Từ thị trường tết đến “triết lý cây tre”
 |
| Doanh nghiệp Việt Nam, với 95% có quy mô vừa và nhỏ, thực sự đã bắt đầu “say sóng”. Ảnh minh họa: Lê Toàn. |
(TBKTSG Online) – Có ai đó đã nói về nền “ngoại giao cây tre” ở Thái Lan, nơi họ biết lựa chiều gió để tồn tại. Bản thân tôi luôn nghĩ đến cây tre mỗi khi nghĩ về doanh nghiệp của chúng ta. Có thể chưa lớn mạnh, nhưng mỗi doanh nghiệp luôn có một sức dẻo dai, và đặc biệt, không dễ gục ngã trong bão tố.
Có nhiều luồng suy nghĩ về hiện trạng và trong tương lai gần của doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, có thể nhìn nhận thị trường tết vừa qua là một chỉ dấu quan trọng giúp các doanh nhân nghiêm túc hơn khi đánh giá tình hình thực tế.
“Đói quanh năm, no ba ngày Tết” – từ bao năm nay, cho dù đói khổ, cho dù khó khăn, người dân Việt Nam vẫn cố gắng hết sức để có ba ngày tết sung túc, đủ đầy. Và vì vậy, những ngày tết cổ truyền luôn là thời điểm làm ăn thuận lợi cho mọi doanh nghiệp. Nhưng thị trường Tết Kỷ Sửu rõ ràng đã diễn ra ngược lại quy luật đó.
Lời cảnh báo từ thị trường tết
Đã lâu lắm rồi, mới thấy hiện tượng mai, đào rớt giá thảm hại, cho dù nguồn cung bị thiếu hụt do thời tiết, giá thực phẩm thiết yếu không tăng. Và đặc biệt, rượu, bia, nước ngọt – những mặt hàng có nhu cầu đột biến mỗi dịp tết, lần đầu tiên trong vài năm gần đây không bị thiếu hàng. Nhiều cửa hàng bán lẻ không dám trữ hàng do lo ngại sức tiêu thụ hạn chế. Thậm chí, giá bia trong những ngày tết còn giảm tại Hà Nội và một số tỉnh lân cận.
Hiện tượng trên, xảy ra ở cả phần ‘ăn’, lẫn phần ‘chơi’ ngày tết vừa qua đã biểu hiện rõ rệt tâm lý thắt chặt tiêu dùng của người tiêu dùng và có thể xem là sự cảnh báo về sức mua thị trường cho những ai còn lạc quan đến mức vô tư.
Bên cạnh những động thái về thị trường tiêu dùng, còn một sức ép cạnh tranh rất lớn cho doanh nghiệp nội địa từ các doanh nghiệp nước ngoài.
Trong thời gian gần đây, lượng thương gia từ những nước lân cận như Thái Lan, Malaysia, Singapore… xúc tiến thương mại, tìm đối tác tại Việt Nam tăng đột biến. Trong đó, đã có nhiều cảnh báo về cơn “lũ” hàng Trung Quốc tràn vào thị trường nước ta khi bị dội ở một số thị trường lớn của họ và sức ép giải phóng hàng tồn ngày càng tăng.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp Việt Nam vừa trải qua một năm 2008 đầy sóng gió, mà có người đã tổng kết là cuộc “khủng hoảng kép” – từ cơn sốt tín dụng nửa đầu năm, tới tình trạng đóng băng trên thị trường ở nửa cuối năm.
Doanh nghiệp Việt Nam, với 95% có quy mô vừa và nhỏ, chỉ được thành lập trong khoảng 5 -10 năm gần đây, thực sự đã bắt đầu “say sóng”. Có điều kiện tiếp xúc gần gũi với nhiều doanh nghiệp và được nghe những tâm sự thật lòng của các doanh nhân, tôi tin rằng không dưới 80% doanh nghiệp thuộc loại trung bình và lớn mà tôi có dịp tiếp xúc, đều đang hướng tới mục tiêu là sự an toàn, hoạt động cầm chừng chờ thời cơ mới.
Những cơ hội
Tuy có nhiều thông tin và thực tế thiếu khả quan, nhưng chúng ta cũng biết rằng chính những khó khăn hiện nay cũng tạo ra những cơ hội tốt cho các doanh nghiệp Việt Nam. Đây thực sự là một cuộc đào thải lành mạnh và là cú hích để doanh nghiệp tự thân phát triển.
Nhìn nhận lại thực trạng doanh nghiệp và thị trường, chúng ta thấy không ít những điểm sáng lóe lên trong khủng hoảng. Đầu tiên, đó là cuộc đào thải từ chính những chủ doanh nghiệp để mang lại tư duy và nhận thức mới về kinh doanh.
Trong thời gian qua, với mục tiêu có 500.000 doanh nghiệp cho tới năm 2010, và với cơ chế rất thông thoáng, một loạt các doanh nghiệp được ra đời. Con số doanh nghiệp hiện tại khoảng 350.000 – cũng có nghĩa có khoảng 350.000 doanh nhân làm giám đốc doanh nghiệp. Trở thành một giám đốc doanh nghiệp dễ dàng quá! Thậm chí, có những người không tìm được chỗ làm, thì cứ việc… mở công ty riêng. Thế là xuất hiện hàng loạt các “Giám đốc 100 đô la”.
Chỉ cần có khoảng 100 đô la Mỹ là thành lập được doanh nghiệp rồi và người người đều có thể trở thành doanh nhân. Điều này không xấu, ngoài việc không ít người trong số những doanh nhân đó có mọi thứ, từ chức danh, nhân viên, con dấu.. chỉ thiếu có mỗi kế hoạch kinh doanh khả thi! Thời khủng hoảng cũng là lúc để doanh nhân khẳng định vị thế, tài năng của mình và qua đó, nâng cao năng lực kinh doanh của chúng ta.
Điểm thứ hai là chiến lược phát triển của doanh nghiệp sẽ trở nên rõ ràng, tập trung hơn. Đã qua rồi cái thời có thể làm giàu sau một đêm nhờ kinh doanh cổ phiếu hay đầu cơ bất động sản. Chứng khoán tụt dốc không phanh, thị trường bất động sản đóng băng cũng là lúc doanh nhân hiểu rằng, chỉ có sản phẩm và dịch vụ cốt lõi của chính họ mới là con đường lâu dài mang lại thị trường, lợi nhuận và thương hiệu cho doanh nghiệp. Qua đó, doanh nghiệp sẽ tập trung nguồn lực để phát triển theo chiều sâu.
Điểm thứ ba là giá trị gia tăng của nhiều sản phẩm nội địa sẽ được nâng cao, nhờ việc gia tăng hàm lượng chất xám trong mỗi sản phẩm. Qua những giai đoạn khó khăn đầu năm 2008, khi giá nguyên vật liệu tăng vọt từng ngày, nhiều doanh nghiệp đã thấm thía bài học của việc cạnh tranh bằng giá rẻ. Chúng ta đã chứng kiến một thực tế, khi giá nguyên liệu tăng sẽ ảnh hưởng đầu tiên và gây ra hậu quả nặng nề với các doanh nghiệp chiếm lĩnh thị trường cấp thấp. Cạnh tranh bằng giá rẻ luôn là nguyên nhân triệt tiêu tính sáng tạo của doanh nghiệp, và triệt tiêu tính độc đáo của sản phẩm.
Năm 2007 – 2008, tôi đã có cơ hội tư vấn cho một doanh nghiệp thực phẩm lớn, ngay sau khi đánh giá xu hướng tăng giá trong dài hạn của nguyên liệu nhập khẩu, chúng tôi đã quyết định nỗ lực nâng cấp sản phẩm thông qua một chương trình marketing tái định vị thị trường một cách quyết liệt và táo bạo. Kết quả thực tế cho thấy, doanh thu, lợi nhuận đã tăng trưởng mạnh mẽ, nhờ tỷ trọng hàng giá cao được tăng tới 82%, từ con số 26% trước đó.
Và vì vậy, tôi tin rằng, giai đoạn khó khăn này thực sự là một cơ hội lớn cho những doanh nghiệp phát triển thực sự có sức dẻo và độ cứng như cây tre trước phong ba, bão tố.
NGÔ TRỌNG THANH – Giám đốc Công ty Tư vấn marketting Mancom
