hướng đến việc xây dựng thiết chế trưởng đặc khu với thẩm quyền lớn, nhấn mạnh trách nhiệm người đứng đầu. Ông giải thích thêm như thế nào về điểm này?
– Ông NGUYỄN VĂN THÀNH: Chúng tôi cho rằng, tổ chức hànH chính phải song hành với phát triển kinh trế để bảo vệ quyền tài sản của nhà đầu tư, và đáp ứng các nhu cầu khác của họ. Vì thế, cần CÓ các thiết chế vượt trội. Trong thực thiễn, chúng tôi Đi khảo sát, tham vấn chuyên gia, thì thấy mô hình tổ chức phải hướng tới người đứng đầu là trưởng đặc khu. Vị này phải chịu trách nhiệm tận cùng với tất cả các quyết định của mình, với bộ máy, với từng đồng vốn ngân sách, và trước các nhà đầu tư.
Nhiều ý kiến đang tranh luận về một cấp chính quyền, phải có ủy ban nhân dân và hội đồng nhân dân, tức vẫn duy trì quyết định tập thể. Trong khi đó, muốn có đặc khu để tạo động lực tăng trưởng mới thì cần phải có người chịu trách nhiệm xử lý nhanh, chịu trách nhiệm chính. Vì thế, chúng tôi muốn cơ chế đặc khu trưởng.
Như vậy, vấn đề giám sát vị này sẽ như thế nào? Giám sát sẽ qua nhiều kênh, qua hội đồng nhân dân tỉnh, bằng cơ chế công khai minh bạch được luật hóa, và trách nhệm giải trình của ông trưởng đặc khu.
Quảng Ninh đã thu hút được các nhà đầu tư lớn, tuy nhiên, họ phải gặp rất nhiều người, khi có chuyện sách nhiễu thì không chỉ được ai. Vây nên chúng tôi muốn có mô hình mới đảm bảo với nhà đầu tư rằng họ có nơi, có người chịu trách nhiệm. Giao quyền thì phải gắn với trách nhiệm. Thiết chế đặc khu trưởng là như thế, và nó tương thích với tất các hình thức khác trên thế giới. "Anh" này mà không đặc biệt thì các "anh" kia (chính sách) khó đặc biệt được.
Ông giải thích ra sao về chuyện ngân sách nhà nước sẽ được cấp như thế nào cho Vân Đồn vốn còn gây tranh cãi. Nhiều chuyên gia kiến nghị, Nhà nước nên chỉ cho cơ chế chứ không cho tiền. Theo đề án đã xây dựng, Vân Đồn cần 270.000 tỉ đồng để đầu tư. Chỉ với cơ chế, liệu đặc khu của Quảng Ninh có khả năng thành công?
– Theo kinh nghiệm của các đặc khu thành công trên thế giới, cần có một số điều kiện cơ bản, trong đó có sự hỗ trợ của Nhà nước để phát triển hạ tầng và tạo điều kiện thu hút nhân lực chất lượng cao. Với Quảng Ninh, trong ba năm gần đây, chúng tôi vừa xây dựng đề án đặc khu vừa đẩy mạnh thu hút nguồn lực đầu tư hoàn thiện hạ tầng. Các nhà đầu tư cũng vào với tâm thế rất chờ đợi cơ chế sẽ được luật hóa.
Chỉ trong thời gian không dài, 36.000 tỉ đồng đã được thu hút từ doanh nghiệp để đầu tư hạ tầng giao thông như cao tốc, sân bay, hệ thống bến cảng đón tàu du lịch cỡ lớn. Tuy nhiên, hạ tầng giao thông và kỹ thuật này chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của đặc khu trong tương lai.
Trong đề án, chúng tôi cũng có đề xuất Nhà nước hỗ trợ ở giai đoạn 5 năm đầu, xác định rõ nguồn lực hỗ trợ có mục tiêu trên cơ sở trích lại một tỷ lệ nhất định từ đóng góp của Quảng Ninh nộp về ngân sách trung ương. Sau thời gian đó, đặc khu sẽ đảm bảo được yêu cầu trang trải và có một phần tích lũy để phát triển tiếp cơ sở hạ tầng cũng như đóng góp về ngân sách tỉnh và trung ương.
Chúng tôi cũng xác định là đặc khu trước hết phải “sống” tốt, chứ không phải miễn thuế cho đến cạn kiệt nguồn thu. Phương pháp tiếp cận của các đề án mà chúng tôi báo cáo không nặng vào miễn thuế mà quan tâm tới môi trường đầu tư, kinh doanh, độ an toàn cho các nhà đầu tư. Người ta quan tâm đến hệ thống tư pháp chứ không hoàn toàn là vấn đề thuế.
Chúng tôi cũng đề xuất cụ thể mức hỗ trợ và thời gian hỗ trợ trong luật, tránh tình trạng các khu kinh tế ven biển, khu kinh tế cửa khẩu, được cho cơ chế “hỗ trợ có mục tiêu, căn cứ theo tình hình ngân sách hàng năm thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tham mưu trình Chính phủ quyết định”, nhưng thực tế hỗ trợ quá khiêm tốn, khiến khu kinh tế không thể xây dựng được kế hoạch trung và dài hạn. Đây là điều chúng tôi trăn trở và chủ động đề xuất vào trong đề án.
Ông có thể nói gì về nhà đầu tư chiến lược cho Vân Đồn?
– Ai cũng hiểu rằng thắng thua của các đặc khu nằm ở nhà đầu tư chiến lược. Đó sẽ là nhân tố chủ đạo trong hoàn chỉnh kết cấu hạ tầng, đi tiên phong, định hình những ngành nghề mũi nhọn, tạo ra cơ hội phát triển mới.
Bản thân Vân Đồn, nếu không có dự án cảng hàng không thì không thể có hàng loạt dự án mấy chục ngàn tỉ đồng đã vào đó. Nhà đầu tư chiến lược vào và tạo ra cơ hội mới thì bản thân họ thu lợi một phần, phần còn lại họ chia sẻ với các nhà đầu tư khác, chứ không phải hưởng cả.
Chúng tôi đã thu hút được Sun Group vào đầu tư hạ tầng. Crystal Bay cũng đã đưa tổ chức tư vấn của Pháp vào nghiên cứu nhiều tháng qua và đưa ra những ý tưởng mách bảo cho chúng tôi nhiều điều. Dự án của nhà đầu tư này giá trị khoảng 5.000 tỉ đồng, dự kiến sẽ được thông qua ngay trong tháng 10, chậm nhất là tháng 11 để cuối năm nay khởi công. Với phát triển du lịch ngoài đảo thì Furama đã hiện diện và cũng đã nghiên cứu rất kỹ.
Tuy nhiên, có thêm nhà đầu tư chiến lược xuất hiện nữa không thì lại phải đợi thể chế, luật pháp được quyết định. Hiện tỉnh đang có một sự chuẩn bị dài hơi, kỹ lưỡng, thận trọng để có được câu trả lời cho nhà đầu tư, nhưng chúng tôi cũng thực sự rất lo nếu thời gian này bị kéo dài sẽ ảnh hưởng đến niềm tin và quyết tâm của nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư chiến lược và nhà đầu tư lớn
