Vì con người hơn là vì con số
Thời báo Kinh tế Sài Gòn
(TBKTSG) – Cụm từ “tái cấu trúc” gần đây được sử dụng nhiều, khái niệm “tái cấu trúc” cũng đang được kỳ vọng sẽ tạo những chuyển biến cho nền kinh tế đã nhiều năm nay chịu cảnh lạm phát, kém hiệu quả, chất lượng tăng trưởng thấp.
Đúng là nhiều lĩnh vực trong nền kinh tế cần phải gấp rút tái cấu trúc. Hệ thống ngân hàng cần phải được sắp xếp lại, loại bỏ những ngân hàng yếu kém, là tác nhân có thể gây ra mất ổn định cả hệ thống. Các doanh nghiệp nhà nước cũng cần nhanh chóng được cải tổ để tránh cảnh tiền ngân sách rót vào thì nhiều nhưng hiệu quả thu được chẳng bao nhiêu.
Nhưng rõ ràng đây là những biện pháp giải quyết những vấn đề trước mắt, những sai sót trong chính sách đã được phát hiện và nay cần điều chỉnh. Việc cấp phép tràn lan cho các tổ chức tín dụng nông thôn thành ngân hàng đô thị trong khi vốn liếng và trình độ quản trị không theo kịp chính là nguyên nhân của sự bất ổn và rõ ràng là cần phải sửa chữa. Việc để cho doanh nghiệp nhà nước đầu tư ra ngoài lĩnh vực cốt lõi, lại chậm cổ phần hóa chúng hay cổ phần hóa không đến nơi đến chốn là bài học đã được nói đến nhiều và nay đã đến lúc phải giải quyết. Tái cấu trúc hiểu theo nghĩa đó là cấp bách, cần thiết nhưng không phải là toàn bộ nội dung của khái niệm này.
Tái cấu trúc còn cần được hiểu theo nghĩa dài hạn hơn nhiều, tức là phải chuyển dịch cả nền kinh tế sao cho người thụ hưởng thành quả của phát triển kinh tế là đại đa số người dân chứ không chỉ giới hạn vào một số người nào đó. Tái cấu trúc còn là định hình con đường phát triển sao cho hai chữ “bền vững” thật sự có ý nghĩa, như tôn trọng môi trường sống của mọi người, cân nhắc thiệt hơn khi can thiệp vào thiên nhiên, cân nhắc lợi ích trước mắt và lợi ích của thế hệ con cháu mai sau. Tái cấu trúc còn là xác định vị thế của Việt Nam trong một thế giới đang biến đổi nhanh chóng để tìm ra cho mình con đường hội nhập có lợi nhất.
Trong bối cảnh đó, việc tái cấu trúc đầu tư, nhất là đầu tư công chính là công cụ mạnh nhất để thực hiện mong muốn nói trên. Thay vì bỏ tiền đầu tư vào các tập đoàn và tổng công ty kinh doanh thiếu hiệu quả, mọi nguồn lực phải hướng tới lợi ích của toàn xã hội. Hiệu quả kinh tế – xã hội của công trình, tác động tích cực lên mức sống của người dân chính là thước đo, là tiêu chí phê duyệt hay bác bỏ một công trình đầu tư công. Còn nhớ, công trình nâng cấp đường nội bộ trong các làng xã khắp cả nước như một phần của chương trình kích cầu đầu tư lại đem đến một hiệu quả rõ rệt hơn biết bao công trình hoành tráng khác.
Các công trình đầu tư còn phải hướng đến nhu cầu của người dân, nhất là người dân nghèo, thu nhập thấp. So với các loại công trình đầu tư khác trong hai mươi năm qua chẳng hạn thì rõ ràng đầu tư xây dựng bệnh viện và trường học mới quá ít so với nhu cầu. Chính sự mất cân đối đó lại trở thành rào cản cho sự phát triển trong tương lai.
Hiện nay người có thu nhập thấp, nhất là người nghèo ở nông thôn, ít hưởng được những thành quả của phát triển so với người có thu nhập cao, người dân sống ở đô thị. Từ nước sạch, điện, chăm sóc y tế, cơ sở hạ tầng đến đời sống văn hóa, giáo dục, giải trí… ở đâu cũng có thể tìm ra những ví dụ minh họa cho tình trạng nói trên. Tái cấu trúc nền kinh tế chính là làm sao để giải quyết sự bất bình đẳng này.
