Tỷ giá đang chịu áp lực mạnh mẽ

Tỷ giá đang chịu áp lực mạnh mẽ

TS. Phạm Đỗ Chí

Ảnh: Mai Anh.

(TBKTSG) – Nếu giá đô la Mỹ của thị trường tự do biến động thì sẽ càng khó có cơ hội để kéo giảm lãi suất tiền đồng như mong muốn. Do đó, không nên neo tỷ giá cố định, mà nên chấp nhận biến động tỷ giá linh hoạt theo sát cung cầu của thị trường.

Sau nhiều tháng ổn định nhờ chính sách của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), nay tỷ giá có dấu hiệu tăng trở lại khi nhu cầu đô la Mỹ trên thị trường tăng cao. Ngoài lý do thâm hụt triền miên của cán cân vãng lai và thương mại, tỷ giá tăng trong thời gian gần đây có nguyên nhân chủ yếu khác là giá vàng trong nước cao hơn giá vàng thế giới, có thời điểm chênh lệch tới hơn 4 triệu đồng/lượng khiến giới đầu cơ gom đô la Mỹ trên thị trường tự do để nhập lậu vàng. Các doanh nghiệp cũng gom đô la để nhập vàng. Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp bắt đầu mua ngoại tệ trả trước các khoản vay bởi họ lo ngại rằng tỷ giá có thể biến động vào cuối năm khi đa số công ty bắt đầu phải hoàn trả các khoản vay ngoại tệ từ đầu năm.

Theo số liệu thống kê bảy tháng đầu năm, mức chênh lệch giữa huy động và cho vay ngoại tệ đã lên tới trên 150.000 tỉ đồng, tương đương 7,3 tỉ đô la Mỹ. Đây là một con số có thể gây áp lực rất lớn tới tỷ giá hối đoái trong những tháng tới. Nhớ lại hồi cuối năm 2010, mức chênh lệch giữa huy động và cho vay ngoại tệ mới trên 45.000 tỉ đồng, xấp xỉ 2,3 tỉ đô la Mỹ, cũng đã làm cho tỷ giá trở nên rất căng thẳng và kéo dài đến quí 1-2011, khiến NHNN lần đầu tiên phải điều chỉnh tỷ giá với mức cao nhất trong lịch sử là 9,3%.

Thực tế trong những tháng vừa qua, do mức chênh lệch lãi suất khá lớn giữa tiền đồng và đô la Mỹ đã làm cho tín dụng ngoại tệ tăng cao so với tín dụng tiền đồng (tám tháng đầu năm 2011, tín dụng ngoại tệ tăng 23,91% trong khi tín dụng tiền đồng chỉ tăng 3,94% so với cuối năm 2010). Nhiều doanh nghiệp và ngay cả vài ngân hàng (theo tin tức) đã và đang tận dụng sự chênh lệch này và sự ổn định của tỷ giá (theo tuyên bố chính thức của NHNN được nhắc lại nhiều lần) để thực hiện hoạt động carry trade kiếm lời dù họ không thực sự có nhu cầu ngoại tệ để thanh toán. Chính điều này đã tạo ra nguồn cung đô la ảo giúp ổn định tỷ giá trong các tháng qua (từ tháng 3-7) và cũng sẽ là áp lực lớn lên tỷ giá vào cuối năm.

Mặc dù, không phải tất cả các khoản vay đều đáo hạn cùng một lúc và một số khoản vay ngoại tệ cũng đã có nguồn trả nợ từ hoạt động xuất khẩu vào cuối năm nhưng áp lực tỷ giá cuối năm vẫn rất lớn, nhất là khi vài ngân hàng cũng tham gia vào hoạt động carry trade để kiếm lợi. Đến thời điểm đáo hạn, các ngân hàng sẽ tăng cường mua đô la để trả các khoản cho vay khống đã thực hiện trước đó (có thể là tăng cường mua từ người dân hoặc mua lại của các ngân hàng khác). Động thái này sẽ có tác động lan truyền đến các chủ thể khác trong nền kinh tế (vì thường thì hoạt động của các ngân hàng sẽ phát đi tín hiệu cho nền kinh tế), do đó sẽ tạo ra áp lực cộng gộp nhiều hơn nữa lên tỷ giá.

Một yếu tố nữa, theo dự báo của chúng tôi, là cán cân thanh toán tổng thể vẫn có thể âm (từ 1-2 tỉ đô la vào cuối năm).

Thêm vào đó, nhu cầu nhập khẩu hàng hóa luôn gia tăng vào những tháng cuối năm dẫn đến nhu cầu về thanh toán của doanh nghiệp tăng; lạm phát cao… nên cuối năm luôn là thời điểm nhạy cảm biến động về tỷ giá. Và nếu giá vàng trong nước còn tiếp tục bỏ xa giá trên thế giới do thái độ vẫn chuộng vàng của dân cư vì thiếu tin tưởng tiền đồng hay do các can thiệp hành chính, tình trạng buôn lậu vàng sẽ khiến cho nguồn cầu ngoại tệ lại tăng mạnh. Mối quan hệ vàng – đô la Mỹ sẽ khiến đồng đô la “nóng” lên vào cuối năm và năm tới.

Và nếu giá đô la Mỹ của thị trường tự do biến động thì sẽ càng khó có cơ hội để kéo giảm lãi suất tiền đồng như mong muốn. Do đó, không nên neo tỷ giá cố định như NHNN đã tuyên bố – sẽ chỉ cho thay đổi trong vòng 1% cho đến cuối năm, mà nên chấp nhận biến động tỷ giá linh hoạt theo sát cung cầu của thị trường, đồng thời nhằm tăng rủi ro cho các hoạt động carry trade.

Nếu cứ áp dụng cứng nhắc biện pháp hành chính để neo giữ tỷ giá cố định như tuyên bố thì sẽ tiếp tục xảy ra tình trạng hai giá trong giao dịch đô la Mỹ như trước đây.