Thứ Sáu, 29/03/2024
32 C
Ho Chi Minh City

Tục lì xì ngày tết

Kinh tế Sài Gòn Online

Kinh tế Sài Gòn Online

Tục lì xì ngày tết

Cúc Tần

Người lớn lì xì cho trẻ em để lấy hên đầu năm mới.

(TBKTSG Online) – Theo tục lệ từ xưa, hằng năm, cứ vào sáng mồng một tết Nguyên đán là con cháu trong nhà lần lượt nói lời chúc tết, chúc thọ và tặng quà hoặc một số tiền cho ông bà, cha mẹ mình. Sau đó, con cháu được ông bà, cha mẹ “lì xì” lại một phong bao màu đỏ, bên trong đựng một ít tiền gọi là lấy hên và mang lại niềm vui trong ngày đầu năm mới.

Tục lì xì có khá nhiều nguồn gốc khác nhau. Ngày xưa, ở Đông Hải có một cây đào to, có rất nhiều yêu quái sống trong bộng cây, như hồ ly tinh, chuột tinh… Chúng luôn muốn ra ngồi bộng cây để gây hại bá tánh, song lúc nào cũng bị các thần tiên ở hạ giới canh giữ.

Tuy nhiên, cứ vào lúc giao thừa thì tất cả các thần tiên đều phải về trời để nhận công việc mới theo sự phân công của Thượng đế. Nhân cơ hội này, có một loài yêu quái có tên là con Tuy xuất hiện để xoa đầu trẻ con đang ngủ khiến trẻ giật mình khóc thét rồi bị sốt hoặc trở nên ngớ ngẩn. Vì vậy các gia đình có con nhỏ thường thức suốt cả đêm để canh không cho con Tuy ám hại con mình.

Một lần có mấy vị tiên đi ngang nhà kia hóa thành những đồng tiền nằm bên chỗ mấy đứa trẻ. Thấy vậy, cha mẹ chúng đem gói những đồng tiền này vào tấm vải đỏ. Khi con Tuy đến, những đồng tiền trong tấm vải đỏ liền lóe sáng khiến con Tuy sợ hãi bỏ chạy. Phép lạ này nhanh chóng lan truyền ra khắp nhân gian, nên khi tết đến, người ta lại bỏ tiền vào trong những cái túi màu đỏ tặng trẻ con, gọi là tiền mừng tuổi nhưng thực tế là để tống khứ con Tuy.

Một truyền thuyết khác cho rằng, tục tặng tiền mừng tuổi bắt nguồn từ đời nhà Đường (Trung Quốc). Năm đó, Dương Quý Phi hạ sinh một hoàng tử. Được tin mừng, vua Đường Huyền Tông đích thân đến thăm và ban cho Dương Quý Phi một số vàng bạc gói trong tấm giấy đỏ. Dương Quý Phi coi đó vừa là tiền mừng vừa là chiếc bùa hoàng đế ban tặng con trẻ để trừ tà. Việc này đồn đại ra ngoài dân gian, người ta bắt chước tặng tiền mừng và coi đây như món lộc trừ tai họa, mang lại nhiều may mắn cho trẻ con.

Những loại bao lì xì màu đỏ và đồ trang trí rực rỡ dành cho ba ngày tết được bày bán khắp nơi, từ thành thị đến nông thôn. Ảnh: Cúc Tần

Theo những nghiên cứu khác, tục mừng tuổi ở Trung Quốc đã có từ đời Tấn. Thời bấy giờ, người ta dùng một sợi chỉ đỏ để xâu tiền thành một xâu theo hình con rồng hoặc thanh kiếm để ở chân giường hoặc cạnh gối trẻ em. Xâu tiền này gọi là tiền “áp tuế”, có nghĩa là món tiền mừng cho trẻ, với mong ước đứa trẻ được tiền, được lộc có thể vượt qua tuổi đó với những điều tốt lành và may mắn.

Theo Hạo Nhiên Nghiêm Toản, từ “lì xì” có gốc từ tiếng Trung Quốc là “lì shì” (lợi thị), có 3 nghĩa như sau: Nghĩa thư nhất là “số lời thu được do mua bán”; hai là “tốt lành, có lợi”. Tháng Chạp ngày 24, khắp nơi (nhà quê, kẻ chợ) đều làm lễ rước Na (để khu trừ quỷ dữ), trống (rước) Na đến khắp mọi nhà cầu xin lợi thị (theo “Đông Kinh mộng hoa lục”). Khi người phụ nữ lấy chồng về đến cửa, mọi người đi theo cũng như người nhà đều xin lợi thị (hoặc đồ vật, hoặc là tiền); nghĩa thứ ba là “vận tốt, vận may”. Sách “Bắc mộng tỏa ngôn” cho rằng: “Khi Hạ Hầu Tư chưa gặp thời, còn lưu lạc linh đinh, người ta gọi Tư là viên tú tài chẳng lợi thị”.

Trong cả 3 trường hợp trên, lợi thị hay lì xì đều có nghĩa là “được lợi, được tiền, được may mắn”. Tác giả Hạo Nhiên khẳng định rằng tiền lì xì, mừng tuổi chính là thứ tiền đem lại cái hên, điều lành, điều tốt cho trẻ em dịp đầu xuân.

Tuy nhiên, giả thuyết lì xì là tiếng Hán Việt “lợi thị” đọc theo âm tiếng Quảng Đông được nhiều người chấp nhận hơn. Phong tục đựng tiền trong phong bì bằng giấy hồng điều, tiếng Quan thoại gọi là “hồng bao”. Tục này ở Trung Quốc không chỉ dành cho trẻ em dịp tết Nguyên đán mà còn dành cho cả người lớn và trong một số lễ lạc quan trọng khác.

BÌNH LUẬN

Vui lòng nhập bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn ở đây

Tin liên quan

Có thể bạn quan tâm

Tin mới